Ziyaret için Rusya'da bulunan Kırgızistan Devlet Başkanı Kurmanbek Bakiyev dün (3 Şubat) basına verdiği demeçte, Kırgızistan hükümetinin Manas'taki ABD Askeri Üssü'nün kapatılmasıyla ilgili kararı kabul ettiğini açıkladı. ABD'nin Kırgızistan'daki askeri varlığına son veren bu kararla birlikte, ABD ve Rusya'nın Bişkek'te asker konuşlandırdığı dönem sona ermiş olacak.
Bakiyev, Manas Askeri Üssü'nün, uluslararası koşulların karmaşık olduğu 2001 yılında kurulduğunu hatırlattı. O dönemde Kırgızistan ile ABD arasında yapılan görüşmeler doğrultusunda, ABD'nin burada asker konuşlandırmasının süresi 1-2 yıl olarak belirlenmişti. Fakat bugüne kadar aradan sekiz yıl geçti. ABD, Kırgızistan'ın defalarca dile getirdiği ekonomik tazminat taleplerine de yanıt vermedi. Ayrıca Aralık 2006'da Amerikan askerlerinin Kırgızistan uyruklu bir tanker şoförünü ateş açarak öldürmesi olayı da olumsuz etki yarattı. Bu olay, Kırgızistan hükümeti ve halkının şiddetli tepki ve protestosuna yol açtı.
Hatırlanacağı gibi Manas Askeri Üssü, 2001 yılında meydana gelen "11 Eylül" olayından sonra kuruldu. Bu tarihten sonra üs, başını ABD birliklerinin çektiği koalisyon güçlerinin Afganistan'da yürüttüğü terörle mücadelenin önemli üslerinden biri haline geldi. ABD, her yıl Kırgızistan'a 150 milyon dolar yardım sağladı. ABD'nin Özbekistan'daki askeri üssünü kapattığı 2005 yılından sonra ise Manas Üssü, ABD'nin Orta Asya'daki tek askeri üssü oldu. Günümüzde ABD askerleri, bu üs aracılığıyla Afganistan'a asker ve malzeme gönderiyor. Manas Askeri Üssü'nün varlığının korunması, Afganistan'ın kuzeyine giden taşımacılık hattının çalışmasını sağladı. Pakistan'dan Afganistan'a giden taşımacılık hattının sık sık Taliban militanlarının saldırısına uğramasından dolayı, Orta Asya ülkeleri üzerinden Afganistan'a malzeme gönderilmesinin güvence altına alınması daha fazla önem kazandı.
ABD Silahlı Kuvvetleri Merkez Komutanı General David Petraeus, Ocak 2009'da Kırgızistan'ın da içinde olduğu dört Orta Asya ülkesini ziyareti sırasında, Manas Askeri Üssü'nün terörle mücadeledeki önemini defalarca vurgulayarak, bu üssün, Afganistan hatta tüm bölgenin istikrarını sağlayan önemli bir unsur olduğunu söylemişti. Petraeus, Manas Üssü'nün, ABD ve İngiltere koalisyon güçlerinin Afganistan'daki operasyonlarını desteklemeye devam edeceğini umduklarını da sözlerine eklemişti.
Gözlemciler, Manas Üssü'nün kapatılmasında kritik rol oynayan etkenin Rusya olduğunu savunuyor. Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te, ABD'nin Manas Üssü dışında, Rusya'nın Kant Hava Üssü de bulunuyor. Rusya Devlet Başkanı Dmitri Medvedev dün yaptığı konuşmada, Rusya ve Kırgızistan'ın Orta Asya bölgesinin güvenliğini koruma sorumluluğunda olduklarını, iki tarafın bölgesel istikrarı korumak için ortak çaba harcayacağını belirtmişti. Bildirildiğine göre, iki ülke arasında Ocak ayının sonunda varılan anlaşma uyarınca Rusya, Kırgızistan'a 150 milyon dolar karşılıksız yardım ve 300 milyon dolar uzun vadeli ve düşük faizli kredi sağlayacak. Ayrıca Rusya, Kırgızistan'ın daha önceden var olan 180 milyon dolarlık borcunu da sileceğini açıkladı. Gözlemciler, küresel finans krizinin yaşandığı ve ülke içindeki durumun ciddiyetini koruduğu koşullarda, Kırgızistan'ın stratejik seçimini Rusya'dan yana yaptığını belirtiyor.
Bazı uzmanlar, Manas Üssü'nün kapatılmasıyla, ABD ile Orta Asya ülkeleri arasındaki işbirliğine nokta konulmayacağı görüşündeler. Çünkü ABD'nin Orta Asya stratejisini uygulamak için attığı ilk adım, Afganistan sorununu çözmektir. Afganistan sorunu, Orta Asya ülkelerinin desteği olmadan çözülemez. Dolayısıyla ABD, Orta Asya'da yeni bir askeri üssü kurma arayışına girecek. Ancak ABD ve Rusya gibi askeri açıdan iki dev ülkenin aynı kentte asker konuşlandırdığı dönem artık geride kaldı. Ne var ki, iki güç arasında Orta Asya'da boy ölçüşme yarışının devam edeceği kesindir.
Yorumunuzu Gönderin
Ziyaret için Rusya'da bulunan Kırgızistan Devlet Başkanı Kurmanbek Bakiyev dün (3 Şubat) basına verdiği demeçte, Kırgızistan hükümetinin Manas'taki ABD Askeri Üssü'nün kapatılmasıyla ilgili kararı kabul ettiğini açıkladı. ABD'nin Kırgızistan'daki askeri varlığına son veren bu kararla birlikte, ABD ve Rusya'nın Bişkek'te asker konuşlandırdığı dönem sona ermiş olacak.
