Çin-ABD diplomatik ilişkilerinin 30. yılı

    Çin ile ABD arasında diplomatik ilişki kurulmasının 30. yıldönümü dolayısıyla, dün (7 Ocak) iki ülkede çeşitli kutlama etkinlikleri başladı. ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı John Negroponte, Çin'deki etkinliklere katılmak üzere Beijing'e geldi. İki ülke ilişkilerinin gelişmesine büyük katkılarda bulunan birçok eski üst düzey ABD yetkilisi de kısa süre içinde Çin'i ziyaret ederek kutlamalara katılacak.

    İki ülke arasındaki temaslarda kapı ilk olarak, ABD Ping Pong Milli Takımı'nın 1971 yılında Çin'i ziyaretiyle açıldı. "Küçük topun büyük topu dönüştürdüğü" bu Ping Pong diplomasisi tarihe geçti. 1 Ocak 1979'da Çin ile ABD resmen diplomatik ilişki kurdu. 30 yıl boyunca gelişen ikili ilişkiler, artık dünyadaki en önemli ve en dinamik ikili ilişkilerden biri haline geldi.

    Dün öğleden sonra Beijing'de bir Ping Pong maçı yapıldı. Şimdi, Çin Uluslararası Radyosu muhabirinin maç salonundan aktardığı izlenimlerden bir bölüm dinleyelim.

    "Çin-ABD diplomatik ilişkilerinin 30. yılı dolayısıyla bir Ping Pong maçı düzenlendi. Maçı Çin Dışişleri Bakan Yardımcısı Wang Guangya ve Beijing'de bulunan ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Negroponte de izledi. Maça, 1971 yılında gerçekleştirilen Ping Pong diplomasisinin tanığı olan iki Ping Pong oyuncusu da dahil olmak üzere iki ülkeden 7 sporcu katıldı."

    Çin Devlet Müşaviri Dai Bingguo, Dışişleri Bakanı Yang Jiechi ve Dışişleri Bakan Yardımcısı Wang Guangya Beijing'i ziyaret eden ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Negroponte'yle dün (7 Ocak) ayrı ayrı görüştü. Dai Bingguo, Çin ile ABD arasında diplomatik ilişki kurulmasından bu yana geçen 30 yıl boyunca sağlanan tarihi önemdeki gelişmeleri, özellikle ABD Başkanı George W. Bush'un 8 yıllık görev döneminde ikili ilişkilerde kaydedilen büyük ilerlemeleri övgüyle değerlendirdi. Dai Bingguo, önemli bir dönemden geçen Çin-ABD ilişkilerinin stratejik temelinin ve çıkar bağının sürekli olarak sağlamlaştırıldığına işaret ederek, ikili ilişkilerin gelecekteki gelişmesi için uygun bir zemin hazırlandığını belirtti. Dışişleri Bakanı Yang Jiechi, Çin'in yapıcı işbirliği ilişkilerinin ana yönünü ABD'yle birlikte belirleyerek, diyalog, temas ve işbirliğini güçlendirmeye, karşılıklı anlayışı ve güveni derinlemesine arttırmaya ve ikili ilişkileri daha yüksek düzeye çıkarmaya hazır olduğunu belirtti.

    Negroponte, dünyadaki önemli iki ülke olan ABD ile Çin arasındaki diyalog mekanizmasının güçlendirilerek, uluslararası güvenlik ve istikrarın ortaklaşa savunulması ve iki önemli ve etkin mekanizma olan ABD-Çin Stratejik Ekonomi Diyalogu ile ABD-Çin Stratejik Diyalogu'nun sürdürülmesi gerektiğini vurguladı.

    Negroponte'den başka, Çin-ABD ilişkilerinin gelişmesine katkıda bulunan ABD'li birçok eski yetkili, bu ay içinde Çin'e gelip, resepsiyon, seminer, fotoğraf sergisi ve Ping Pong dostluk maçı gibi bir dizi kutlama etkinliğine katılacak.

    Çin ile ABD arasındaki diplomatik ilişkinin kurulmasından bu yana geçen 30 yılda, ikili ilişkilerde şaşırtıcı gelişmeler kaydedildi. İki ülkenin liderleri eskiden birkaç yılda bir kez buluşurken, artık yoğun temaslar yapılıyor. Eskiden iki ülke arasında hiçbir stratejik diyalog mekanizması bulunmazken, şimdi bu türde 60'tan fazla mekanizma bulunuyor. İkili ticaretin tutarı 30 yıl içinde 120 kattan fazla arttı ve iki ülke birbirlerinin ikinci büyük ticaret ortağı konumuna geldi. İki halk arasındaki temas da sıfırdan başlayarak hızla gelişti. Artık günde 5 bin kişi Pasifik Okyanusu'nun iki yakası arasında mekik dokuyor. Çin Çağdaş Uluslararası İlişkiler Araştırma Enstitüsü'nden Yang Mingjie, Çin-ABD ilişkilerinin gelişmesinin dünyada büyük etki yaptığını, hatta belli bir açıdan uluslararası stratejik düzenin yönünü belirlediğini dile getirdi.

    "Soğuk Savaş'ın son onyılında Çin ile ABD arasındaki stratejik işbirliği ve Çin ile diğer ülkeler arasındaki işbirliği, bir açıdan Soğuk Savaş'ın sona erdirilmesinde önemli rol oynadı. Onu izleyen ikinci onyıllık dönemde, yani iki ülkenin birbirine ısındığı 1990'lar, Soğuk Savaş'tan sonra dev ülkeler arasındaki ilişkilerde istikrarın korunması bakımından önemli rol oynadı. 21. yüzyılın ilk onyılı, iki ülkenin çeşitli güvenlik tehditlerine karşı koyduğu bir onyıl olacak. Dünyadaki en büyük gelişmekte olan ülke ve en büyük gelişmiş ülke olan Çin ile ABD, küreselleşmeden yararlanıyor; iki ülke aynı zamanda küreselleşme veya başka bir deyişle geleneksel olmayan güvenlik işbirliğini ilerleten güçlerdir."

    Çin-ABD ilişkileri 30 yılı geride bıraktı. İki ülke arasında bazı konularda anlaşmazlıklar bulunmasına rağmen, yine de bu sorunlar üzerine açık şekilde diyalog ve tartışmalar yürüttüler. Çin ile ABD arasında diplomatik ilişki kurulması sürecine tanık olan ABD-Çin Ulusal İlişkiler Komitesi Başkan Yardımcısı Jan Berris, iki ülkenin anlaşmazlıklara açık bir tutumla yaklaşması ve temas ile anlayışı güçlendirmesinin ikili ilişkilerin sağlıklı gelişmesini ilerleten kritik bir faktör olduğunu dile getirdi.

    "Aradan 30 yıl geçti. Şimdi iki ülke arasındaki anlayış daha da derinleştirilmeli, daha iyi bir hale getirilmeli. İki hükümet ve iki halk arasında hâlâ mevcut olan bazı güvensizlikler ve anlaşmazlıklar, Çin-ABD ilişkilerinin düzeltilmesi için çaba harcayan insanların görmek istemediği bir durum. Çin ve ABD'nin bazı konuda anlaşmazlık yaşaması normaldir, bence bu anlaşmazlıkların çözülmesi için kritik olan, iki tarafın masaya oturarak diyalog yapması ve açık bir tavırla karşı tarafın göüşünü dinlemesidir."