Avrupa'nın bütünleşme süreci sınanıyor

    12 Aralık günü sona eren Avrupa Birliği Kış Zirvesi'nde, Birliğe üye 27 ülkenin liderleri, AB kuruluşlarında reform yapılmasını amaçlayan Lizbon Antlaşması konusunda uzlaşmaya vardı. Böylece, antlaşmanın gelecek yılın sonundan önce resmen yürürlüğe girmesine olanak sağlandı. Avrupa'nın bütünleşme süreci 2008 yılında büyük engellerle karşılaşıktan sonra, şimdi önemli bir adım atılmış oldu.

    "Belki daha sonraki insanlar, bugün konuştuklarımızı hatırlamayacak, fakat şu nokta bellidir: Biz burada tarih yarattık. Tarih, bugünü hatırlayacaktır. 'Lizbon Antlaşması', Avrupa geleneklerinden en seçkin parçaları ve Avrupa'nın bütünleşme çabalarından değerli mirasları içeriyor. Ancak antlaşma, geçmiş için belirlenen bir antlaşma değil, geleceğe yönelik, daha modern, daha verimli ve daha demokratik bir Avrupa inşa etmeyi amaçlayan bir antlaşmadır."

    AB'ye üye 27 ülkenin liderleri 13 Aralık 2007 tarihinde Portekiz'in başkenti Lizbon'da, AB Anayasası Antlaşması yerine geçen Lizbon Antlaşmasını imzaladı. AB dönem başkanlığını yürüten Portekiz'in Başbakanı Jose Socrates, zirvede yaptığı ve şimdi dinlediğimiz bu konuşmada, bütünleşmenin geleceğine bakışını anlattı. Plana göre Lizbon Antlaşması, Birliğe üye ülkelerde onaylandıktan sonra Ocak 2009'da yürürlüğe girecekti. Ancak antlaşma, İrlanda'da 12 Haziran'da yapılan halk oylamasında veto edildi. Böylece AB'nin Anayasa oluşturma süreci bir daha krize girdi. AB Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso, halk oylamasının sonucunu öğrendikten sonra şöyle bir açıklama yaptı.

    "AB Komisyonu başka bir tür sonuç bekliyordu. Ancak İrlanda'nın kararına saygıyılız. İrlanda Başbakanı Brian Cowen'la konuştum. Cowen, halk oylamasında alınan sonucun İrlanda'nın AB'ye bir protestosu olarak görülmemesi gerektiğini açıkça ifade etti. Antlaşma, Birliğe üye 27 ülke tarafından ortaklaşa imzalandı, bu nedenle bütün ülkeler ortak sorumluluk üstlenmeli. Şimdiye kadar 18 ülke antlaşmayı onayladı. AB Komisyonu olarak diğer üye ülkelerin de onaylamasını bekliyoruz."

    Gözlemciler, İrlanda'nın "Lizbon Antlaşması"nı veto etmesinin, "bir oyla veto" sisteminin değişmesi ve AB Komisyonu'nda koltuk sayısı ile nüfus arasında bağlantı kurulmasının, İrlanda'nın savunma ve maliye gibi alanlarda egemenlik haklarını kullanmasını etkileyeceği endişesinden kaynaklandığını savundu. Ayrıca AB'den alınan yardımların azalabileceği ve yurt içi vergi politikasının yeni sistemden etkilenebileceği endişesi de İrlanda halkının kaygılarını arttırdı.

    AB'nin baskısı altında kalan İrlanda Başbakanı Cowen, halk oylamasından sonra toplanan AB Yaz Zirvesi'nde bir konuşma yaparak, veto sonucunu yeniden değerlendireceklerini duyurdu. Zirvede AB'nin 27 lideri, Ekim ayında düzenlenen Kış Zirvesi'nde AB dönem başkanlığını yürüten Fransa tarafından Lizbon Antlaşması'nı kurtarma taslağı ortaya konmasını kararlaştırdı. Ancak küresel finans krizinin patlak vermesi nedeniyle, bu sorun Kasım'da yapılan Kış Zirvesi'ne bırakıldı. AB liderleri, İrlanda'nın gelecekte AB Komisyonu'ndaki koltuk sayısının korunması ve İrlandalı seçmenlerin vergi politikası, askeri tarafsızlık ve kürtaja karşı çıkma konularındaki endişelerinin giderilmesi için çaba harcanması konusunda 12 Aralık günü uzlaşmaya vardı. Buna karşılık olarak İrlanda da, Ekim 2009'da yeni bir halk oylaması yapma sözü verdi.

    AB dönem başkanlığını yürüten Fransa'nın Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy, yeni taslağı olumlu olarak değerlendirdi.

    "Yeni sona erden AB Zirvesi tarihi bir önem taşıyor. 'Lizbon Antlaşması'nın ilgili prosedürünü yeniden başlattık. İrlanda halkı yeni tutumunu aktardı. Bu, tüm Avrupa halkı için bir müjdedir. Şu anda bütün Avrupa'yı sarsan finans krizi, AB'nin İrlanda'ya, İrlanda'nın da AB'ye ihtiyaç duyduğunu gösteriyor."

    AB'nin "Lizbon Antlaşması" için belirlediği kurtarma politikasının gelecek yılın sonundan önce herhangi bir etki yaratıp yaratmayacağıyla ilgili olarak bir değerlendirme yapan Çin Çağdaş Uluslararası İlişkiler Araştırma Enstitüsü'nden Zhang Jian, bu konuda iyimser olduğunu dile getirdi.

    " 'Lizbon Antlaşması'nın gerçekleştirilmesi için en kritik eşik İrlanda'dır. Çek Cumhuriyeti ve Polonya antlaşmayı henüz onaylamadı ve onaylamamalarının nedenini İrlanda'nın vetosu olarak gösterdi. Şimdi AB İrlanda'nın taleplerini esas olarak karşıladı. Bu düzenleme ve uzlaşmaya göre, İrlanda'da gelecek yıl yapılacak yeni halk oylamasında olumlu bir sonucun çıkacağını düşünüyorum."

    Avrupa'nın bütünleşme sürecinin geleceğiyle ilgili olarak, Çin Uluslararası Sorunlar Araştırma Enstitüsü'nden Xing Hua, AB'nin 50 yıldan fazla süredir biriktirdiği sorunları çözme deneylerinin ve kabiliyetinin, bütünleşme sürecini ilerleteceğini savundu.

    "Şunu görmeliyiz: AB, kuruluşundan bu yana geçen 50 yıldan fazla sürede zorlukları giderme ve krizi çözme deneyimleri biriktirdi. AB karşı karşıya bulunduğu zorluk ve krizi derhal, kapsamlı ve kökünden çözememesine rağmen, bazı esnek yollarla sorunlara karşı koyabilecek. Avrupalılar, bütünleşme sürecinde nisbeten yüksek siyasi bir zeka gösterdi."