Küresel finans krizinin yayılmasıyla birlikte, Orta Asya ülkeleri de giderek ciddileşen sıkıntılarla karşılaşıyor. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra kendi koşullarına göre farklı gelişme modelleri benimseyen Orta Asya ülkeleri, finans krizine karşı tek başlarına çözüm aramanın yanı sıra, birlik içinde hareket etmeye de önem vermeye başladı.
Orta Asya bölgesinin en büyük ekonomisine sahip olan Kazakistan, son yıllarda hızlı bir büyüme gösterdi. 2004'ten bu yana uluslararası finans piyasalarından yüklü miktarda kredi alan Kazakistan bankaları, finans kriziyle birlikte uluslararası sermayenin hızla çekilmesi nedeniyle ödeme güçlerini yitirdi, ülkedeki tüketim piyasası da durgunluğa girdi. Buna karşı Kazakistan hükümeti bir dizi önlem aldı. Önce yıllık mali bütçeden bankalara 4 milyar dolar para desteği sağlayan Kazakistan hükümeti, 20 Ekim günü de ülke ekonomisini canlandırmak için bu yılın sonuna kadar 15 milyar dolar harcamayı kararlaştırdı. 25 Kasım günü ise önümüzdeki üç yılı kapsayan ve toplam tutarı 18 milyar doları aşan krizle mücadele paketi açıklandı.
Bunun yanı sıra Kazakistan hükümeti, finans krizinin ülke ekonomisi üzerindeki etkilerini hafifletmek için dış sermaye arayışlarına da girdi. Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev, bu ayın başlarında düzenlenen Yabancı Yatırımcılar Konseyi toplantısında, zengin petrol, doğal gaz ve renkli metal kaynaklarına sahip olduklarına işaret ederek, daha fazla yabancı yatırım beklediklerini kaydetti.
Kazakistan'ın güney komşusu Özbekistan ise, ekonomik gelişmeyi hızlandırmak için serbest bölge kurma yoluna girdi. Özbekistan Devlet Başkanı İslam Kerimov tarafından kısa süre önce imzalanan kararnamede, ülkenin ilk serbest bölgesinin kuzeydeki Navoi ilinde kurulması öngörüldü. Finans krizine karşı alınan önlemlerin önemli bir parçasını oluşturan bu uygulama, reel ekonomiye destek vererek ihracatı artırmayı; yabancı sermaye çekmeyi; yüksek ve yeni teknolojiyi geliştirmeyi; sanayi, ulaştırma ve altyapı inşasını hızlandırmayı ve uluslararası piyasanın ihtiyaçlarına göre üretim yapmayı amaçlıyor.
Sanayi üretimi bu yılın Ocak-Eylül ayları arasındaki dönemde yüzde 8.6 oranında büyüyen Kırgızistan, gerek finans krizinin derinleşmesi, gerekse kış aylarında enerji talebindeki artışlar nedeniyle ciddi sıkıntılarla karşı karşıya. Kırgızistan hükümeti, elektrik tedarikine yönelik kısıtlamaları Şubat ayına kadar sürdürme kararı aldı. Özbekistan'dan doğal gaz alma konusunda sürdürülen görüşmelerde de henüz ilerleme kaydedilemedi. Ancak bütün bu sıkıntılara karşı Kırgızistan Başbakanı İgor Çudinov, ülke ekonomisinin geleceğine halen güven besliyor. Çudinov, kısa süre önce yaptığı konuşmada, ülke ekonomisinin tamamen hükümetin kontrolünde olduğunu belirterek, finans krizinin ülkesine ciddi bir zarar vermediğini ifade etti.
Tacikistan ise, dış müteahhitliğe bağımlı bir Orta Asya ülkesi. Yapılan istatistikler, Rusya'da işçi olarak çalışan Taciklerin sayısının 1 milyon dolayında olduğunu gösteriyor. Dış müteahhitlik hizmetlerinden elde edilen gelir geçen yıl 1 milyar 800 milyon doları bularak Tacikistan'ın mali bütçesinin iki katını buldu. Yurtdışında çalışan işçilerin gönderdikleri paralar, milli gelirin yaklaşık üçte ikisini oluşturdu. Uzmanlar, küresel finans krizi nedeniyle yurtdışında çalışan Tacik işçilerin geri döneceğini ve dış müteahhitlik hizmetlerinden elde edilen gelirin hızla düşeceğini tahmin ediyor. Yurtdışındaki işçilerin Kasım ayında Tacikistan'a gönderdiği para miktarında görülen yüzde 15 ila 25'lik düşüş, bu tahmini doğruladı. Buna karşın Tacikistan hükümeti, yurda dönen işçilere iş bulmak için çözüm arayışında.
Orta Asya ülkeleri finans krizine karşı tek başlarına mücadeleyi sürdürmenin yanı sıra, Bağımsız Devletler Topluluğu çatısı altındaki işbirliğini de yoğunlaştırıyor. Rusya, Kazakistan, Ermenistan, Kırgızistan ve Tacikistan devlet başkanlarının katılımıyla 19-21 Aralık günleri arasında Kazakistan'da yapılan gayri resmi zirve toplantısında, bölgesel işbirliği ve finans krizine karşı sıkıntıların ortaklaşa aşılması konuları geniş kapsamlı bir biçimde ele alınarak, toplam tutarı 10 milyar doları bulacak bir Krizle Mücadele Fonu oluşturulmasına karar verildi.
Yorumunuzu Gönderin
Küresel finans krizinin yayılmasıyla birlikte, Orta Asya ülkeleri de giderek ciddileşen sıkıntılarla karşılaşıyor. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra kendi koşullarına göre farklı gelişme modelleri benimseyen Orta Asya ülkeleri, finans krizine karşı tek başlarına çözüm aramanın yanı sıra, birlik içinde hareket etmeye de önem vermeye başladı.
