Nüfus kayıt sisteminde yumuşama

    Shanghai Belediyesi'nin nüfus kayıt sistemine yaptığı reform uyarınca, şehir dışından gelenler arasında genel vasfı ve bilgi düzeyi belli ölçütlere uygun olan vatandaşlara Shanghai kimliği verileceği bildirildi. Bunun yanı sıra Çin'in güneyindeki Guangzhou'da "tarımsal nüfus" kategorisi de kaldırılacak ve birleşik nüfus kayıt sistemi uygulanyacak. Uzmanlar, 2009 yılının başında nüfusu 10 milyonu aşan 2 metropolün nüfus kayıt sisteminde reform yapılacağına ilişkin üst üste açıklamalar yapılmasıyla yeni yılda Çin'deki nüfus kayıt sisteminde yeni bir yumuşama olabileceğini belirttiler.

    Edinilen bilgiye göre, şehir dışından gelenler arasında genel vasıfı ve bilgi düzeyi yüksek olan, kalifiye eleman özelliği taşıyan ve şehirde ikamet ederek belli koşulları yerine getiren vatandaşlar, Shanghailı kimliği alabilecekler. Eskiden beri nüfus kayıdına sıkı kurallar uygulayan Shanghai böylece dışarıdan gelen eğitimli vatandaşlara daha açık olacak.

    Çin Halk Üniversitesi'ne bağlı Sosyal Bilimler ve Nüfus Araştırmaları Fakültesi'nden Prof. Lu Yilong, nüfus kayıt sistemindeki yumuşamanın, şehirde canlanma sağlamasına yardımcı olacağı gibi, gurbette çalışanlara da güzel ümitler getirdiğini savundu.

    "Shanghai gibi büyük bir şehirde böyle bir reform yapılması, merkezi hükümetin politikasının yerel yönetimlerde de adım adım hayata geçirildiğine işaret ediyor. Yani, kentler ile kırsal kesimlerin birleşme süreci gerçekleşiyor. Özellikle Beijing ve Shanghai gibi kalabalık şehirlerde böyle bir reform yapılması, örnek oluşturacak."

    Çin'de halen mevcut olan nüfus kayıt sistemi, 1958 yılında oluşturuldu. İkamet bölgelerine göre tasnif esasına dayanan bu sistem, nüfusu "tarımsal" ve "tarım dışı" olmak üzere iki kategoriye ayırıyor. Bu sistem, o dönemde Çin ekonomisinin temeli zayıf olduğu için, köylülerin mümkün olduğu kadar tarım üretimiyle uğraşmasına ve sanayi için destek sağlanmasına ihtiyaç duyulmasından kaynaklanıyor. Sistem, uygulanmaya başladıktan sonra uzun süre toplumsal alanda düzenleyici bir rol oynadı. Ancak Çin'de piyasa ekonomisinin gelişmesiyle, nüfus hareketliliği büyük ölçüde arttı, böylece sistemin kusurları da kendini gösterdi: Şehir dışından gelen bir vatandaş şehirde yerlilerle aynı konumda olamıyor, köy kökenli işçiler de şehir yaşamıyla kaynaşamıyor.

    Bu nedenle, mevcut nüfus kayıt sisteminde reform yapılması bir zorunluluk haline geldi. Son yıllarda Hebei ve Liaoning gibi 13 idari bölge, nüfus tasnifini kaldıran ve birleşik kayıt sistemi uygulanmasını öngören reform önlemleri aldı. Ancak nüfusu 10 milyonu aşan büyük şehirlerde reform süreci geri kaldı. Bu nedenle Shanghai ve Guangzhou'daki nüfus kayıt sisteminde yapılan reform büyük ilgi çekti.

    Shanghai'ın nüfus kayıt sisteminde yumuşama olmasına rağmen, bu esas olarak ileri teknolojiye dayanan imalat sektörü ve modern hizmet sektörünün ihtiyaç duyduğu kalifiye personelin sağlanmasına dönük olacak. Prof. Lu, Shanghailı kimliği alma koşullarının vurguyla belirtilmesinin sosyal yardımlarla ilgili yaklaşımın henüz tamamen değişmediği anlamına geldiğini dile getirdi.

    "Böyle bir ayırım yapıldıktan sonra tüm sosyal yardımlar yine kimliklere göre dağıtılacak. Bu politika yine sanayi ve şehirlerin lehine olacak, kırsal kesimler ile köylüler dezavanajlı konumda kalacak. Aslında, nüfus kayıt sistemi özünde kamusal görevlerden biridir ve bilgi yönetiminin de bir yöntemi olmalı. Kayıt işini yapan kamusal kurum ile sosyal dağıtım işi yapan kuruluşların işlevleri birbirinden ayrılmalı."

    Prof. Lu, nüfus kayıt sistemi ile sosyal yardım işlerinin birbirinden ayrılarak, sosyal yardımların ikamet yerine, ikamet süresine, aile durumuna ve mesleklere göre dağıtılması gerektiğini ifade etti. Lu, nüfus kayıt sisteminde bundan sonraki reformun vatandaşların refah düzeyini yükseltme hedefiyle yapılacağını vurguladı.

    "Her şeyden önce, nüfus kayıtlarıyla ilgili bilgi yönetimi işlevi güçlendirilecek; ikinci olarak, bağlayıcı yasalarla üretim gücü piyasası, sosyal yardım ve güvence ile eğitim gibi alanlarda sosyal ayırım önlenecek."

    Şu anki nüfus kayıt sisteminin nüfus göçünü kontrol etmekteki rolünün giderek daha zayıfladığına ve büyük miktarda hareketli nüfusun büyük şehirlere zaten girdiğine işaret eden Prof. Lu, bu sorunda dünyanın birçok ülkesinin verimli uygulamalarla iyi sonuçlar aldığını ve New York ile Toyko gibi uluslararası metropollerin nüfus göçüne dayanamayacak hale gelmediğini, dolayısıyla Çin'in de bazı uluslararası deneyimleri benimseyebileceğini dile getirdi.