"Dahi Şair" Li Bai ve yapıtı " Qiang Jin Jiu"

     Klasik Çin şiiri, Tang hanedanı döneminde doruğuna ulaşarak, çok sayıda seçkin şair ve şiir ortaya çıkardı. Çin'in değerli kültür miraslarından bir bölümünü oluşturan bu şiirler, aynı zamanda dünya edebiyat hazinesinde yer alan parlak birer incidir. Bin yılı aşkın bir süre önce,Tang hanedanı döneminde ün kazanan çok sayıda şairin yapıtları, daha sonraki çağlarda her zaman ağızdan ağıza aktarıldı. "Dahi Şair" Li Bai ise, Tang şairlerinin en seçkin temsilcisi olarak kabul ediliyor. Şiirleri bugün bile ders kitaplarında yer alıyor.

     Li Bai (701-762), çocukken çeşitli kitaplar okuyarak olağanüstü edebi yetenek göstermiş. Gezmeyi seven Li Bai'nin bağımsız bir karakteri ve romantik bir ruhu varmış. Li Bai, hayatının büyük kısmını gezerek geçirmiş. Li Bai'nin edebi yeteneği İmparatorun beğenisini kazanınca, onu başkent Chang'an'a, yani bugünkü Xi'an kentine çağırmış. İmparatorun niyeti onu kendi edebiyat görevlisi olarak çalıştırmakmış. Ancak doğuştan gururlu olan Li Bai, zamanın memur sınıfı arasındaki yolsuzluklardan hoşnutsuzluk duymuş ve kısa bir süre sonra görevini terkederek dünyayı gezmeye devam etmiş. Daha sonra savaş çıkınca Li Bai çok üzülmüş. Savaşa karışmaktan kaçınmaya çalışmış, ancak bir süre sonra savaşa bulaşan Li Bai sürgüne gönderilmiş. Sürgün yolunda af gelmiş, ama Li Bai yolculuğuna yine de devam etmiş, sonunda hastalıktan ölmüş.

     Değişik tarzlarda şiirleri olan Li Bai, kendi zamanındaki halk edebiyatından ve daha önceki hanedanlara ait türkülerden beslenerek, kendine özgü bir şiir üslübü oluşturmuş. Li Bai'nin şiirleri romantik bir renk taşımanın yanı sıra, büyük bir sanatsal etki gücüne de sahip. Bu nedenle Li Bai, Çin'in en seçkin romantik şairi olarak niteleniyor.

      Li Bai'nin şiirsel yaratımı ve bağımsız karakteri ile sürdürdüğü gezgin yaşamı arasında sıkı bir ilişki bulunuyor. Rütbeye ve sınıf ayrıcalıklarına önem vermeyen, ancak siyasete yoğun ilgi gösteren Li Bai, bütün heyecanını şiirlerine yönlendirmiş, böylece kendi öznel rengini oluşturmuş. Bu nedenle Li Bai'nin şiirlerinde nesnel yaratıklar ve somut olaylarla ilgili anlatımlar pek bulunmaz. Bağımsız ve romantik bir karakter sahibi olan Li Bai kolayca heyecanlanırmış. Şiirlerinde çeşmeden akan su gibi, ince bir güzellik yok, şiddetli bir heyecan var. Yüreğindeki hülyayı tasvir eden veya yönetimdeki yolsuzluktan duyduğu hoşnutsuzluğu ifade eden Li Bai'nin dil üslübu genellikle parlaktır. Li Bai'nin dilinde dolaşanı kağıta dökerek yazdığı şiirler, sıradan insanların yüce karakterini yansıtıyor.

     Li Bai'nin sıcak yürekliliğini ve zengin yaşamını, onun şiirlerinin kemiğine ve kanına benzetirsek, iliği ve kanının özü de içki olurdu. Li Bai, içki temalı şiirlerinde veya içki içtikten sonra yaztığı yorumlu şiirlerinde, kendi gerçek duygularını ifade eder. "Qiang Jin Jiu" ise, "Dahi Şair" Li Bai'nin en seçkin yapıtıdır.

     "Qiang Jin Jiu"nun anlamı şudur: Buyurun, içki için. İnsanın hayataki en büyük mutluluklarından biri arkadaşlarıyla buluşup içki içmek ve sohbet etmektir. Li Bai, siyasi rüyasını gerçekleştiremediği ve yönetimdeki yolsuzluktan şikayet ettiği dönemde yazdığı şiirlerinde içindeki şiddetli duyguları yansıtır.

     "Görmedin mi, Sarı Nehir'in suyu gökten geliyor, geri dönmez şekilde denize doğru akıyor,

     Görmedin mi, annen-baban aynada gördükleri ak saçlar için üzülüyor, sabah henüz siyahken, akşam gelince kar gibi bembeyaz oluyor..."

      Bu ilk iki cümlede, denize dökülen nehir suyu gibi hızla akan zaman karşısında duyulan hüzün ifade ediliyor. İnsan hayatı kısa ve acılarla doludur, saçlar sabah siyahken akşam ağarıyor, geride sadece inleme sesi kalıyor.

      Üzüntü kaçınılmaz, ancak karamsarlık da Li Bai'nin değerli bulduğu duygular arasında yer almıyor.

     "Hayatında mutlu bir şey varsa, mümkün olduğu kadarıyla eğlen,

      Ay'ın karşısında kadehin boş kalmasın."

     Bu iki cümle sanki şairin zamanındaki eğlenme düşüncesini ifade ediyor gibi, ama aslında büyük çalkantılar yaşayan şairin iyimser karakterini yansıtıyor.

      Şiirin ortasında "Benim doğuştan yeteneğim var, bir gün mutlaka tanıyacaklar" diyor.

Şiirin son cümlesi olan "Seninle birlikte, uzun üzüntüleri gidereyim" sözleri ise şairin heveslerini ve sevinç duygusunu tasvir ediyor.

"Dahi Şair" Li Bai, elbette sadece bir tek "Qiang Jin Jiu" şiiriyle tanınmıyor. Ancak şunu belirtelim: Li Bai, bugüne kadar korunan şiir sayısı açısından, Çin şiir sahnesindeki en ünlü şairdir.