"Ölümsüz Shakespeare"in farklı ifadeleri

     Shakespeare'in tiyatro yapıtlarının etkisi günümüzde de sürüyor. 400 yıldır, sanatlarını farklı zamanlarda icra eden tiyatro sanatçıları, Shakesperare'nin yapıtlarını "tiyatro salonundaki" mücevherler olarak görüyor. Dünyanın çeşitli yerlerinden gelen tiyatro sanatçıları kısa süre once Beijing'de, "Ölümsüz Shakespeare" teması altında Shakespeare'in yapıtlarını sahneledi.

     Dünyada her yıl sayısız Shakespeare oyunu sahneleniyor, Shakespeare festivalleri düzenleniyor. Ancak, Çin'de Shakespeare çok iyi bilinen bir isim olmasına rağmen, Shakespeare yapıtlarının cazibesini, sahneden izleyerek doğrudan hissetme olanağı çok düşük. Beijing'de kısa süre önce düzenlenen "Shakespeare Tiyatro Mevsimi" etkinlikleri sırasında, tiyatro sanatçıları, Shakespeare yapıtları temelinde, kendi anlayış ve kendi uluslarına özgü kültürel unsurları katarak cesur yorumlar yaptı.

     Kral Lear, Shakesperare'in trajedi türündeki 4 yapıtından biridir. Çin Devlet Operası'ndan ünlü bayan yönetmen Tian Qinxin, bu yapıttan uyarlanan Ming adlı bir oyunu yönetti. Öykünün tarihsel sahnesi, 14. ve 17. yüzyıllar arasında hüküm süren Ming hanedanı dönemine kondu. Yaşlı kral, tahtını 3 oğlundan hangisine vereceğini düşünür ve tereddüt içinde kalır. O sırada sevdiği bir bakan, Kral Lear yapıtını önerir. Böylece "Ming" adlı öykü içinde bir de Kral Lear öyküsü yer alır.

     "Ming" operasında, geleneksel Çin görüntüleriyle süslenen sahnede multimedya gösterisi yapılıyor, oyuncular çağdaş kıyafetler giyerek modern ve mizahi bir dille konuşuyor. İzleyiciler ise operayı izlerken sanki tarih ile modern çağ arasında mekik dokur gibi bir hisse kapılıyor. Yönetmen Tian Qinxin, yapıtını şöyle değerlendirdi.   

     " 'Kral Lear'ı Çin'e, Ming hanedanı dönemine davet ettik. Yapıtta büyük değişiklik oldu, ancak oyunun aslındaki ilişkiler korundu. Sadece kralın üç kızı, üç prens yapıldı. Oyunumuz hafif, komedi türünde bir oyun. Sanatçılar bazen sahnede izleyicilerle birlikte bir başka sahneyi izliyor."

     Tiyatro mevsiminde Kral Lear İngilizce orjinal versiyonuyla oynandı. Bu şaheseri, İngiltere ve ABD'den profesyonel oyuncular sahneledi. Beijing Üniversitesi'ne bağlı Yabancı Oyunları ve Filmleri Araştırma Enstitüsü'nden 6 öğrenci de oyunda rol aldı. Başoyuncu Joseph Graves, Çinli oyuncularla arasındaki işbirliğini şöyle değerlendirdi. 

     "Çin'le işbirliği yapmaya 7 yıl önce başladım, 'Kral Lear' birlikte oynadığımız 42. oyun. Onlarla işbirliği yapmaktan çok memnunum. İngilizce onlar için ikinci dil, Shakespeare ise üçüncü dildir. Bunun için bizden daha fazla çalıştılar, bu sayede Shakespeare'i daha iyi anladılar."

     Shakespeare'in trajedi yapıtı Romeo ve Juliet'in, Kore Cumhuriyeti ve Litvanya'dan gelen sanatçılarca sahnelenen iki versiyonu vardı. Kore Cumhuriyeti'nden opera üstadı Oh Tae-suk'un versiyonunda parlak milli kıyafetler giyen oyuncular, Doğu'ya ait kılıç dansıyla iki soylu arasındaki mücadeleyi yansıtıyor.

     Litvanya'dan OKT Opera Topluluğu ise oyunu başka bir şekilde yorumluyor. Oyunun aslında, romantik balkonun yerini, undan göz gözü görmeyen bir pizza dükkanının mutfağı alıyor. Oyuncular aşırı komik bir şekilde ve çağdaş müzik eşliğinde göz kamaştırıcı sahneler sunuyor. Dünya tiyatro çevresinde "Dahi Yönetmen" olarak adlandırılan Oskaras Korsanovas, yapıtını şöyle anlattı. 

     "İzleyicilerin oyunu izlerken kendilerini tıpkı bir filmi izliyor gibi hissetmesini istiyorum. Sahnede montaj yöntemi kullandım. Döner sahne önce mutfağa, sona günlük hayattan manzaralara, örneğin kiliseye ve mezara dönüşüyor. Shakespeare oyunlarında en önemli unsur dramatik çatışmadır. Ben de sahnede bu çatışmayı yansıttım."

      Shakespeare'nin memleketi İngiltere'den TNT Opera Topluluğu'nun sahnelediği Hırçın Kız ve Çin'in Tianjin kentinden Halk Sanat Topluluğu'nun oynadığı Bir Yaz Gecesi Rüyası gibi oyunlar, Çinli izleyicileri büyüledi.

      Araştırmaya göre, Shakespeare'nin farklı tarzlardaki yapıtlarından trajediler insanları ağlatıyor; komedileri ise insanları çok güldürüyor. Onun yapıtları çağının en çok izlenen ve çok beğenilen oyunlarıydı. 400 yıldır bu oyunlar farklı ülkelerden ve farklı milliyetlerden sanatçıların yorumlarıyla, yine insanları duygulandırıp gözleri yaşarana kadar güldürüyor. İşte "Ölümsüz Shakespeare" bu!.