�mer ta�p�nar- Sabah 02.03.2009
WASHINGTON
D�nyan�n her yerinde siyasi, askeri, diplomatik krizler devam ede dursun, ABD'de g�ndem de�i�miyor. Yakla��k 4 ayd�r, Amerikan halk� sadece ve sadece bir tek konuyla ilgileniyor: ekonomik kriz. Durum b�yle olunca Obama'n�n ge�en hafta Kongre'de yapt��� �nemli konu�man�n da neredeyse b�t�n�yle yeni haz�rlanan b�t�e ve bu krizden nas�l ��k�laca�� �zerine olmas�na da �a��rmamak gerekiyor. ABD'nin g�n gittik�e daha da derinle�en bankac�l�k ve finans krizi art�k reel sekt�re son derece a��r bir darbe vurmu� durumda. Son tahminlere g�re ekonomi bu y�l y�zde 6.2 k���lecek gibi g�z�k�yor. T�ketim halen h�zla d���yor ve i�sizlik y�zde 10'a do�ru h�zla art�yor.
B�t�n bunlar kar��s�nda Obama y�netimi ekonomiyi kurtarmak ve canland�rmak i�in �n�m�zdeki 2 y�la yay�lan 2 trilyon dolarl�k bir harcama paketi haz�rlam�� durumda. Bu harcama paketi nedeniyle Demokratlar ve Cumhuriyet�iler aras�ndaki siyasi kutupla�ma b�y�yor. Demokratlar bu krizden ancak ve ancak kamu harcamalar�n� art�rarak ve zenginlerden al�nacak vergileri y�kselterek ��kmak m�mk�n diyorlar. Cumhuriyet�iler ise kamu sekt�r�ne bu kadar b�y�k bir kaynak aktar�m� yap�lmas�n� ve bu derece b�y�k b�t�e a��klar�n� piyasa ekonomisi ve mali sorumluluk prensiplerine ayk�r� buluyorlar. Onlara g�re yap�lmas� gereken �ey kemer s�kmak ve devleti daha da k���ltmek. Oysa Obama ile ABD tam aksi istikamete, yani Avrupa tipi bir sosyal devlet yap�s�na do�ru ad�m at�yor. �rne�in Obama'n�n Amerikan sa�l�k sekt�r�nde ger�ekle�tirmek istedi�i, kapsaml� sa�l�k sigortas� sistemi ABD i�in bir ekonomik devrim niteli�inde.
�uras� kesin: Obama'n�n haz�rlad��� harcama paketi astronomik b�t�e a��klar� yaratacak. Yani ABD y�ksek oranda bor�lanmaya devam edecek. Peki ABD nas�l bor�lanacak? �ki �ekilde: Hazine bonosu satarak ve para basarak... Peki, ABD en �ok kime bono satt�? ��te burada devreye �in giriyor. ABD'li ekonomistlerin en �ok merak etti�i konu Amerikan ve �in ekonomileri aras�ndaki ticari ve mali dengenin bu yeni d�nemde nas�l devam edece�i...
�in dolar�n d��mesini istemiyor
Bilindi�i �zere, �in devasa bir d�viz rezervine sahip. Bug�n �in Merkez Bankas�'n�n 2 trilyon dolarl�k bir rezervi oldu�u tahmin ediliyor. Bunun b�y�k k�sm� Amerikan hazine bonosuna endeksli. Yani �in y�llard�r ticaret fazlas� olarak kazand���n� ana ticaret orta�� ABD'ye tekrar yat�r�yor durumda. B�yle yaparak bir ta�la �� ku� vurdu �in. Birincisi dolar� g��l� tuttu. Zira dolar d��erse Amerikal� t�keticinin ve dolar�n al�m g�c� azalacakt�. �in ihracat ve istihdam politikas� buna izin veremezdi. �kincisi, �in ABD tahvili alarak kendi para birimi yuan� d���k tutmay� becerdi. Bu da �ok �nemliydi ��nk� yuan de�er kazan�rsa �in'in ihracat� azalacakt�. Son olarak da �in y�ksek oranda Amerikan bonosu alarak ABD'nin d���k faizle �ok bor�lanmas�n� sa�lad�.
��te b�t�n bu nedenlerle �in d�viz rezervleri ve Amerikan ekonomisindeki hassas denge bunca y�ld�r devam ediyor. Peki �imdi global kriz nedeniyle bu denge de�i�ir mi? �in ABD bonosu almaktan ve dolara yat�r�m yapmaktan vazge�er mi? K�sa cevap "hay�r." �in, Amerikan dolar�n�n de�er kaybetmesini istemiyor. Zira dolar satarsa ve dolar�n de�eri d��erse kendi 2 trilyon dolarl�k rezervi eriyecek. Ayr�ca dolar her �eye ra�men en �ok derinli�i ve likiditesi olan para birimi. Bu nedenle Amerikan dolar�nda �in nedeniyle bir d��me beklemek yersiz. Hassas denge devam edecek. Ama bu arada �in'de yava� yava� rezervlerini i�erde kendi yat�r�mlar� i�in kullanacak. B�ylece Pekin, ABD'ye azalmakta olan ihracat�n� kendi t�ketim g�c�n� ve i� talebini art�rarak dengelemeye �al��acak.
Yorumunuzu G�nderin
