ABD'nin Irak'ta konuşlanması anlaşması

    ABD'nin Irak'ta konuşlanması konusunda hazırlanan anlaşma taslağı dün (16 Kasım) Irak hükümeti tarafından onaylanarak, incelenmek üzere meclise sunuldu. Söz konusu anlaşma uyarınca Irak'taki ABD güçleri 30 Haziran 2009 gününden önce Irak'ın kent ve köylerinden üslerine çekilecek ve 31 Aralık 2011 gününe kadar da Irak'tan tamamen çekilecek. Bunun yanı sıra anlaşmada, ABD'nin Irak'ta konuşlandığı sürece Irak topraklarından yararlanarak komşu ülkelere saldırmayacağı ve ABD güçlerinin dokunulmazlığı konusunda Irak'a daha büyük yetki verileceği belirtildi. Gözlemciler, büyük tartışmalara yol açan söz konusu anlaşmanın, görev süresi dolmadan önce Irak Savaşı'nı bir şekilde sonuçlandırması gereken Bush yönetiminin tavizlerine sahne olduğunu savunuyor.

    BM'nin talimatına göre, ABD'nin Irak'taki güçlerinin 31 Aralık 2008 gününe kadar tümüyle çekilmesi gerekiyor. Bu nedenle ABD, Irak'ta varlığını sürdürmesine hukuki bir dayanak bulma arayışına girişti. Mart ayında ABD ve Irak, iki ülke arasındaki uzun vadeli ilişkiler konusunda masaya oturdu. Yapılan görüşmelerde ABD, kendisine Irak'ta uzun vadeli konuşlanma statüsü tanınmasını ve uzun vadeli güvenlik anlaşmasının imzalanmasını hedefledi. Ne var ki bu görüşmeler sekiz ay sürmenin ötesinde, birkaç defa da durdurulma noktasına geldi.

    İki taraf arasındaki tartışmalar esas olarak iki konuda yoğunlaştı: Birincisi, ABD'nin Irak'tan çekilme tarihi; ikincisi ise ABD askerlerinin ve müteahhitlerinin dokunulmazlığı.

    ABD öteden beri asker çekme takvimi belirlemeyi reddederek, bu kararın Irak'taki güvenlik durumuna göre alınmasında ısrar ediyor. ABD askerlerinin dokunmazlığa sahip olup olmayacağı konusunda ise, ABD Savunma Bakanı Robert Gates, Irak'taki Amerikan askerlerinin "yeterli derecede korunması" gerektiğini söylemişti. Ancak Irak, anlaşmanın Irak'ın egemenliğine ve halkın çıkarlarına zarar vermemesini istiyor.

    Gözlemciler, söz konusu anlaşmanın geç de olsa onaylanmasının, Bush yönetiminin bazı önemli sorunlarda taviz vermek zorunda kalmasının bir sonucu olduğunu savunuyor. Irak hükümetinden isminin açıklanmasını istemeyen bir üst düzey yetkilinin söylediğine göre, söz konusu anlaşma taslağının üç maddesinde önemli değişiklikler yapıldı. Birincisi, anlaşmanın adı değiştirildi. Daha önce ismi "ABD-Irak güvenlik anlaşması" olarak geçen belge, "ABD güçlerinin çekilmesi anlaşması" olarak adlandırıldı. İkincisi, ABD güçlerinin Irak'tan çekilmesine ilişkin takvim saptanarak, ABD güçlerinin 2011 yılının sonuna kadar Irak'tan tamamen çekileceği kaydedildi. Son olarak da anlaşma taslağına, ABD güçlerinin Irak topraklarını kullanarak Irak'ın komşularına saldırmayacağı maddesi eklendi.

    Bu üç değişiklik, ABD için büyük taviz sayılır. Her şeyden önce ABD güçlerinin 2011 yılında Irak'tan tamamen çekileceği saptandı. Öteden beri asker çekme takvimi belirlemeye yanaşmayan ABD için bu büyük bir taviz oldu. Bush yönetiminin Irak Savaşı'nı başlatmasının asıl amaçlarından biri de, askeri güçlerini Irak'ta uzun vadeli konuşlandırarak, Suriye ve İran gibi Irak'a komşu ülkelere tehdit oluşturmak. Anlaşmanın taraflarca onaylanması durumunda ABD'nin bu planı da suya düşecek.

    Bunun yanı sıra ABD, dokunulmazlık konusunda da büyük taviz verdi. Taslak uyarınca Irak, savaş dışı zamanlarda Irak topraklarında suç işleyen ABD askerlerini yargılama hakkına sahip olacak.

    Irak hükümetinin ABD'nin verdiği tavizleri göz önünde bulundurarak taslağı onaylamasıyla, taraflar arasında sekiz aydır süren görüşmelere nokta kondu. Ancak söz konusu anlaşma Irak meclisi ve Irak Devlet Başkanlığı Konseyi'nin onayından sonra yürürlüğe girecek. Kürt ve Şiilerden oluşan Irak yönetimi, söz konusu anlaşmaya sıcak bakıyor. Sünni partilerin de önemli bir itirazı yok. Ancak ABD karşıtı Şii lider Mukteda el Sadr ve yanlıları, söz konusu anlaşmaya kararlı şekilde karşı çıkarak, ABD'nin Irak'tan hemen çekilmesini istiyor. Bundan dolayı taslağın onaylanıp onaylanmayacağını kesin olarak söylemek henüz mümkün değil.