Olimpiyat ateşini nasıl canlı tutuyorlar?

Meşalenin genel görünüşü

    Geçtiğimiz günlerde İstanbul'a da uğrayan Olimpiyat meşalesi, Olimpiyat ruhunu ifade eden bir sembol. 130 gün içinde 137.000 km yol yaparak 21 ülkede toplam 135 şehir gezmesi planlanan bu meşale nasıl oluyor da her zaman, hatta uçakta bile hep yanar vaziyette tutuluyor?

    Meşela Almatı'dan başlayarak toplamda 135 şehir gezmiş olacak. Eski Yunandaki Olimpiyat geleneklerinin sürdürülmesinin bir gereği olarak da bu ateşin olimpiyat oyunlarının kapanışına dek (yani Ağustos ayında Beijing'te yapılacak kapanış seremonisine dek) bu ateşin canlı tutulması gerekli.

    Atletlerin meşaleyi taşımasını televizyonlardan izledik. Ama yolculuğunun 'televizyon kameralarına yansımayan' bölümünde meşaleye ne oluyor?

    Yaklaşık 10 kişiden oluşan "ateş bekçileri" ekibi, Yunanistan'ın Olimpia antik kentinde güneşin ilk ışınlarıyla birlikte tutuşturulan meşalenin koruyuculuğunu üstleniyorlar. 24 saat aralıksız devam eden bir nöbet bu.

    Propanla doldurulan meşale, uğradığı şehirlerde gün boyunca atletler tarafından taşınıyor. Ancak aynı kaynaktan ateşlenen ve gün boyunca alevi canlı tutulan başka fenerler de var ki, geceleri veya uçak yolculuğu sırasında meşale söndürüldüğünde bu fenerlerin alevi yanmaya devam ediyor.

    Uçak yolculukları sırasında açık ateş bulundurmak yasak. O nedenle uçaktayken alev 'kapalı fenerlerde' tutuluyor ki bunların çalışma prensibi madenci lambalarıyla aynı. Meşale, destek fenerleri, bekçiler ekibi ve diğer güvenlik elemanları Air China tarafından bu amaçla tahsis edilmiş ve Olimpiyat işareti taşıyan uçakta seyahat ediyorlar.

    HEP YANIYOR

    Fenerler geceyi otel odasında geçirirlerken başlarında 3 muhafız bulunuyor. Bu muhafızlardan en az biri uyanık durumda. Böylece fenerlerin yanında her an en az bir uyanık muhafız bulunduruluyor.

    Meşale, ziyaret ettiği şehrin sokaklarında gezerken, şehir yönetimi tarafından tahsis edilen 20'yi aşkın araçtan oluşan bir konvoy ona eşlik ediyor.

    Şehiriçi yolculukların büyük kısmı yürürek ya da koşarak gerçekleştiriliyor ancak ziyaret edilen şehrin özelliklerine ve meşalenin izleyeceği rotaya bağlı olarak at, deve, kano ya da tekneler de bu yolculuğun vasıtaları olabilmekte.

    2000 Olimpiyat oyunlarının meşalesi, büyük mercan resifinden geçirilebilmesi için 'su altında yanacak' şekilde dizayn edilmişti.

    Meşale ilk uçak yolculuğunu 1952 olimpiyatları öncesi yaparken daha sonraki yıllarda Concorde uçağına bile bindi. Alevi olmasa da meşalenin kendisi iki defa uzay yolculuğu yaptı.

    MEŞALENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

    Meşalenin dizaynı, olimpiyatlara evsahipliği yapan ülkenin özelliklerini yansıtmakta.Beijing meşalesi 72 cm. boyunda ve 985 gram. Alüminyumdan yapılma. Meşalenin yakıtı ise propan.

    Meşalenin yapısı, 65 km hızda esen rüzgara ve saatte 50 mm yağıs hızına karşısında bile alevi koruyacak özelliklere sahip. Ama ateş sönecek olursa mutlaka fenerlerden birinden alınan ateşle yakılıyor.

    2004 Atina olimpiyatları öncesinde, meşale dünya turuna çıkmadan hemen önce Panathinaiko Stadında söndüğünde aynen böyle yapıldı. 1976 Montreal olimpiyatları sırasında da meşale sönünce o anki kargaşa ve telaş esnasında çakmakla tutuşturulan meşale bilahare söndürülmüş ve özel fener ateşiyle tekrar yakılmıştı.

    MEŞALE GELENEĞİNİN KÖKENİ

    Ateşi canlı tutma geleneği, Antik Yunan'daki ilk olimpiyatlar sırasında başladı. Ateş, ilahi bir simgeydi çünkü onu Prometeus'un tanrılardan çalarak insanlara verdiğine inanılmaktaydı.

    Oyunlar süresince tanrıça Hestia'nın sunağında bir ateş sürekli yanardı. Güneşin ilk ışınlarıyla yakılan bu ateş, tapınaktaki diğer sunaklardaki -mesela Zeus ve Hera'nın sunaklarındaki- ateşleri de tutuşturmakta kullanılırdı.

    Bu geleneğin anısına, Olimpiyat meşalesi oyunlardan birkaç ay önce Atina'daki Hera tapınağında yakılarak dünya turuna çıkar. Meşale ilk olarak tören giysileri içindeki bir kadının ayna ve güneş ışığı kullanmasıyla tutuşturulur. Ateşe atfedilen bu saflık, olimpiyat açılış törenleri için meşalenin stadyuma getirildiği ana kadar korunur.

    Antik Yunandaki ilk olimpiyatlarda meşalenin şehirde gezdirilmesi gibi gelenek yoktu ama lampadedromia denilen ateş yarışları yapılırdı. Prometeus başta olmak üzere Tanrıları onurlandırmak için yapılan bu yarışta sunağa ilk varan yarımacı ateşi yenileme onuruna sahip olurdu.

    Günümüdeki modern olimpiyatlarda ise, meşaleyi getirip stadtaki olimpiyat ateşini yakacak sporcunun ismi en son ana kadar gizli tutulur. Açılış törenleri sırasında stada giren bu sporcu staddaki olimpiyat ateşini meşaleyle yakar ve bu ateş olipiyat oyunları bitene kadar yanmaya devam edecektir.

    Olimpiyat ateşi, modern olimpiyatlara ilk defa 1928 Amsterdam olimpiyatlarıyla dahil edildi. İlk meşale dolaştırılması ise 1936'da Berlin olimpiyatlarında gerçekleştirildi. Meşalenin yolcululuğu globalleştikçe, geleneği yerine getirmek ve ateşi anlı tutmak da giderek zorlaşmakta.

Güncel.Net