Anhui'de Fener Bayramı neşesi

    Çinlilerin geleneksel bayramı Fener Bayramı, Ay Takvimi'ne göre yeni yılın ilk ayının 15. gününde kutlanır. Bayramın adından da anlaşıldığı gibi fener, Fener Bayramı kutlamalarının vazgeçilmez unsurudur. Programımızın bu bölümünde sizlerle birlikte Çin'in orta kesiminde yer alan Anhui eyaletinin fenerleriyle ünlü Dongzhi ilçesine giderek, fener kültürünü ve bununla ilgili örf ve adetleri tanıyalım.

    Dongzhi ilçesi, Anhui eyaletinin güney kesimindeki dağlık bölgede yer alır. Burada üretilen fenerler, Çin'in kısa süre önce açıklanan Maddi Olmayan Kültürel Miraslar Listesi'nde yer aldı. Yörede yetişen bambu, ağaç ve sarmaşık sapları ile çeşitli metallerden fener yapma geleneğini eskiden beri sürdüren Dongzhi'de, fener gösterileri en sık yapılan eğlencelerden biridir.

    Dongzhi ilçesindeki fener yapımcılığının kaynağı, bundan bin yıl önceki Tang hanedanı dönemine uzanır. Yörede yapılan "değirmen feneri", "altı hayvanlı fener", "ejderha feneri", "aslan feneri" ve "midye kabuğu feneri" gibi ondan fazla fener çeşidinin bazıları yöreye özgü, bazıları ise dışardan gelmedir. Fener gösterileri ise halk dansları, müzik, zanaatkârlık ve dini inançlar gibi çeşitli alanlardan özellikler barındırır.

    Dongzhi ilçesindeki fener yapımı ve gösterileri, ailelere dayanır. İlçeye bağlı çeşitli nahiye ve kasabalarda yaşayan yaklaşık 20 aile, hem fener yapımında, hem de fener gösterilerinde ustadır. Fener gösterileri, uzun bir tarih boyunca geleneksel Ay Takvimi'ne göre yılın ilk ayının ikinci ve 15. günü arasında ataları anma, tanrılara tapma, kötülükleri uzaklaştırma ve huzur dileme amaçlı törenlerde yapılırdı.

    Uzun süreden beri özgün fener yapımcılığı ile gösterilerinin korunmasına büyük önem veren yerel yönetim, 1980'li yıllarda fener kültürü hakkında geniş kapsamlı bir araştırma yürüttü, 2005'te de bu değerli halk sanatını kurtarmak için özel bir ekip oluşturdu. Dongzhi İlçesi Kültür Müdürü Yardımcısı Li Yongzhong, bu konuda şu bilgileri verdi:

    "İlçemize bağlı 15 nahiye ve kasabanın yaklaşık 100'ü aşkın köyünde, fener yapımcılığı ve gösterileri hakkında geniş kapsamlı araştırmalar gerçekleştirdik. Bu sırada fener zanaatkârları ve sanatçılarını tek tek kayda geçirdik, fener gösterilerini de videoya alarak arşiv oluşturduk. Bu temelde çeşitli koruma önlemleri belirledik."

    Dongzhi ilçesine bağlı Shicheng nahiyesi, "altı hayvanlı fener" adı verilen özgün fenerleriyle biliniyor. Budistlerin kutsal mekânlarından Jiuhua Dağı'nın hemen yanı başında yer aldığı için, nahiye sakinlerinin örf ve adetlerinde Budizm kültürünün özellikleri ağır basıyor. Jiuhua Dağı'ndaki Budist tapınaklarda sıkça görülen siyah aslan, beyaz fil ve geyik gibi altı hayvan, yöre halkı tarafından uğurlu hayvanlar olarak görüldüğü için fenerlerde de sıkça resmedilir. "Altı hayvanlı fener" aslında altı uğurlu hayvanın yer aldığı fenerler topluluğudur.

    Shicheng nahiyesinde "altı hayvanlı fener" gösterisinin provasına katılan bir zanaatkâr, heyecanını gizleyemeyerek şunları söyledi:

    "Altı hayvanlı fener gösterisi, yeni yıl coşkumuzun bir ifadesidir. Bu gösteriyle, tarımda bol mahsul alınmasını ve ailelerimizin huzurlu ve müreffeh yaşamasını diliyoruz."