AB: Müdahale edebiliriz

     Rusya ile Ukrayna arasında hızla tırmanan doğal gaz anlaşmazlığının birçok Avrupa ülkesini olumsuz yönde etkilemesi nedeniyle, daha önce ölçülü davranan AB dün (7 Ocak) ilk defa sesini yükselterek iki ülkenin Avrupa'ya doğal gaz sevkiyatını derhal yeniden başlatmaları gerektiği, aksi takdirde AB'nin güçlü müdahalesiyle karşılaşacakları uyarısında bulundu.

     AB Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso, dün Rusya Başbakanı Vladimir Putin ve Ukrayna Başbakanı Yulia Timoşenko'yu telefonla arayarak, iki ülkenin AB ülkelerine doğal gaz sevkiyatını derhal başlatmalarını istedi. Barroso, Rusya ve Ukrayna'nın aralarındaki anlaşmazlıkta AB'yi "rehine" olarak görmelerinin kabul edilmez olduğuna ve tutumlarının "AB'nin güvenilir ortağı olarak itibarlarını" zedelediğine işaret eti. AB dönem başkanlığını yürüten Çek Cumhuriyeti'nin Başbakanı Mirek Topolanek yaptığı açıklamada, Rusya ve Ukrayna Avrupa'ya doğal gaz sevkiyatını 8 Ocak gününden önce başlatmadığı takdirde, AB'nin en üst düzeyde siyasi müzakere düzenleme gibi "daha güçlü müdahale önlemleri almak zorunda kalacağı" uyarısında bulundu. Kamuoyunda, AB'nin daha önce takındığı "arabulucu olmama" tutumundan vazgeçeceği ve Rusya ile Ukrayna'ya siyasi baskı yapacağı görüşü hakim.

      AB'de tüketilen doğal gazın dörtte biri Rusya'dan ithal ediliyor; Rusya'dan yapılan sevkiyatın yüzde 80'i ise Ukrayna'da üzerinden geçen boru hattıyla gerçekleştiriliyor. Rusya fiyat anlaşmazlığı nedeniyle, 1 Ocak günü Ukrayna'ya satılan doğal gazı kestikten sonra, bu ülkeden geçen boru hattıyla AB'ye sevkedilen doğal gazda anormal bir durum ortaya çıktı. 6 Ocak gününden sonra AB'ye üye birçok ülke doğal gaz sıkıntısı çektiğini duyurdu. 7 Ocak gününe kadar Orta ve Doğu Avrupa bölgelerinde en az 6 ülkeye giden doğal gaz tamamen kesildi, diğer birçok AB ülkesinin aldığı doğal gaz miktarında da büyük ölçüde azalış görüldü, Batı Avrupa'daki Fransa, Almanya ve İtalya gibi ülkeler de anlaşmazlıktan farklı derecelerde etkilendi.

      Bu süre içinde Rusya ve Ukrayna, birbirlerini Avrupa'ya doğal gaz sevkiyatı konusunda oyun oynamakla suçladı; söz düellosu da sürekli olarak tırmandı. Ukrayna Doğal Gaz Şirketi Naftogaz tarafından dün yapılan açıklamada, Rusya'nın aynı günün sabahı Ukrayna'daki boru hattına doğal gaz göndermeyi tamamen durdurduğu, bu nedenle Ukrayna'nın da AB ülkelerine doğal gazı kesmek "zorunda kaldığı" ileri sürüldü. Rusya Doğal Gaz Şirketi Gazprom tarafından yapılan açıklamada ise, Ukrayna şirketinin açıklaması yalanlanarak, Ukrayna'dan AB'ye doğal gaz sevkiyatının hiç durdurulmadığı, doğal gaza Ukrayna'nın el koyduğu belirtildi. Rus şirketi, Ukrayna'nın el konan miktarda doğal gazı hemen AB'ye sevketmesini istedi. Rusya Başbakanı Putin, Rusya ile Ukrayna arasındaki doğal gaz boru hatlarının bağlantı istasyonlarındaki sevkiyat durumunu uluslararası gözlemcilerin incelemesinden yana olduğunu ve Ukrayna'nın bu uygulamayı kabul etmesini istediğini söyledi.

      Rusya ile Ukrayna arasındaki doğal gaz anlaşmazlığının nedeninin tespiti gerekli; ancak AB ülkelerinin karşı karşılaştığı olumsuz etkiler ise somut birer olgu ve durumları gayet acil. Son günlerde birçok Avrupa ülkesinde görülen şiddetli kar yağışı, vaziyeti daha da kötüleştirdi. Doğal gaz tedariki tamamen Rusya'ya bağlı olan Bulgaristan, Romanya, Macaristan ve Slovakya gibi AB ülkeleri abonelere doğal gaz vermeyi sınırlama gibi acil önlemleri almaya, diğer bazı ülkeler ise kendi ülkelerindeki yedek gaz deposundaki doğal gazı kullanmaya başladı. Fakat bu acil önlemler kalıcı çözüm değil; dahası AB ülkeleri ile Rusya ve Ukrayna arasında doğal gaz sevkiyat ve nakil sözleşmeleri bulunuyor. Bu nedenle anlaşmazlıkta herhangi bir suçu olmayan AB ülkeleri doğal gaz anlaşmazlığından olumsuz etkilenmemeli. Durum bu kadar ciddi olduğu için, "aile reisi" olan AB de harekete geçmek zorunda kaldı.

      Doğal gaz sevkiyatının yeniden başlatılması için AB'nin belirlediği son tarih olan 8 Ocak günün yaklaşmasıyla, AB'nin ne tür "daha güçlü müdahale önlemleri" alabileceği tüm dünyada merakı uyandırıyor. Daha önce Rusya'nın "enerji kartını" oynayabileceğine endişelenen AB, Gürcistan krizinden sonra AB-Rusya ilişkilerini korumak amacıyla ve doğal gaz anlaşmazlığının sorumluluğunun kime ait olduğunu tespit edemediği için, anlaşmazlığa siyasi renk katmaktan kaçındı ve "enerji ortağı" Rusya ile "demokrasi ortağı" Ukrayna arasında tarafsız kalmaya çalıştı. AB'nin şimdi sert tutum takınması, aslında kendi enerji güvenliğinin ciddi bir tehditle karşı karşıya bulunmasından kaynaklanıyor. Kamuoyunda, AB'nin müdahalesinin büyük ihtimalle sadece tarafsızlığı bırakarak, belli ölçüde baskı uygulama gibi bir yöntemle Rusya ile Ukrayna arasında arabuluculuk yaparak uzlaşmaya varılmasını ve AB'ye doğal gaz sevkiyatının yeniden başlatılmasını sağlayacağı savunuluyor.

     AB ve Uluslararası Enerji Ajansı gibi taraflardan gelen baskılar nedeniyle, Gazprom ve Naftogaz bugün yeniden görüşme masasına oturmayı kabul etti. iki şirketin yetkilileri bugün AB heyetiyle ayrı ayrı görüşerek doğal gaz sevkiyatı konusunu ele alacak. Doğal gaz sevkiyatı sorununun hangi yönde gelişeceği zamanla belli olacak.