Darfur barış görüşmeleri ilerliyor

    Uluslararası toplumun arabuluculuğuyla, Sudan hükümeti ve ülkenin güneyindeki hükümet karşıtı belli başlı silah güçlerden biri olan "Adalet ve Eşitlik Hareketi"nin temsilcileri, dün (17 Şubat) Katar'ın Doha kentinde, taraflar arasında uzlaşma sağlanmasını amaçlayan bir çerçeve anlaşması imzaladı. Kamuoyunda, söz konusu anlaşmanın, Darfur barış görüşmelerinin zorluklara rağmen yavaş da olsa ilerlediğini gösterdiği savunuluyor.

    Sudan Devlet Başkanı'nın danışmanı liderliğindeki Sudan hükümet heyeti ve başında Halil İbrahim'in bulunduğu "Adalet ve Eşitlik Hareketi" heyeti, 10 Şubat'ta Doha'da görüşmelere başladı. Yedi gün süren istişarelerden sonra, uzlaşma çerçeve anlaşmasının imzalanması konusunda mutabakat sağlandı. Tarafların ateşkes yapma iradesini gösteren söz konusu anlaşmada, savaş esirlerinin değiş tokuşu ile mültecilerin yurtlarına dönmesine ve yardım malzemelerinin nakliyatına kolaylık sağlanmasına karar verildi. Taraflar, önümüzdeki üç hafta içinde aşamalı görüşmelerin başlatılması konusunda da taahhütte bulundu.

    "Adalet ve Eşitlik Hareketi", Darfur'un önde gelen hükümet karşıtı silahlı güçlerinden biri. Hükümet ordusuyla birçok kez çatışmaya giren grup, Ekim 2007'de Afrika Birliği'nin Darfur bölgesindeki barış gücüne ait üsse saldırmış, 10 barış koruma görevlisi ölmüş ve üsteki tesisler yanmıştı. Geçen Mayıs ayında, "Adalet ve Eşitlik Hareketi"nin üyeleri, başkent Hartum'da saldırı ve sabotaj eylemleri düzenleyerek, hükümet ordusuyla çatıştı. Sudan hükümeti, örgütün lideri Halil İbrahim'i yakalayana 250 milyon Sudan Poundu (yaklaşık 125 milyon ABD doları) verileceğini açıkladı. "Adalet ve Eşitlik Hareketi", hükümetle barış görüşmeleri yapmayı da her zaman reddetti. Mayıs 2006'da, Sudan hükümet heyeti ve bir diğer hükümet karşıtı silahlı güç olan "Sudan Halk Kurtuluş Ordusu"na bağlı Minni Minawi grubu arasında, Nijerya'da "Darfur Barış Anlaşması" imzalanmış, ancak "Adalet ve Eşitlik Hareketi" taleplerinin karşılanmadığı gerekçesiyle bu anlaşmaya imza atmayı reddetmişti. 2007'de hükümet ve muhalefet arasında Libya'da barış görüşmeleri yapılmış, ancak "Adalet ve Eşitlik Hareketi" bu görüşmelere de katılmamıştı.

    "Adalet ve Eşitlik Hareketi"nin öteden beri hükümete karşı radikal girişimlerde bulunarak barış görüşmelerini reddetmesinden dolayı, "Adalet ve Eşitlik Hareketi" ile Sudan hükümeti arasında varılan uzlaşma çerçeve anlaşmasının Darfur'da barış ortamı sağlanması açısından olumlu anlam taşıdığı savunuluyor. Görüşme sürecinde her iki taraf da belli ölçüde samimiyet gösterdi; görüşmeye "Adalet ve Eşitlik Hareketi"nin lideri Halil İbrahim de bizzat katıldı.

    Buna rağmen, görüşmelerde ortaya çıkan bazı sorunlar, Darfur sorununun nihai çözümü için hâlâ uzun bir yol katedilmesi gerektiğini gösteriyor.

    Her şeyden önce son görüşmeye hükümet karşıtı güçlerden yalnızca "Adalet ve Eşitlik Hareketi" katıldı. Bu nedenle diğer hükümet karşıtı güçlerin barış görüşmeleri masasına yeniden dönmelerini sağlamak, Darfur barış sürecinin anahtarıdır.

    Bunun yanı sıra, son görüşme çetin bir süreçten geçti. İlk başta arabuluculardan biri olan Katar, tarafların ateşkes anlaşmasını imzalamasını bekliyordu, ancak görüşmeye katılan iki taraf yalnızca karşılıklı güven oluşturulması yönünde bir anlaşma imzalanmasına yanaştı. Taraflar ancak görüşmenin son gününde uzlaşma çerçeve anlaşması imzanlamasını kabul etti. Bu da taraflar arasında ateşkesle ilgili ayrıntılar konusunda halen fikir ayrılıkları bulunduğunu gösteriyor. Bu nedenle ateşkesi gerçekleştirmek için daha fazla görüşme yapılması gerekiyor.

    Son olarak, uluslararası toplum Darfur sorununun uygun şekilde çözülmesi için öteden beri çaba harcamasına rağmen, Sudan hükümeti ve hükümet karşıtı güçler arasında barış görüşmeleri yapıldığı sırada, bazı uluslararası güçler Darfur barış sürecinde "karışıklık" yaratmaya çalıştı; bu da kuşkusuz barış sürecini olumsuz etkileyerek, Darfur sorununu daha karmaşık hale getirecektir.