Obama'nın bütçe taslağı açıklandı

   ABD Başkanı Barack Obama dün (26 Şubat) Kongre'ye, göreve geldikten sonraki ilk mali bütçe raporunu sundu. Gözlemciler, Obama hükümetinin mali açığı kontrol altına almaya ve mali denetimi güçlendirmeye çalışacağını ilan etmesine rağmen, bütçe tutarının büyük olmasının ve uygulanmaya başlanan bazı planların artık Kongre'de şiddetli tartışmalara yol açtığını belirtiyor.

    Obama dün yaptığı konuşmada, yüksek miktardaki bütçe giderlerinin ekonomik gerilemeye karşı konması, finans krizinin derinleşmesinin önlenmesi, iş olanakları yaratılması ve açığın azaltılmasında kullanılacağını dile getirdi. ABD hükümetinden bir yetkili ise, bütçe raporunun şu an genel bir program halinde olduğuna ve ayrıntılarının Nisan ayının ortasında veya sonunda belirlenip Kongre'nin onayına sunulacağına işaret etti.

    Obama'nın bütçe taslağı uyarınca, ABD hükümeti mali açığı 10 yıl içinde 2 trilyon dolar azaltacak. Bütçe raporunda finans sektörünün krizden kurtulması için 250 milyar dolarlık ek ödenek verilerek, 2009 mali yılının bütçesinin 3.94 trilyon dolara çıkarılması istendi. Böylece ABD federal hükümetinin 2009 yılındaki mali bütçe açığı 1.75 trilyon dolara ulaşarak, ABD gayri safi yurt içi hasılasının yüzde 12.3'ünü oluşturacak ve 2008 mali yılındaki 455 milyar dolarlık mali açığın 4 misline denk gelerek, 2. Dünya Savaşı'ndan sonraki en yüksek düzeye çıkacak. Gözlemciler, Obama'nın açığı azaltma planı tümüyle hayata geçirilince bile, 2019 yılına gelindiğinde açığın 712 milyar dolar ve devlet borçları tutarının 23 trilyon dolar olacağının altını çizdi.

    Vergi oranında indirim, sıradan ABD vatandaşlarının en çok ilgilendiği konulardan biri. Bush yönetimi 2001 ve 2003 yıllarında iki kez, yıllık geliri 250 bin doların altında olan çiftlere vergi indirimi uygulaması getirmişti. Bu uygulamanın 2010 yılında yürürlükten kalkması öngörülüyor. Obama hükümeti bu vergi indirimi uygulamasının süresini uzatmak ve Kongre'nin kısa süre önce onayladığı ekonomiyi canlandırma planında yer alan her vatandaşa yılda 400 dolarlık vergi indirimi yapılmasını kalıcı hale getirmek istiyor. Vergi artışı konusunda Obama'nın bütçe taslağında, yıllık geliri 250 bin doların üstünde olan çiftlere veya yıllık geliri 400 bin doları aşan kişilere uygulanan gelir vergisi oranının, 2011 yılı itibariyle, şu an yüzde 35 olan düzeyden yüzde 39.6'ya çıkarılması kararlaştırıldı. Bütçe taslağında ilk kez vergi artışının yer alması, kamuoyunun dikkatini çekti.

    Sağlık alanıyla ilgili olarak, reform yapılması önerisini ortaya atan Obama, önümüzdeki 10 yıl içinde 634 milyar dolar toplanarak yapılacak reformun, henüz sağlık sigortasına sahip olmayan 48 milyon ABD vatandaşını sağlık sistemine dahil etmeyi amaçladığını dile getirdi.

    Askeri masraflar konusunda Obama hükümeti, Kongre'nin 2009 mali yılında Irak ve Afganistan savaşları için ayırdığı 40 milyar dolarlık bütçe temelinde 75.5 milyar ek ödenek yaparak, 2010 mali yılı için de 130 milyar dolarlık bütçe ayırmasını istedi. Bush iktidardayken, ABD'nin Irak ve Afganistan Savaşları için yaptığı harcamalar ayda 12 milyar dolara ulaştı. Bu büyük miktardaki askeri ödenekler, ABD ekonomisindeki gerilemeye yol açan esas nedenlerinden biri olarak görülüyor.

    Çevre koruma sorununda Obama hükümeti, tüm karbon boşaltım hakkı için açık arttırma yapılarak, kirlilik üreten tüm işletmelerin boşalttığı kirliliğin bedelini ödemesinin güvence altına alınmasını isteyecek. Arttırma yoluyla elde edilen yüzlerce milyar dolarlık gelirin bir kısmı, temiz enerji türleri geliştirilmesi ve enerji verimliliğinin yükseltilmesinde, diğer kısmı ise Obama hükümetinin vergi indirim planına destek sağlanmasında kullanılacak.

    Obama hükümetinin sunduğu bütçe raporu şu anda henüz genel bir program belgesi olmasına rağmen, rapor Kongre'de şiddetli tartışmalara yol açtı. Çoğu Cumhuriyetçi Partili olan Kongre üyeleri, vergi artışı planına karşı çıktı. Temsilciler Meclisi'ndeki azınlık grubu lideri John Boehner, yaptığı konuşmada, tüm vatandaşları kapsayan sağlık ağının kurulmasının herkesin ortak görüşü olmasına rağmen, ekonomik durgunluk içinde vergi artırma, özellikle KOBİ'lerden vergi almanın tartışılması gerektiğini belirtti. Temsilciler Meclisi'ndeki Cumhuriyetçi Parti lideri Mike Pence, mali denetimin güçlendirilmesi ve yeni iş olanakları yaratılması gibi 2 hedefe bakıldığında, bütçe raporunda yer alan herhangi bir hedefin gerçekleştirilmeyeceğini savundu. Demokrat Parti içinde de mali açığın azaltılmasının sonucundan şüphe duyuluyor. Obama ise, bütçe raporundaki her bölümün Kongre incelemesine dayanabileceğini ve her bölümde değişiklik yapılabileceğini dile getirdi.