Bush-Obama yarışı

    Bush yönetimi finansal kurtarma boyutunu daha genişleterek, dün (25 Kasım) toplam tutarı 800 milyar dolara ulaşan ve kredi piyasasına destek sağlamayı amaçlayan yeni bir paket hazırladı. Bundan bir gün önce, başkanlığa seçilen Barack Obama, Kongre'den 700 milyar dolar tutarında bir ekonomiyi canlandırma paketi onaylanmasını isteyeceğini açıklamıştı. Bush yönetimi, geri kalan 2 aylık görev süresinde finansal kurtarma hareketine "sonuna kadar" devam ederken, Obama ise son günlerdeki öne çıkmayan tavrını değiştirerek, ülkenin ekonomi yönetimini devralmaya hazır gözükmek istiyor. Bunun yanı sıra, iki taraf, yoğun işbirliği yapıp, yönetimin devir-teslim döneminde oluşan "yetki tamponu"nu gidereceklerini belirtti. Gözlemciler, iki tarafın ülkenin ekonomisini kurtarmanın yanı sıra, kendilere ekonomik puanlar kazandırmaya da çalıştıklarına da işaret etti.

    ABD Merkez Bankası ve Maliye Bakanlığı tarafından yapılan ortak açıklamada, konuttan krediyle tüketime kadar çeşitli tüketim kredilerinin dağıtılmasına 800 milyar dolar tutarında destek sağlanacağı belirtildi. Bu, Amerikan yönetiminin finans piyasasını kurtarmak ve ekonomik büyümeyi canlandırmak için aldığı yeni karar oldu. Açıklamada, Merkez Bankası'nın Fannie Mae, Freddie Mac ve Federal Konut Kredisi Bankası'nın, en fazla 100 milyar dolarlık borcunu üstleneceği ve bu üç kuruluşun 500 milyar dolar tutarındaki ipotekli kredilerine kefil olacağı da bildirildi.

    Başkanlığa seçilen Obama 24 Kasım günü düzenlediği ikinci basın toplantısında, yeni yönetimde ekonomiden sorumlu görevlere getirmeyi düşündüğü adayları açıkladı ve kendi büyük boyutlu ekonomiyi canlandırma paketini aktardı. ABD Merkez Bankası üyesi ve New York Federal Rezerv Bankası Başkanı Timothy Geithner, Maliye Bakanlığı'na; Bill Clinton döneminde Maliye Bakanlığı yapan ve bir dönem Harvard Üniversitesi Rektörlüğü'nü yapmış olan Lawrence Summers, Obama yönetiminin Ulusal Ekonomi Konseyi Başkanlığı'na; California Üniversitesi'nde çalışan ekonomist Christina Romer, Ulusal Ekonomik Danışmanlar Kurulu Başkanlığı'na aday gösterildi. Obama ayrıca, Kongre'ye bir an önce ekonomiyi canlandırma paketini onaylaması çağrısında bulundu. Bu ekonomi paketinin tutarının 500 ila 700 milyar dolar olabileceği öğrenildi.

    Bush ve Obama'nın ekonomi paketlerinin farklı öncelikleri söz konusu. Maliye Bakanlığı ve Merkez Bankası'nın ortak açıklamasında, 800 milyar dolar tutarındaki yeni paketin konut alımının masraflarının indirilmesinde ve kredi likiditesinin artırılmasında kullanılacağı ve bu uygulamanın emlak piyasası ile finans piyasasının düzeltilmesine yardımcı olacağı ifade edildi. Obama'nın 2 yıllık ekonomi paketi ise, Ocak 2011'e kadar, altyapı tesisleri, kamu hizmetleri ve "yeşil teknoloji" alanlarında yatırım yapılmasının yanı sıra, 2.5 milyon kişiye iş olanağı yaratmayı veya bu olanağı korumayı amaçlıyor. Ayrıca orta ve düşük gelirli ailelere vergi indirimi uygulanacak. Obama, paketin "güçlü ve sürekli büyüyen ekonomi"nin yaratılması için temel hazırlamayı ve ulusal ekonominin önümüzdeki dönemde rekabet gücünü korumasına yardım etmeyi amaçladığını vurguladı.

    Öte yandan, Obama ve Bush'un danışmanlarının son günlerde ekonomik sorunlara yaklaşımında da değişiklikler oldu. Bush yönetimi bu yılın başında 168 milyar dolar tutarındaki ekonomi paketini açıkladıktan sonra, yeni ekonomi paketinin çıkarılmasını isteyen sesler yükselmesi üzerine, tereddüt göstermişti, ancak daha sonra 800 milyar dolarlık ekonomi paketini ilan etti. Üstelik birkaç hafta içinde açıklanması beklenen yeni ekonomi paketinin bu kadar hızlı şekilde çıkarılması da herkesi şaşırttı. Amerikan basınında yer alan habere göre, Maliye Bakanı Henry Paulson, Kongre'ye, 700 milyar dolarlık finansal kurtarma planının ikinci dilimi olan 350 milyar doları kullanma başvurusunda bulunacak. Ancak Paulson bundan birkaç gün önce yaptığı konuşmada, bu dilimin kullanılmasına gerek kalmadığı ve Obama yönetimine bırakılabileceği sinyali vermişti. Basının "çok değiştiği" eleştirisine karşı, Paulson dün yaptığı konuşmada, finans krizine karşı, tek bir uygulama yapılmasının kesinlikle uygun olduğu düşüncesinin "çok çocukça" olduğunu ve yönetimin politikasını sürekli düzenlemesi gerektiğini ifade etti. Amerikan basını ayrıca, ilk basın toplantısında gösterdiği öne çıkmayan ve son dönemde birçok kez yinelediği "devletin aynı dönemde sadece bir Başkanı olur" tutumuyla kıyaslandığında, Obama'nın son günlerde gösterdiği tavırın değiştiği ve ülkenin ekonomi yetkisini erken devralma eğilimini gösterdiği yorumları yapıldı. Obama ise, yeni yönetimde ekonomiden sorumlu görevlere getirmeyi düşündüğü adayların açıklandığı günden itibaren çalışacağını ve göreve başladığı ilk günde imzalayıp uygulamaya koyabilmesi için, Kongre'nin bir an önce yeni ekonomiyi canlandırma amaçlı paketi onaylamasını istediğini vurguladı.

    Gözlemciler, Bush ve Obama'nın tutumlarındaki değişikliklerin ülkedeki gelişmelerden kaynaklandığını belirtti. ABD Ticaret Bakanlığı'nın dün yayınladığı Temmuz-Eylül dönemi gayri safi yurt içi hasılaya yönelik ikinci değerlendirme sonucu, Amerikan ekonomisinin yüzde 0.5 daraldığını ve bunun büyük ölçüde tüketim ile emlak piyasasındaki durgunluktan kaynaklandığını gösteriyor. Son iki ayda Amerikan finans kuruluşları durgunluk içinde kaldı, kredi faizleri yükseldi, kredi boyutu azaldı, ulusal ekonominin canlanma ufkuna yönelik olumsuz etkiler daha da arttı. Obama, başkanlığa seçildikten sonra ekonomi politikasını yönlendirme yetkisini devralmak istemedi, ancak borsada geçen hafta büyük düşüş meydana gelmesi ve ekonomik verilerin sürekli kötüleşmesi karşısında kendisini olayın dışında bırakamadı. Bush ve Obama'nın çabalarının diğer amacı da kendilerine ekonomik puan kazandırmak oldu. Ocak 2009'da Başkanlığı devralacak olan Obama, göreve başladıktan sonra alacağı önlemleri açıkça ilan etti. Bu durumda, Bush yönetimi de görev süresinin son haftalarındaki çalışmaları düzenliyor.