Filistin'de ulusal uzlaşma beklentisi

      Filistin'deki iki büyük siyasi parti olan Filistin Ulusal Kurtuluş Hareketi El Fetih ve İslami Direniş Hareketi Hamas'ın da aralarında bulunduğu bütün siyasi partiler, ulusal uzlaşma görüşmeleri yapmak üzere dün (26 Şubat) Mısır'ın başkenti Kahire'ye gitti. Filistin'deki iç görüşmelerde partiler arasındaki anlaşmazlıkların giderilip giderilemeyeceği ve bunun ulusal birliğin gerçekleştirilmesi için bir başlangıç olup olamayacağı, kamuoyu ilgisinin odağındaki konu oldu. Gözlemciler, görüşmelerde ilk aşamada ilerleme kaydebilebileceğini, ancak gerçek anlamda uzlaşma sağlanması için zamana ihtiyaç olduğunu savunuyor.

       Dün yapılan görüşmelere katılan Filistinli partiler arasında, koalisyon hükümeti kurulması, güvenlik güçlerinin yeniden örgütlenmesi, Filistin Kurtuluş Örgütü'nde reform yapılması, genel seçimler ve Filistin halkı içindeki birliğin pekiştirilmesinden başlıklı 5 önemli gündem maddesinden sorumlu 5 çalışma komitesinin kurulması konusunda fikir birliği sağlandı. 5 komitenin 10 Mart gününden itibaren çalışmaya başlaması ve görevlerinin Mart ayının sonunda bitmesi öngörülüyor.

       Hamas, Haziran 2007'de silah zoruyla Gazze Şeridi'ni kontrolü altına aldı, El Fetih ise Batı Şeria'ya çekildi, böylece Filistin bölünmüş oldu. İsrail 27 Aralık 2008'de Hamas'ın kontrolü altındaki Gazze'ye aniden askeri bir operasyon düzenleyerek, 1400'den fazla Filistinlinin ölümüne yol açtı. Gazze'deki çatışma nedeniyle Filistin'in içinden ulusal uzlaşma talep eden sesler yükseldi. Filistin Ulusal Yetki Organı Başkanı Mahmud Abbas 24 Şubat günü yaptığı konuşmada, El Fetih'in görüşme yoluyla Hamas'la koalisyon hükümeti kurmak istediğini belirtti. Ardından Hamas lideri İsmail Haniye de bir açıklama yaparak,  Filistin içinde "gerçek anlamda uzlaşma sağlanmasını" istediklerini ifade etti. El Fetih ve Hamas 25 Şubat günü, birbirleri hakkında basın aracılğıyla propganda yürütmeye ve siyasi tutuklamalar yapmaya son verip ellerindeki tutukluların bir bölümünü serbest bırakarak, uzlaşma görüşmelerine uygun bir ortamın oluşturulması konusunda fikir birliğine ulaşıldı. Filistin'deki bütün partilerin katılımıyla ertesi gün yapılan görüşmede, somut adımlar atılarak, ulusal uzlaşma sağlanması konusunda anlaşma varıldı. Böylece Filistin'deki uzlaşma süreci normal bir yörüngeye oturtulmuş oldu.

       Filistin'deki taraflar arasında varılan anlaşma, dünyaya olumlu bir sinyal verdi. Ancak gözlemciler, Filistin'deki iç anlaşmazlıkların, özellikle El Fetih ile Hamas arasındaki çelişkilerin birkaç görüşmeyle giderilmeyeceğini ve uzlaşma sağlanması için zamana ihtiyaç duyulacağını belirtiyor.

       El Fetih ile Hamas arasındaki en büyük sorun, Gazze üzerindeki kontrol hakkının kime ait olacağı konusu. El Fetih, Hamas'ın bir yılı aşkın süredir tek taraflı olarak elinde bulundurduğu Gazze'nin kontrolünü bırakmasını istiyor. Ancak Hamas Gazze'nin kontrolünü 2007'de askeri bir harekatla El Fetih'in elinden almıştı. Bu nedenle Gazze üzerindeki kontrol sorunu çözülmediği takdirde iki parti arasında uzlaşma da sözkonusu olamayacak.

       İkinci olarak, El Fetih ve Hamas koalisyon hükümeti oluşturmaya razı olduklarını belirtmelerine rağmen, iki taraf arasında bu konuda ciddi anlaşmazlıklar mevcut. Abbas daha önce yaptığı açıklamada, yeni hükümetin Filistin'in geçmişte verdiği sözlere, örneğin İsrail'le varılan anlaşmalara sadık kalması gerektiğini ifade etmişti. Yani, koalisyon hükümetine katıldığı zaman Hamas'ın da, Filistin Kurtuluş Örgütü'nün İsrail'le imzaladığı anlaşmalarda yer alan her taahütleri üstlenmesi gerekiyor. Hamas lideri Haniye kısa süre önce yaptığı bir konuşmada, "dışarıdan gelen baskılar ve dayatılan koşullara boyun eğmeyen bir koalisyon hükümetini" kabul edeceklerini yinelemişti. Bu açıklamanın, Hamas'ın koalisyon hükümetine katıldıktan sonra, dışarıdan gelen baskılar nedeniyle İsrail'e direnişten vazgeçmeyeceği anlamına geldiği savunuluyor.

       Üçüncü olarak, El Fetih ile Hamas arasında uzlaşma görüşmelerinin sürmesine rağmen, iki taraf arasındaki anlaşmazlıklar ciddiyetini koruyor. Hamas görüşmeden önce bir açıklama yaparak, El Fetih'i, Gazze'ye karşı giriştiği büyük çaplı askeri operasyonlar sırasında İsrail'e istihbarat sağlayarak, Hamas lideri Haniye'nin konutu, tüneller ve cephanelikler gibi hedeflerin İsrail'in hava saldırısına uğramasına yol açmakla suçlamıştı. El Fetih ise Hamas'ın Gazze'de İsrail'le silahlı çatışmalardan yararlanarak, El Fetih'in onlarca üyesini öldürmekle suçlamıştı.

      Son olarak Filistin ulusal uzlaşma görüşmelerinde bazı dış koşulların da etkisi bulunuyor. El Fetih ve Hamas görüşmelere gönüllü olarak katılmadı. Gazze'deki silahlı çatışmalar ciddi can kaybına yol açtığı için Filistin'de çok eleştirildi, İsrail'de yapılan genel seçimler sonucunda "şahin adam" Benjamin Netanyahu iktidara geldi. Bu durumda görevi bitmek üzere olan Filistin Ulusal Yetki Organı Başkanı Abbas, sertlik yahnlısı grup Hamas'ın siyasi desteğine, Gazze'yi kontrol eden Hamas ise uluslararası toplumca kabul edilen Filistin Ulusal Yetki Organı aracılığıyla, Gazze için yardım sağlamaya ihtiyaç duyuyor. Bu durumda, koalisyonun ne kadar süreceği zamanla belli olacak.