Doğal gaz anlaşmazlığında yeni çıkmaz

    Rusya Devlet Başkanı Dmitri Medvedev, Ukrayna'nın Rusya ve Avrupa Birliği'yle imzalanan denetim protokolüne yeni maddeler eklediğini belirterek, hükümete bu protokolü uygulamama emri verdiğini duyurdu. Bu yeni gelişme nedeniyle Rusya'nın Ukrayna üzerinden Avrupa Birliği ülkelerine doğal gaz sevkıyatına yeniden başlaması ertelendi.

    Medvedev, dün (11 Ocak) Moskova'da yaptığı açıklamada, Ukrayna'nın söz konusu davranışını Rusya ile Avrupa Birliği arasında doğal gaz sevkıyatının denetlenmesi konusunda varılan anlaşmayı bozan bir provokasyon olarak niteledi. Rusya'nın doğal gaz sevkıyatına yeniden başlaması konusunda koşullarını yineleyen Medvedev, Rusya, Avrupa Birliği ve Ukrayna arasındaki nihai protokolün Rusya tarafından imzalanan metne tamamen uyması ve gözlemcilerin Ukrayna'daki ilgili tesislerde denetime başlaması durumunda doğal gaz sevkıyatına yeniden başlayacaklarını söyledi.

    Bunun yanı sıra Rusya Başbakanı Vladimir Putin, dün Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso'yla yaptığı telefon görüşmesinde, Ukrayna'nın protokole yaptığı eklerin önemli bir bölümünün Avrupalı müşterilerle hiçbir ilgisi bulunmadığına ve yalnızca Rusya Doğal Gaz Sanayi Şirketi Gazprom ile Ukrayna Petrol ve Doğal Gaz Şirketi Naftogaz arasındaki ticari ilişkileri ilgilendirdiğine dikkat çekerek, bu eklerin kabul edilemez olduğunun altını çizdi.

    Hatırlanacağı gibi doğal gaz fiyatları ile borç sorunu konularında Ukrayna'yla yaptıkları görüşmelerin sonuçsuz kalması üzerine Rusya, Ukrayna'ya gönderdiği doğal gazı 1 Ocak günü tamamen kesmişti. Bunun ardından Rusya'nın Ukrayna üzerinden Avrupa ülkelerine yaptığı doğal gaz sevkıyatında 6 Ocak günü önemli düşüşler görüldü. Rusya tarafı, Ukrayna'yı ülkesinden transfer edilen doğal gazı çalmakla suçlayarak Avrupa ülkelerine doğal gaz sevkıyatını 7 Ocak günü tümüyle durdurdu.

    Avrupa Birliği'nin doğal gaz ihtiyacının yaklaşık dörtte biri Rusya tarafından karşılanıyor. Rusya'dan doğal gaz sevkıyatının yüzde 80'i ise Ukrayna üzerinden gerçekleşiyor. Rusya'nın doğal gaz sevkıyatını durdurması Avrupa Birliği ülkeleri başta olmak üzere 18 Avrupa ülkesini etkiledi. Bu durum, özellikle Rus doğal gazına yüksek derecede bağımlı olan Doğu Avrupa ülkelerinde ciddi sıkıntılar yarattı. Buna, Avrupa'da tarihte nadir görülen soğuk hava ve şiddetli kar yağışı da eklendiğinde, birçok ülkede günlük yaşam altüst oldu.

    Doğal gaz anlaşmazlığını çözmek için Avrupa Birliği liderleri, Rusya ile Ukrayna arasında yoğun arabuluculuk girişimlerinde bulundu. Avrupa Birliği dönem başkanlığını yürüten Çek Cumhuriyeti'nin başbakanı Mirek Topolanek'in Kiev ve Moskova arasında gerçekleştirdiği mekik ziyaretler sonucunda Rusya, Ukrayna ve Avrupa Birliği arasında dün sabaha karşı üçlü bir anlaşma imzalandı. Doğal gaz sekvıyatını denetlemekten sorumlu uzmanların ölçüm istasyonlarındaki çalışmalarının başlamasıyla, Rusya'nın Ukrayna üzerinden doğal gaz sevkıyatına yeniden başlayacağını belirten Topolanek, Avrupa ülkelerine 36 saat içinde Rus doğal gazının ulaşacağı tahmininde bulundu. Ancak gelişmeler, bu beklentiyi suya düşürdü.

    Gözlemciler, Rusya ile Ukrayna arasındaki doğal gaz anlaşmazlığının iki ülke ilişkilerindeki derin sorunların bir yansıması olduğunu savunuyor. Bilindiği gibi Ukrayna, son yıllarda NATO'ya yaklaşma adımlarını hızlandırarak Rusya'dan uzaklaştı. Rusya'nın ciddi ekonomik ve siyasi sorunlar yaşayan Ukrayna'ya doğal gaz sorunu nedeniyle baskı yapması, Ukrayna'ya karşı hoşnutsuzluğunun bir göstergesi oldu. Bu nedenlerle doğal gaz anlaşmazlığının çözümü pek de kolay olmayacak.