Amerikan çağının sonu mu?

    Sami Kohen- Milliyet – 22 Kasım 2008

     GÜN geçmiyor ki, ABD'de dev şirketlerden birinin -veya birkaçının birden- iflasın eşiğine geldiği, işsizler ordusuna on binlerce çalışanın daha katıldığı ve Wall Street borsasının daha da dibe vurduğu haberleri gelmesin...

    Hafta başında General Motors ve Ford başta olmak üzere, otomotiv sanayisinin kurallarının devlete avuç açtığı bir ortamda, şimdi de finans sektörünün bir "Herkül"ü daha -Citigroup- "imdat" sinyalleri gönderiyor.

    Daha birkaç ay öncesine kadar kim Amerikan ekonomisinin devlerinin bu durumlara düşeceğini tahmin edebilirdi?

    Bu olanlar sadece büyük Amerikan şirketlerinin zincirleme çöküşünün değil, aynı zamanda ABD'nin, -siyasal ve askeri yönleriyle- gerilemesinin de belirtileri...

    Trend, ABD'nin ekonomide olduğu gibi, diplomatik, siyasal ve askeri alanlarda ve dolayısıyla uluslararası arenada eski gücünü ve etkinliğini kaybetmesi yönünde gelişiyor.

    ABD Ulusal İstihbarat Konseyi'nin önceki gün yayımladığı "Küresel Eğilimler" başlıklı 121 sayfalık rapor, bu konuda kara bir tablo çiziyor.

    Eski düzen değişiyor

    İstihbarat analistlerinin hazırladığı rapor, 2025 yılında ABD'nin ve dünyanın nasıl görüneceğini -şimdiki trendleri esas alarak, fütürist bir yaklaşımla- anlatıyor.

    En çarpıcı öngörü, ABD'nin önümüzdeki 20 yıl içinde ekonomik, siyasal ve askeri gücünü giderek kaybedeceğidir.

    "Görünen köy kılavuz istemez" diyeceksiniz; ama titiz bir çalışma yapan istihbarat uzmanlarının böyle bir sonuca varması önemli.

    Analistler bu durumda ABD'nin soğuk savaş döneminde ve onu izleyen yıllarda kurduğu küresel hâkimiyetin sona ereceğini, bu arada yeni güçlerin ve merkezlerin ortaya çıkacağını belirtiyorlar.

    Bunun anlamı da şudur: ABD artık tek süper devlet olma vasfını kaybedecek, kendi potansiyelini ve gücünü, giderek güçlenecek olan başka ülkelerle paylaşmak zorunda kalacak.

    Raporda bu ülkelerin başında Çin ve Hindistan sayılıyor. Avrupa Birliği, ekonomik gücünü iç çekişmeler nedeniyle siyasal nüfuza çeviremeyeceği için, bir "topal dev" olarak nitelendiriliyor.

    Rusya da, zengin kaynaklarına rağmen, yatırım darlığı ve yolsuzluk gibi iç sorunlar nedeniyle fazla öne çıkamayacak.

    Rapordan da anlaşıldığı gibi, 21. yüzyıl bir "Amerikan yüzyılı" olmayacak; ancak analistler gene de ABD'nin çok merkezli dünyada ön safta yer alacağını -yani "eşitler arasında birinci" durumunda olacağını- tahmin ediyorlar.

    Aslında bu, birçok Avrupalı ve Amerikalı düşünürün de görüşü...

    Yeni dengeler kuruluyor

    ABD'nin tek süper devlet olarak hâkimiyetini ve nüfuzunu giderek kaybetmesi, dünyada yeni dengelerin kurulmasına yol açacak.

    Bütün mesele bu dengelerin oluşması sürecinde dünyanın daha rahat yaşanır bir hale mi geleceği, yoksa yeni güç merkezleri arasında çatışmaların ve gerginliklerin artacağı mıdır?

    Rapor, özellikle Ortadoğu'da nükleer silahlanma yarışının ve terör hareketlerinin hızlanması olasılığına değiniyor. Bu durumda 2025'e kadar uzanan önümüzdeki dönemde de dünyanın barış ve huzura kavuşacağı şüpheli. Hatta belki de bunun aksi yaşanır.

    Raporun bizi ilgilendiren kısmına gelince, Türkiye içerideki sorunlarına rağmen giderek -hem büyüyen ekonomisi, hem jeostratejik konumu sayesinde- güçlenen bir ülke olarak gösteriliyor. Genel karamsar tablonun içinde böyle bir öngörü, bizim için umut verici...