Amerika'y� "kazanmak" stratejisi

    11 Mart 2009

    D�NK� yaz�m�zda Obama y�netiminin "T�rkiye'yi kazanmak" stratejisinin nedenlerini ve bu ba�lamda Ankara'dan talep ve beklentilerini inceledik.

    ABD D��i�leri Bakan� Hillary Clinton'un ard�ndan Ba�kan Obama'n�n �n�m�zdeki ay�n ba�lar�nda T�rkiye'yi ziyaret etmeye karar vermesi, d�n s�ralad���m�z fakt�rlerden dolay� T�rkiye'ye ola�an�st� bir �nem verdi�ini, yani T�rkiye'nin �imdi ABD'nin d�� politikas�nda en �ncelikli bir yer ald���n� g�steriyor.

    Peki, T�rkiye'nin d�� politikas�nda ABD'nin yeri nedir? "Yeni d�nem"de "Ankara'n�n Obama y�netiminden ne gibi talep ve beklentileri olacak? Bu d�nem i�in �ng�r�len "stratejik ortakl���n" iyi i�lemesi, iki �lkenin istek ve beklentileri aras�nda bir denge sa�lanmas�na ba�l�...

    ABD �nceli�i

    T�RK d�� politikas�nda ABD y�llar boyunca (ve �zellikle So�uk Sava� d�neminde) birinci yeri ald�. Zaman zaman ili�kilerde ini�-��k��lar ve bu arada baz� ciddi krizler ya�and�; ama iki �lkenin ortak ��karlar� ve birbirlerine olan ihtiya�lar� daima �ne ��kt�...

    Durum bug�n de ayn�d�r. ABD'nin dostlu�unu ve deste�ini sadece T�rkiye de�il, b�t�n d�nya (hatta Rusya'dan �in'e, Suriye'den �ran'a kadar ona rakip veya has�m �lkeler dahi) sa�lamaya �al���yor.

    B�t�n s�k�nt�lar�na ra�men, ABD bug�n yery�z�ndeki en b�y�k siyasi, askeri, ekonomik ve teknolojik g�� olarak etkinli�ini s�rd�r�yor. Ve �imdi Obama'n�n liderli�ine bir f�rsat olarak bak�l�yor...

    Bu y�llar �nce ABD ile s�k� ba�lar kurmu� olan T�rkiye i�in fazlas�yla ge�erlidir. Ger�i son zamanlarda T�rkiye d�� ili�kilerinde manevra kabiliyetini daha rahat kullanmaya ve �ok boyutlu, ya da �ok eksenli bir politika izlemeye ba�lad�; ancak T�rk diplomasisinin esas y�n� ve �nceli�i, ABD -ve Bat�- ekseni olarak kald�...

    Ankara'n�n beklentisi

    Bu �er�evede, Obama y�netiminin T�rkiye'ye yeni a��l�m�, gerek ikili ili�kiler, gerekse b�lgesel sorunlar �zerinde i�birli�i a��s�ndan yeni f�rsatlar yarat�yor.

    Bu ba�lamda talep ve beklentilerin ikili ili�kilerde daha �ok T�rkiye'den, b�lgesel meselelerde i�birli�i alan�nda ise ABD'den gelmesi bekleniyor.

    �kili ili�kileri bu a�amada en �ok etkileyecek konu, Ermeni meselesidir. Ba�kan Obama'n�n 24 Nisan'daki beyan�nda kullanaca�� olumsuz terimler, Kongre'nin olas� bir karar tasar�s� kar��s�nda alaca�� onaylay�c� tav�r, daha i�in ba��nda �ng�r�len ortakl��� dinamitleyebilir. Ankara'n�n talebi ve beklentisi buna yer verilmemesi, ayr�ca Erivan ile ba�layan diyalo�un devam�na �ans tan�nmas�d�r.

    T�rkiye'nin K�br�s konusunda talebi, ABD'nin (ve ba�ka �lkelerin de) T�rk kesimine kar�� izolasyon uygulamalar�na son vermesidir. Hillary Clinton'un Ankara'da bu y�ndeki a��klamas� cesaret vericidir. �imdi beklenti, bu s�z�n fiilen yerine getirilmesidir.

    Ayn� �ekilde "ortak d��man" oldu�u teyit edilen PKK'ya kar�� m�cadele konusunda yeni ad�mlar�n at�lmas�na ili�kin mutabakat�n hayata ge�irilmesi bekleniyor.

    Zor misyonlar

    B�LGESEL meselelerde (Suriye-�srail, Filistin-�srail Afganistan, �ran ve Irak gibi) gelecek telkinler veya talepler asl�nda T�rkiye'nin �stlendi�i misyonlar� daha aktif bir destekle s�rd�rmesi imk�n�n� verecek. Ancak bunda �nemli olan, T�rkiye'nin rol�n� oynarken ne �l��de, ABD'nin g�r��leri ve beklentileri do�rultusunda hareket edece�idir. Son zamanlarda Ba�bakan Erdo�an'�n �rne�in �ran (n�kleer krizde) ve Hamas (Gazze olay�nda) lehinde a��k bir tav�r almas�, b�yle bir soruyu akla getiriyor.

    A��k�as�, ABD T�rkiye'nin bu gibi misyonlar �stlenirken, "kar�� taraf"�n savunulmas�n� de�il, ikna edilmesini isteyecek ve bekleyecektir.

    K�sacas�, bu yeni d�nemde, T�rkiye ile ABD aras�ndaki istek ve beklentilerde bir ayar yapmak gerekecektir.