Mevcut finans düzeni değiştirilmeli

    G-20'ler Grubu Finans Zirvesi, Cumartesi günü (15 Kasım) Washington'da toplanacak. Küresel finans krizi nedeniyle haksız uluslararası finans düzeninin değiştirilmesinin uluslararası toplumun ortak arzusu haline geldiği bir ortamda düzenlenecek olan zirve, adalet, nesnellik, hoşgörü ve düzene dayalı yeni bir uluslararası finans düzeninin oluşturulması için önemli bir fırsat sunuyor.

    Bilindiği gibi, mevcut uluslararası finans düzeninin temel çerçevesini Bretton Woods Sistemi oluşturuyor. Dolara dayalı bu sistem, en çok Batı'daki gelişmiş ekonomilerin çıkarlarını temsil ediyor. Bretton Woods Sistemi'nin 1960'lı yıllardan itibaren adım adım çökmesine karşın bu sistemin belkemiğini oluşturan Uluslararası Para Fonu IMF ve Dünya Bankası, uluslararası finans düzenindeki önemli rollerini sürdürdü ve uluslararası finans sisteminin kuralları gene gelişmiş ülkeler tarafından belirlenmeye devam etti.

    Son 20 yıl içinde yeni ekonomilerin kalkınmasıyla uluslararası ekonomi düzeninin çokkutuplu hale gelmesine rağmen bu değişim, finans sistemine gerektiği ölçüde yansıtılamadı. ABD kaynaklı ipotek krizinin yol açtığı küresel finans krizi, mevcut uluslararası finans sistemindeki ciddi sorunları ve büyük eksiklikleri daha net bir biçimde açığa çıkardı. Çin Çağdaş Uluslararası İlişkiler Enstisü Dünya Ekonomi Araştırmaları Merkezi Müdürü Chen Fengying, mevcut finans sisteminin sorunlarını şöyle özetledi:

    "Mevcut finans sisteminde yeni kalkınan pazarların çıkarları yeterince gözetilemedi. Eskimiş olan sistem ile yeni gelişmeler arasındaki çatışmalar, mevcut sistemin en büyük sorunu. Bunun yanı sıra eski sistemin, artık çok yüksek bir düzeye gelen finansal yaratıcılığa cevap verememesi nedeniyle, denetim yetersizliği sorunu göze çarpıyor. Eski sistemde, dünya ekonomisinin düzenli gelişmesi ihtiyacının karşılanmaması nedeniyle, ekonomide düzen ile düzensizlik çatışması yaşanıyor."

    ABD kaynaklı finans krizi, geçen iki ayda önce gelişmiş ülkelere, ardından da gelişmekte olan ülkelere ve sanal ekonomiden reel ekonomiye yayıldı. Bu ciddi durum karşısında haksız uluslararası finans düzeninde reform yapılarak yeni ekonomik ortama uyum sağlayabilecek bir finans sistemi ile krize karşı ortak bir güç oluşturulması, uluslararası toplumun acil ihtiyacı haline geldi.

    Çin Dışişleri Bakan Yardımcısı He Yafei kısa süre önce yaptığı açıklamada, adalet, nesnellik, hoşgörü ve düzene dayalı yeni bir uluslararası finans sisteminin oluşturulmasını arzuladıklarını söyledi. Çin Çağdaş Uluslararası İlişkiler Enstitüsü Dünya Ekonomi Araştırmaları Merkezi Müdürü Chen Fengying, mevcut finans sistemindeki sorunlara karşı yapılan bu öneriyi şöyle değerlendirdi:

    "Mevcut uluslararası finans sistemi, adaletsiz ve dengesizdir. Gelişmekte olan ülkelerin ezici çoğunluğunun çıkarları, bu sistemde gözetilmedi. Gelişmekte olan ülkeler, adil ve nesnel bir gelişme ortamına ve farklı gelişme modelleri ile anlayışlarına hoşgörü gösterilmesine ihtiyaç duyuyor. Ayrıca dünyanın ekonomik ve finansal gelişmesindeki düzensizlik, herkesin tanık olduğu bir gerçektir ve gelişmenin düzen içinde sürdürülmesi, hem gelişmekte olan ülkelerin, hem de gelişmiş ülkelerin arzusudur. Dolayısıyla adalet, nesnellik, hoşgörü ve düzen, yeni uluslararası finans sisteminin temel unsurları olmalıdır."

    Çin, yeni uluslararası finans sisteminin oluşturulması sürecinde özellikle gelişmekte olan ülkelerin çıkarlarının dikkate alınmasının gereğine vurgu yapıyor. Gerçekten de son kriz karşısında gelişmekte olan ülkelerin sergilediği ekonomik dinamizm, uluslararası kuruluşlardaki söz haklarını artırmanın sorumlu bir davranış olacağını kanıtladı.

    Çin'in tutumuna uluslararası kuruluşlar da katılıyor. Dünya Bankası Başkanı Robert Zoellick, gelişmekte olan ülkelerin söz hakkını artırmak için bu ülkelerin bankadaki hisse oranını yüzde 44'e çıkarmayı planladıklarını açıkladı. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Ban Ki-moon da uluslararası finans reformu sırasında gelişmekte olan ülkelerin çıkarlarının gözetilmesini isteyerek şu açıklamada bulundu:

    "Bretton Woods Sistemi'nde reform sürecinde çok taraflılık ve ortak katılım ilkeleri izlenmelidir. Ancak benim daha yakından izlediğim bir konu, gelişmekte olan ülkelerin finans krizinin vurduğu darbeden mümkün olduğu kadar korunmasıdır."

    Dünyanın en büyük gelişmekte olan ülkesi konumundaki Çin, yeni uluslararası finans sisteminin oluşturulmasını hızlandırmak için her zaman etkin ve yapıcı bir tutum izliyor. Çin Cumhurbaşkanı Hu Jintao'nun da dediği gibi, Çin'in ekonomik gelişmesindeki olumlu büyüme eğiliminin sürdürülmesi, küresel finans istikrarı ve dünyanın ekonomik büyümesine başlı başına önemli bir katkı olacak. Çin hükümetinin iç talebi artırarak ekonominin istikrarlı ve hızlı büyümesini sürdürmek amacıyla aldığı önlemler, sorumlu bir devlet imajını bir kez daha gözler önünde serdiği gibi, G-20'ler Grubu Zirvesi için de olumlu bir ortam hazırladı. Zirve'nin uluslararası finans düzeninin yeniden yapılandırılmasının en azından bir başlangıcı olması, bütün dünyanın arzusu.