Tibet'te büyük değişiklikler

    28 Mart'ta, Tibet'te demokratik reformun 50. yıldönümü kutlanacak. Beijing'de çalışmalarını sürdüren Çin Ulusal Halk Meclisi ve Çin Siyasi Danışma Konferansı Ulusal Komitesi'nin yıllık toplantılarına katılan temsilciler ve üyeler, Tibet'te demokratik reformun uygulandığı 50 yıl içinde siyasi ve ekonomik alanlarda köklü değişiklikler meydana geldiğini ve Tibetlilerin özgür, eşit ve huzurlu bir şekilde yeni bir yaşama kavuştuğunu belirttiler.

    Karma Rinchen, Tibet Özerk Bölgesi adına Çin Ulusal Halk Meclisi'nde bulunan temsilcilerden biri. Rinchen'in yaşadığı Tibet'in kuzeyindeki Naqu çayırı, bölgenin önemli hayvancılık bölgesi. 50 yıl önce Rinchen'in memleketinde toprak köleliği rejimi uygulanıyordu. Anne-babası, köleydi. Onlar için özgürlük ve insan hakları söz konusu değildi. Bugün ise memleketinin temsilcisi olarak Beijing'de yılda bir düzenlenen Çin Ulusal Halk Meclisi toplantısına katılan Rinchen, yurdunun efendisi olma hakkını kullanarak ülkenin diğer bölgelerinden gelen temsilcilerle beraber devlet işlerini tartışabiliyor. Memleketinde meydana gelen değişikliklerden bahsederken sevicini gizleyemeyen Tibetli Rinchen şunları söyledi:

    "Geçmişte köle çocuğu olarak eski Tibet'te acı bir hayat yaşıyorduk. Demokratik reformun, özellikle de reform ve dışa açılma siyasetinin uygulanmasından sonra, hükümet yardımıyla otomobil satın aldık. Turistik tura katıldık. Yaşamımız gün geçtikçe daha mutlu oluyor. Özellikle hükümetin geçen yıl başlattığı konut projesi sayesinde yeni evler inşa edildi. Üç ay önce yeni eve taşındık. İki çocuğum ortaokulda okuyor. Onların tüm okul masrafları devlet tarafından karşılanıyor."

    Tibet, tarihin eski çağlarından beri Çin topraklarının ayrılmaz bir parçası olageldi. Çin Halk Cumhuriyeti'nin kurulmasından sonra merkezi halk hükümeti ile Tibet yerel yönetimi arasında bölgenin barışçı yoldan kurtuluşu anlaşmasının imzalandığı 1951 yılından sonra, somut koşullar göz önünde bulundurularak toplumsal ve siyasi rejimde hemen reform yapılmadı. Ancak Mart 1959'da başını Dalay Lama'nın çektiği hükümet karşıtı grup, din ile devlet işlerini birleştiren kölelik sisteminin ebediyen değişmeden sürmesini sağlamak için silahlı isyan başlattı. Merkezi hükümet, isyanı bastırdıktan sonra Tibet'te demokratik reform uygulamasına gitti. Böylece din ile devlet işlerini birleştiren toprak köleliği rejimi tamamen kaldırıldı ve bir milyon köle kurtuluşa kavuştu.

    Tibet'te demokratik reformun uygulanmasının üzerinden 50 yıl geçti. Geriye bakıldığında bu reformun, Çin'de azınlık milliyetlerin yaşadığı bölgelerde toplumsal bir reform, hatta milliyet sorunun çözülmesinde parlak bir başarı örneği olduğu söylenebilir. Çin Tibet Bilimi Araştırma Merkezi'nde görevli araştırmacılardan Zhu Xiaoming bu konuda şu değerlendirmeyi yaptı:

    "Tibet'te yapılan demokratik reform, Cumhuriyetimiz kapsamında eyalet düzeyindeki bir özerk bölgede yapılan reformlar içinde, derinliği ve boyutu açısından en köklü reform oldu. Azınlık milliyetin yaşadığı ve birkaç dini inancın bulunduğu Tibet'te reform yapılmasının özel bir zorluğu vardı. Merkezi hükümetin uyguladığı birçok ayrıcalık politikası sayesinde bu bölgedeki reform sorunsuz olarak gerçekleştirildi."

    Tibet'teki demokratik reform, dünyada köleliğin kaldırılması davasında önemli kilometre bir taşı olduğu gibi uluslararası insan hakları alanında kaydedilen önemli bir gelişme olarak da kabul ediliyor.

    Demokratik reformun yapılmasından sonra bir milyon köle kurtuluşa ulaşarak yurdun efendisi oldu. Tibetliler, merkezi hükümetin ve diğer eyaletlerin desteği sayesinde gönül rahatlığı içinde yurdunu inşa ediyor. Tibet'te siyaset, ekonomi ve kültür gibi alanlarda atılım niteliğinde gelişmeler sağlandı. Son 30 yıl içinde Tibetli köylü ve çobanların kişi başına düşen net geliri 18 kat arttı. Tibetlilerin yaşam seviyesi önemli ölçüde yükseldi. Eski Tibet'te hayvan ahırlarında yaşayan köleler, bugün geniş ve aydınlık evlere taşındı.

    Çin Ulusal Halk Meclisi temsilcisi ve Tibet Özerk Bölgesi Başkanı Changba Phuntsog şöyle konuştu:

    "İskan projelerini tüm olanaklarla uyguluyoruz. Köylülerin ve çobanların konut, içme suyu, elektrik, yol ve haberleşme gibi altyapı tesislerinin inşasını güçlendiriyoruz. Yıllar süren çabalar sonucunda köylülerin ve çobanların üretim ve yaşam koşulları dikkate değer ölçüde düzeltildi. Şimdi bölgede 170 bin aile halinde yaşayan 860 bin köylü ve çoban güvenli ve rahat yeni evlere taşındı. Bu yıl ve önümüzdeki yıllarda harcanacak çabalarla, Tibet'te yaşayan herkesin yeni veya yenilenmiş evlere taşınmasını sağlamaya çalışıyoruz."