Avrupa-ABD ilişkilerinde yeni fırsat umudu

    ABD Başkanlık seçimi, Demokrat Partili Barack Obama'nın zaferiyle sona erdi. AB Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso, dün (5 Kasım) seçimi Obama'nın kazandığı haberinin yayınlanmasının ardından bir açıklama yaparak, Obama'yı kutladı ve Avrupa ile ABD'nin ikili ilişkilerle ilgili olarak tekrar taahütte bulunma zamanının geldiğini belirtti. Gözlemciler, ABD tarihindeki ilk Afrika asıllı başkanın seçilmesinin, Avrupa-ABD ilişkileri için yeni fırsatlar ve meydana okumalar getirdiği görüşünde.

    Borroso'nun yanı sıra, Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy, Almanya Başbakanı Angela Merkel ve İngiltere Başbakanı Gordon Brown'un da aralarında bulunduğu AB ülkeleri liderleri ile AB'nin dış politika ve güvenlikten sorumlu üst düzey temsilcisi Javier Solana ve NATO Genel Sekreteri Jaap de Hoop Scheffer Obama'yı ilk kutlayanlar arasında yer aldı. Avrupa'daki bazı insanlar sabahın erken saatlerine kadar ABD Başkanlık seçimiyle ilgili olarak yapılan naklen yayını izledi ve Obama'nın galibiyetinin açıklanmasından sonra zaferi coşku içinde kutladı. Gözlemciler, bu görüntülerin 1960 yılında John Kennedy ABD Başkanlığına seçildiği zaman izlenen manzaralara çok benzediğine dikkat çekiyor.

    Aslında AB ülkelerinde hükümet yetkililerinden sıradan vatandaşlara kadar çoğunluk Obama'yı destekliyor. Brüksel'de 4 Kasım günü bir araya gelen AB üyesi çok sayıda ülkenin maliye bakanı da, ABD'nin yeni başkanı olarak Obama'nın seçilmesini isediklerini dile getirmişti. Avro Grubu başkanlığını yürüten Lüksemburg'un Başbakanı Jean Claude Juncker aynı gün Avrupa Parlamentosu'nda yaptığı konuşmada, ABD'li olsaydı oyunu Obama'ya vereceğini açıkça ifade etti. Avrupa'da geçen Şubat ayından itibaren yapılan bir dizi araştırma, Avrupalıların çoğunun Obama'dan yana olduğunu gösterdi. Fransa'da dün yayımlanan bir araştırmanın sonuçları ise, Fransızların yüzde 84'ünün Obama'nın zaferinden memnun olduğunu ortaya koydu. Uzmanlar, Avrupa'nın toplu halde Obama'yı desteklemesinin, onun değişim düşüncesinden ve Demokrat Parti'nin Cumhuriyetçi Parti'ye göre Avrupalı müttefiklerle olan ilişkileri daha kolay düzeltip dünya düzenini ortaklaşa koruyabileceği beklentisinden kaynaklandığını savunuyor.

    AB Komisyonu Başkanı Barroso'nun dediği gibi, AB Obama'dan AB'yle birlikte yeni bir ekonomik düzen oluşturmasını istiyor. Barroso, küresel finans krizinin aynı zamanda yeni fırsata da dönüşebileceğini ve yeni bir dünyanın oluşumu konusunda fikir birliği sağlanması gerektiğini savundu. Barroso, Obama'nın liderliğinde ABD'nin Avrupa'yla birlikte bu yeni fikir birliğini sağlayabileceğini kaydetti. Ancak bazı Avrupa ülkelerinin liderleri, ABD-Avrupa ilişkilerinde esas itibarıyla büyük değişiklik olmayacağını belirtti. Lüksemburg Başbakanı Juncker, yeni ABD Başkanı Avrupa'nın çıkarlarını daha fazla düşünse bile, Avrupa'nın daha fazla sorumluluk üstlenmesini isteyeceğini dile getirdi. Gözlemciler, Avrupalıların uluslararası işlerde ABD'yle eşit rol oynamayı istediğini ve çok taraflılık ilkesini izleyen Demokrat Parti'nin belki Avrupa için böyle bir fırsat sağlayabileceğini belirtiyor. Bunun yanı sıra, ABD'nin ilk Afrika asıllı başkanı olan Obama'nın yüreğinde eşitlik yaklaşımı mutlaka önemli bir yer tutuyor; bu nedenle Avrupalılar, Obama'nın eşitlik yaklaşımını dış politikasına da yansıtmasını ümit ediyor.

    Avrupalılar yeni tür bir Avrupa-ABD ilişkisi beklerken, Obama'nın Avrupalılara gerçek yararlar sağlayıp sağlayamayacağını tahmin etmek için vakit henüz erken. Gözlemciler, Obama'nın düşüncesinin, AB'nin uluslararası finans sistemini yeniden oluşturma fikrine çok yakın olmasına rağmen, Obama'nın ABD Başkanı olarak, göreve başladıktan sonra ilk olarak, dünya ekonomik sisteminin yeniden oluşturulmasına değil, ABD ekonomisinin canlandırılmasına yöneleceğini savunuyor. Bazı kişiler, Avrupalıların Obama'yı desteklemesinin "tek taraflı" tavır olduğunu, çünkü Obama'nın herşeyden önce bir siyasetçi olduğunu belirtiyor. Obama, seçimi kazanmak için politikasında her an ayarlamalar yapmak ve gerektiğinde tutumunu hızla değiştirmek durumundaydı. Ancak göreve başladıktan sonra Obama'nın yönetim politikasının ne şekilde olacağı daha belli değil. Bazı gözlemciler, Avrupalılar Obama'dan ne kadar umutlu olursa olsun, "kendi kendini kandırma"ya benzeyen sahte beklentilerden sıyrılması gerektiğini, çünkü Obama göreve başladıktan sonra ABD'nin uluslararası işlerde halihazırda izlediği dev ülke kurallarından vazgeçmeyeceğini, bu nedenle Avrupa-ABD ilişkilerinde hızlı değişimin kolay olmayacağını vurguluyor.