Rusya'nın Latin Amerika diplomasisi

    Peru'nun başkenti Lima'da yapılan ve dün (23 Kasım) sona eren Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği Örgütü APEC'in Gayri Resmi Liderler Toplantısı'na katılan Rusya Devlet Bakanı Dimitri Medvedev, toplantının ardından Brezilya, Venezüela ve Küba'yı kapsayan bir geziye başladı. Gözlemciler, Rusya'nın Latin Amerika diplomasisindeki yoğunlaşmanın, ABD gibi Batılı ülkelerden gelen "baskı"ya karşılık verme ve kendi gelişmesini sağlamlaştırmanın yanısıra ülkenin dünyadaki ekonomik ve askeri etkisini artırma düşüncesinden kaynaklandığını belirtiyor.

    Rusya ile Latin Amerika ülkeleri arasındaki üst düzey ziyaretler bu yılın başından itibaren hayli yoğunlaştı. Şimdiye kadar Rusya Başbakan Yardımcısı İgor Seçin Küba'yı 3 kez, Venezüela Devlet Başkanı Hugo Chavez de Rusya'yı 2 kez ziyaret etti. Bunun dışında Nikaragua, Arjantin, Uruguay ve Küba gibi Latin Amerika ülkeleri liderlerinin de önümüzdeki aylarda Rusya'yı ziyaret etmesi bekleniyor. Peki, Rusya Latin Amerika ülkeleriyle olan ilişkileri neden böyle etkin bir şekilde geliştiriyor?

     İlk olarak, Rusya, Batılı ülkelerden gelen baskıları yumuşatmak amacıyla, Latin Amerika diplomasisini yoğunlaştırdı. Stratejik çıkarlardaki ayrılıklar nedeniyle, Rusya ile ABD arasında NATO'nun doğuya doğru genişlemesi, füze savunma sistemi ve insan hakları gibi konularda anlaşmazlıklar bulunuyor. İkili ilişkiler, Rusya'nın geçen Ağustos ayında Gürcistan'la askeri çatışmaya girmesinden sonra daha da kötüleşti. Buna karşılık Rusya, Latin Amerika ülkeleriyle olan ilişkilerini geliştirmeyi ağırlık verdi. Bunun amacı, "ABD'nin arka bahçesinde" etkisini artırarak ABD'ye "karşılık vermek". Rusya Başbakanı Vladimir Putin, bu yıl yaptığı konuşmalarda, ülkesinin Küba'daki ve dünyanın öteki bölgelerindeki konumunu yeniden elde etmesi gerektiğini ifade etmişti.

    İkinci olarak, Latin Amerika ülkeleriyle ilişkilerini geliştirmek, Rusya'nın ekonomik gelişmesinin ihtiyacına uygun düşüyor. ABD'nin Latin Amerika bölgesindeki etkisinin son yıllarda giderek azalması ve bazı Latin Amerika ülkelerinde ABD karşıtı seslerin yükselmesiyle, Rusya'nın Latin Amerika ülkeleriyle savunma, ekonomi ve enerji işbirliğini geliştirmesi için daha geniş bir alan ortaya çıktı. Üstelik uluslararası piyasada petrol fiyatlarının düşmesi nedeniyle, eğer Rusya ekonomisini geliştirmek istiyorsa, petrol dışındaki diğer bir avantajı olan silah satışı için yeni pazar bulmak zorunda. Latin Amerika bölgesinin esas silah sağlayıcısı uzun süre ABD oldu. Rusya'nın Venezüela ve Brezilya gibi ülkelerle askeri işbirliği güçlendirmesi halinde, ABD'nin Latin Amerika'daki askeri stratejisi ve politikaları etkilenecek ve stratejik alanı daralacak; Rusya ise gerçek ekonomik çıkarlar elde edebilecek. Bunun yanı sıra, Rusya ile Latin Amerika ülkeleri arasında ekonomi, ticaret ve enerji işbirliği de geniş bir ufka sahip.

    Üçüncü olarak, Rusya Latin Amerika ülkelerinden, finans krizinin baskısına karşı uluslararası finans sisteminde reform yapılması gibi işlerde kendisine daha fazla destek olmalarını istedi. ABD liderliğindeki uluslararası finans düzeninden şikayetçi olan Rusya, bu düzenin değiştirilmesi çağrısında bulundu. Uluslararası finans piyasalarının bu yılın ikinci yarısında hızla dalgalanmaya başlamasıyla, Rusya'nın reform talep eden sesi de giderek daha fazla duyulmaya ve daha güçlü çıkmaya başladı. Rusya ve Latin Amerika yeni yükselen piyasalar olduğu için, uluslararası finans sisteminde reform yapılması konusunda ortak dil kullanmalarının yanısıra geniş bir işbirliği ufkuna da sahip. Bu nedenle Rusya, Latin Amerika ülkeleriyle olan ilişkilerini pekiştirmesi halinde önemli uluslararası işlerde daha fazla destek görebilecek, aynı zamanda bölgedeki etkisini de artırabilecek.

    Gözlemciler, Rusya'nın Latin Amerika ülkeleriyle ilişkilerini yoğunlaştırmasının, bir yandan bu ülkenin çok yönlü diplomasisinin, bir yandan da güçlü ülkelerin Latin Amerika'daki etki mücadelesinin bir yansıması olduğunu savunuyor. Ancak Latin Amerika ülkeleri için, dış politikalarındaki öncelikli konu bölgesel dayanışmayı güçlendirmek, bölgesel bütünleşmeyi hızlandırmak ve Latin Amerika bölgesinin dünyadaki etkisini artırmak. Bu nedenle Latin Amerika ülkelerinin çoğu, büyük ülkelerin etki mücadelesine karışmak istemiyor. Ayrıca ABD'de Obama yönetimi göreve başladıktan sonra Latin Amerika politikasında düzenleme yapabilecek. Öyle olunca, Rusya'nın bu dönemde izlediği Latin Amerika diplomasisi hedefine ulaşabilecek mi? Rusya ile ABD'nin Latin Amerika'daki mücadelesi nasıl sonuçlanacak? Bunları zaman gösterecek.