Günümüzde Yemen sınırları içinde yer alan eski Zabid kenti, 1993 yılında Birleşmiş Milletler'in "Dünya Mirasları Listesi"ne alınmıştır.
Zabid, Yemen'in eski dönemlerinde askeri amaçla kurulmuş bir kenttir. Sanatsal ve tarihi değer taşıyan kent, caddeleri ve dar sokaklarıyla 135 hektarlık bir alan kaplar. Kenti, oval şekilli bir sur çevreler. Kale, Büyük Cami ve Asa Camii, kentin tarihi sembolleridir. Kentteki yapıların inşaatında en çok kullanılan malzeme olan beyaz tuğlalar, resim ve yazılarla süslenmiştir. Bu beyaz tuğlalar, özellikle cami ve medreseler gibi birçok dini yapıda kullanılmıştır.
Yemen'in başkenti Sana'nın dışında yer alan Zabid, 13. ve 15. yüzyıllarda, İslam Üniversitesi sayesinde Arap ve Müslüman dünyasında ün salmıştır.
Hazar Denizi'ne 25 kilometrelik mesafedeki Tihame Düzlüğü üzerine kurulan Zabid kenti, Hodeida Limanı ve Taiz kentini bağlayan yolun kenarındadır. Eskiden Aden-Mekke güzergâhında yer alan Zabid kenti, o dönemlerde Hindistan'ı Mekke'ye bağlayan koridorun bir bölümünü oluşturuyordu.
Milattan Sonra 7. yüzyılda kurulan kent, o dönemlerde ünlü İslam Üniversitesi'nin yer aldığı bir siyaset ve ticaret merkeziydi. 7. yüzyıl, aynı zamanda Hz. Muhammed'in yaşadığı çağdır. O zamanlarda Müslümanlar Tihame Düzlüğü'nde toplanmıştır. Ziyadi hanedanının kurucusu İbn Ziyad, Zabid kentini başkent haline getirerek savunma projeleri ve kanal sistemi inşa ettirmiştir. İbn Ziyad'ın torunları da, Büyük Cami'yi yaptırarak Asa Camii'ni genişletmiştir. İki kez yıkılan ve yeniden inşa edilen Zabid kenti, Nacahi hanedanı (1022-1156) ve Mehdi hanedanı (1159-1173) dönemlerinde daha büyük hasar görmüştür. Kentteki savunma projeleri ve saraylar yıkılmış, kentin yüzölçümü daralmıştır. 1228-1454 yılları arasında Tihame Düzlüğü ve güney Yemen'de hüküm süren Rasuli hanedanı iktidarı, Yemen'in en müreffeh dönemlerinden biridir. Zabid kenti de bu dönemde bir kez daha siyasi ve kültürel merkez haline gelmiştir. Kentteki üniversitenin etkisi tüm İslam dünyasına yayılmış, hatta Hint Okyanusu'nu aşmıştır. Rasuli hanedanı döneminde cami, medrese, çeşme ve yollar inşa edilmiş, mimaride birçok yenilik denenmiştir. O dönemde yapılan kubbe halen korunmasına rağmen, ne yazık ki diğer yapılardan bugüne ancak kalıntıları kalmıştır. Kentte bugüne kadar korunan tek büyük yapı Fatımi Medresesi'dir. Zabid kenti, Tahiri hanedanının iktidarda bulunduğu dönemde (1454-1517) dağılmaya başlamış, bu dağılma Osmanlı İmparatorluğu'nun girişinden (1545-1638) sonra da devam etmiştir.
Yorumunuzu Gönderin
