Annapolis Konferansı'nın 1. yıldönümü

    ABD'nin Annapolis kasabasında düzenlenen Annapolis Orta Doğu Barış Konferansı'nın bugün (27 Kasım), 1. yıldönümü.

    Tam bir yıl önce bugün, dünyanın 40'tan fazla ülke ve bölgesinden ve belli başlı uluslararası örgütlerden temsilciler, bu konferansta ABD Başkanı George W. Bush'un önemli sözlerine tanık olmuştu. Bush, konferansta, Filistin ve İsrail'in barış görüşmelerini derhal yeniden başlatacağını ve 2008 yılının sonuna kadar, Kudüs'ün sahipliği, mültecilerin yurtlarına dönmesi, sınırın çizilmesi ve yerleşim merkezlerinin geleceği gibi çekirdek sorunlar üzerinde barış anlaşmasına varmaya çalışacaklarını ilan etmişti. İsrail Başbakanı Ehud Olmert ve Filistin Ulusal Yetki Organı Başkanı Mahmud Abbas da bu konferansta barış görüşmelerini ilerletme niyetlerini dile getirmişti.

    Aradan geçen bir yılda, İsrail ve Filistin arasında yerleşim merkezleri ve roket fırlatma sorunlarıyla ilgili tartışmalar devam ederken, ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, barış görüşmelerinde ilerleme kaydedilmesi için birkaç kez Orta Doğu'ya gitti; ABD Başkanı Bush da bölgeyi iki kere ziyaret etti. Basında ise İsrail Başbakanı Olmert ve Filistin lideri Abbas'ın görüşme ekiplerinin başkanları Tzipi Livni ve Ahmed Kurey arasındaki görüşmelerde "ciddi anlaşmazlıklar söz konusu olduğu" ve "öze ilişkin gelişme sağlanamadığı" şeklinde yorumlar yer aldı.

    Orta Doğu Dörtlüsü'nü oluşturan ABD, Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği ve Rusya'nın 9 Kasım günü Mısır'ın Şarm el Şeyh kentinde düzenledikleri zirvede Annapolis süreci değerlendirildi. ABD Dışişleri Bakanı Rice toplantıda yaptığı konuşmada, "Bugün İsrail ve Filistin'den duyduğumuz en önemli ses Annapolis sürecine duyulan güvendir" diye konuştu. Ancak tarafların Annapolis Konferansı'nda belirlenen hedefin yıl sonuna kadar gerçekleştirilmeyeceğini kabul etmesi dışında, Annapolis süreci, kamuoyunda pek fazla iz bırakmadı.

    Annapolis Konferansı'ndan bu yana bir yıl geçti. Konumu İsrail geçici hükümeti başbakanı olarak değişen Olmert, görevden ayrılacak olan ABD Başkanı Bush'la Washington'da buluştu. Bush, "iki devlet taslağının dinamizm içerdiğini" ifade ederken, Olmert de Bush'un Abbas'ı ikna edip, yılın sonuna kadar barış anlaşması imzalamayı ve Filistin Devleti'nin kurulması önerisini kabul etmesini sağlaması talebinde bulundu. Kamuoyunda, bu durum "iki sakat ördeğin buluşması" olarak nitelenirken, bu buluşmanın anlamlı olmasına rağmen, Filistin-İsrail barışının henüz bir soru işareti olduğu görüşü hakim.

    ABD Başkanlığına seçilen "reform" yanlısı Barack Obama, ülkedeki finans krizi ve dışta Orta Doğu sorunundaki belirsizlikler sürerken, liderliğindeki yönetimi oluşturma çabasında ve dış politikası henüz net değil. İsrail'deki partiler arasında 2009 yılında yapılacak meclis seçimiyle ilgili olarak, açık ve gizli rekabet sürüyor. Kadima Partisi Genel Başkanı Livni ve Likud Grubu Başkanı Benjamin Netanyahu arasındaki yarış devam ederken, İşçi Partisi lideri Ami Ayalon partisinden istifa etti, sağ kanattaki partiler bir birleşiyor bir bölünüyor. Olmert ve Bush barış sürecini konuşurken, arka bahçede yangın çıktı. İsrail Başsavcısı Menahem Mazuz, Olmert hakkında dava açacağını duyurdu. Bunun yanı sıra, Filistin'de de istikrarsızlık devam ediyor, milli uzlaşma diyalogunda sonuç elde edilemedi, Abbas'ın görev süresi Ocak ayında dolacak. Filistin Kurtuluş Örgütü'nde Devlet Başkanı seçilen Abbas, Nisan 2009'dan önce genel seçimlerin düzenleneceğini belirtti. Ancak Gazze Şeridi'nde Hamas, Abbas'ın itibarına meydan okuyor. Filistin'de bu iki büyük parti arasındaki çatlak giderek derinleşiyor.

    İsrail'deki politika araştırma kuruluşu REUT Enstitüsü'nden Eran Shayshon geçen yıl yaptığı konuşmada, "Annapolis Konferansı'nın sadece görüşmelerin başlangıcı olduğunu" belirtmişti. Shayshon, kısa süre önce yaptığı açıklamada ise, Annapolis hedefinin gerçekleştirilememesine rağmen, ancak kesin başarısızlık görülmediğini, çünkü Şarm el Şeyh'te İsrail ve Filistin'in 2009'da görüşmelere devam etmesi şeklindeki fikir birliği sağlandığını söyledi. Mevcut durum bir çeşit durgunluk olarak değerlendirilebilir. Yeni yılda ise çeşitli olasılıklar ortaya çıkabilir. Ancak çeşitli unsurların etkisiyle, İsrail ve Filistin arasında anlaşmaya varılması olasılığı yine de düşük görülüyor.