Çin heykelleri Christie's'te satılacak

    Fransa'nın başkenti Paris Yerel Mahkemesi tarafından dün (23 Şubat) alınan karara göre, Avrupa'daki Çin Sanatını Koruma Derneği'nin 19 Şubat günü açtığı ve "Bahçelerin Bahçesi" olarak kabul edilen Yuanmingyuan Bahçesi'ne ait bronzdan yapılma fare ve tavşan heykellerinin müzayedesinin durdurulmasını talep eden dava reddedildi. Çinli hukuk uzmanları, bu durumda Çin hükümetinin hayvan başı heykellerini diplomatik yoldan geri almasının gerektiğini belirtiyor.

    Müzayedede satışa çıkacak fare başı ve tavşan başı heykelleri, Qing İmparatorluğu'na ait Yuanmingyuan Bahçesi'nde bulunan yelpaze şeklindeki çeşme kenarında bulunuyordu. Çeşme kenarına dikilen ve 12 hayvan burcunu temsil eden heykeller arasında bulunan fare başı ve tavşan başı heykellerinin 200 milyon yuan değerinde olduğu tahmin ediliyor. Bu iki heykelin şu anki sahibi, Fransız eski moda tasarımcısı Yves Saint Laurent'in dostu Pierre Berge.

    Fransız Christie's Müzayede Evi, geçen yıl bu iki tarihi eseri satışa çıkaracağını ilan ettikten sonra Çin halkı konuya yoğun bir ilgi gösterdi. Bir heyet oluşturan yüze yakın Çinli avukat, Avrupa'daki Çin Sanatını Koruma Derneği'nce satışın durdurulması için Paris Mahkemesi'nde tedbir kararı alınması davası açmakla görevlendirdi. Ancak Paris Mahkemesi, derneğin ne Çin'i, ne de kamu yararını temsil etme hakkı olduğu, sadece kendi kendini temsil edebileceği gerekçesiyle, iki heykelin satışa çıkmasını durdurma talebini reddetti.

    Çin avukat heyetinin sözcüsü avukat Liu Yang, taleplerinin reddetilmesine rağmen, davanın Fransızların Çin'e ait tarihi eserlerle ilgili gerçeği öğrenmesi açısından yararlı olacağını belirtti. ses fonu 1

    "Paris'te, bu yüce salonda, Çinliler kendi yüreklerinin sesini ifade ederek, gerçekleri açığa vurdu: Bu eşyalar hangi koşullarda buraya getirildi? Doğru veya yanlış, bu konuda henüz bir hüküm verilmedi, ancak insanlar yüreklerinde mutlaka bir değerlendirme yapıyor."

    Çin hükümeti, öteden beri savaş yoluyla ele geçirilen tarihi eserlerin müzayedede satışa çıkarılmasına karşı çıkıyor ve bu tür müzayedelerin Çin halkının duygularını incittiğini ve kültürel çıkarına zarar verdiğini savunuyor. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü kısa süre önce yaptığı açıklamada, fare başı ve tavşan başı heykellerinin 19. yüzyılın ortalarındaki İkinci Afyon Savaşı sırasında İngiliz ve Fransız müttefik birlikleri tarafından soygunla alındığını hatırlatarak, bu iki heykele Çin'in sahip olduğunu ve Çin'e iade edilmeleri gerektiğini vurgulamıştı.

    Çin Halk Üniversitesi'nden hukuk profesörü ve Kültür Mirasları Yasası uzmanı Wang Yunxia, Çin ve Fransa'nın savaş sırasında kaçırılan tarihi eserlerin iadesiyle ilgili uluslararası anlaşmaya imza attığını hatırlatarak, anlaşmalar uyarınca tarihi eselerin iadesi davası açan tarafın kamu mülkiyetinin yöneticisi olması gerektiğini belirtti. Wang Yunxia, fare başı ve tavşan başı heykelleri davasına gelince, Çin hükümeti ve ilgili tarihi eser yönetim biriminin davacı olması gerektiğine, ancak Çin hükümetinin dava açmasının zor olduğuna dikkat çekti. Ses fonu 2

    "Yuanmingyuan Bahçesi'ne ait tarihi eserlere ilişkin olayda Çin hükümetinin davacı olarak hareket etmesi zor, çünkü bunun yeterince hukuki dayanağı yok. Mevcut uluslararası anlaşmalar, sadece anlaşmaların yürürlüğe girmesinden sonraki yasa dışı kazı, ihracat ve soygun eylemlerinde bağlayıcıdır, 100 yıl önceki eylemler için geçerli değildir."

    Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü UNESCO tarafından yayınlanan istatistiklere göre, yurt dışına kaçırılan tarihi Çin eserlerinin sayısı 1.64 milyon adeti buluyor ve dünyanın 47 müzesinde bulunuyor. Yurt dışındaki özel kolleksiyonlarda bulunan tarihi Çin eserleri ise müzelerdeki sayının 10 katına denk geliyor. Son yıllarda bazı sivil örgütler ve özel şahıslar kendi paralarıyla kayıp Çin tarihi eserlerini topluyor. Ancak uzmanlar, kayıp tarihi eserleri müzayedede geri alma yöntemiyle, diğer kayıp Çin tarihi eşyalarının fiyatının giderek daha yükseleceğinden ve tarihi eserlerin geri alınması olasılığının daha da azalacağından endişeleniyor.

    Prof. Wang Yuxia, Çin hükümetinin diplomatik yolla ve ilgili ülkelerin hükümetleri aracılığıyla görüşmeler yapıp, tarihi eserlerin iadesi konusunda fikir birliği sağlaması veya hükümetler arası mekanizmalar ile sivil örgütler aracılığıyla çalışmalar yürütmesi önerisinde bulundu.

    Tarihi eserler çevresinden şahsiyetler, Yuanmingyuan Bahçesi'ne ait iki hayvan başı heykelinin fiyatları yüksek olduğu ve Çin halkı ciddi tepki gösterdiği için, müzayedede satılmayabileceğini savunuyor. Prof. Wang, bu durumun Çin'in yeni önlemler alması için yararlı olacağını dile getirdi. Wang, hükümetin ilgili birimlerinin iki heykelin sahibiyle temasa geçip, heykellerin sahipliğinden vazgeçip Çin'e iade etmeye ikna etmesi önerisini ileri sürdü. Ses fonu 3

    "Bu iki heykelin sahibiyle şimdi dolaysız şekilde temasa geçebiliriz. İki heykelin sahibi iyi niyetli bir kimsedir. Tarihi eserlerin sahipleri 4-5 defa değiştikten sonra, şimdiki iyi niyetli sahibinin çıkarı korunmalı. Ona prim ödenmeli. Mevcut uluslararası anlaşmalardaki ilgili hükümler dünya ülkelerinin medeni kanunlarında da mutlaka yer alıyor. İki heykelin sahibiyle dolaysız temas kurup, ikna edebiliriz."

     Çin avukatlar heyetinin sorumlusu, 25 Şubat günü Christie's Müzayede Evi'ndeki müzayedeyi takip edeceklerini ve duruma göre önlemler alacaklarını belirtti.