Kaddafi'nin Rusya ziyareti

    Libya lideri Muammer Kaddafi, Rusya'ya yaptığı 3 günlük ziyareti tamamlayarak dün (2 Kasım) Moskova'dan ayrıldı. Kaddafi'nin bu gezisi, 1985 yılından bu yana Rusya'ya yaptığı ilk ziyaret oldu ve dönemin Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in geçen Nisan ayında gerçekleştirdiği Libya gezisine iade-i ziyaret niteliği taşıdı. Kaddafi'nin ekonomik ve askeri işbirliğini güçlendirmeyi ve ikili ilişkileri geliştirmeyi amaçlayan ziyaretinde bazı olumlu sonuçlar elde edildi.

    Kaddafi Moskova'da Rusya Devlet Başkanı Dmitri Medvedev'le resmi bir görüşme yaptı. Görüşmede ikili ekonomik işbirliği, özellikle petrol ve doğal gaz alanındaki işbirliğinin güçlendirilmesi ve askeri işbirliğinin genişletilmesi sorunları ele alındı. İki lider, önemli uluslararası ve bölgeler arası sorunlar üzerine fikir alışverişinde bulundu. Rusya'nın Libya'yla iyi ilişkilerini koruduğuna işaret eden Medvedev, Kaddafi'yle yaptığı görüşmenin Rusya ile Libya arasındaki dostluk ilişkilerine yeni bir dinamizm kattacağını belirtti. Kaddafi ise, bugünkü koşullarda Libya ile Rusya'nın petrol ve doğalgaz alanındaki işbirliğinin çok önemli olduğunu, özellikle petrol ve doğalgaz politikasındaki ortak tutumun Rusya ile Libya'yı birleştireceğini kaydetti.

    Rusya Başbakanı Putin, Kaddafi'yle resmi görüşme yapmamasına rağmen, 1 Kasım akşamı Kaddafi'yle birlikte Kremlin Sarayı'ndaki verilen bir solo konseri izledi. Konsere ara verildiğinde Putin ile Kaddafi, konser sanatçısı Fransız bayan solist Mirelle Mathieu'yü birlikte kabul etti. Bu davranış, Kaddafi'nin Rusya ziyaretindeki samimi atomesferi ve ikili ilişkilerdeki yakınlığı yansıttı.

    Libya ile Rusya arasındaki üst düzey temaslar bu yılın başından beri sürerken, ikili ilişkiler de yoğunlaştı. Putin, devlet başkanlığı görevinin bitiminden önce Libya'yı ziyaret edip, Libya topraklarına ayak basan ilk Rusya Devlet Başkanı olmuş ve ziyaret sırasında iki ülke arasında birçok işbirliği anlaşması imzalanmıştı. Libya Başbakanı Ali El Mahmud El Bağdadi Temmuz ayında Rusya'yı ziyaret ederek, Putin'le petrol ve doğalgaz alanında işbirliği yapma konusunu görüşmüştü. Rusya donanmasına bağlı gemiler Ekim ayında Libya'yı ziyaret etmiş, böylece askeri alanda ikili işbirliği ve temaslar daha da güçlendirilmişti.

    Gözlemciler, Rusya ve Libya'nın ikili ilişkileri iyileştirip güçlendirmesinin birkaç nedene dayandığını savunuyor.

    1. Rusya ve Libya petrol üreticisi olarak zengin petrol ve doğalgaz kaynaklarına sahiptir. Uluslararası petrol ve doğalgaz konusunda iki ülke aynı veya benzer tutumlar sergiliyor. Uluslararası finans krizinin ortaya çıktığı koşullarda Rusya ve Libya'nın enerji alanındaki işbirliğini güçlendirmesi, iki ülkenin çıkarlarına uygundur. Enerji alanındaki işbirliği potansiyeli, Rusya ve Libya'nın ikili ilişkileri geliştirmesi için önemli bir temeldir.

    2. Rusya ve Libya arasında askeri alanda geleneksel işbirliği ilişkileri bulunmaktadır. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından önce Libya, SSCB'nin Ortadoğu'da önemli bir müteffiki ve silah ihraç pazarıydı. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Rusya'nın devlet gücü zayıflamış, Libya'yla olan ilişkiler de bir dönem düşük düzeyde seyretmişti. Son yıllarda devlet gücü artan Rusya, Ortadoğu'ya dönmeye hazırlanıyor. Libya'yla olan ilişkileri güçlendirmek ise, Rusya'nın Ortadoğu'ya dönüşünde önemli bir adımdır.

    Rus basınında yer haberlerde, Kaddafi'nin Moskova ziyaretinin esas amaçlarından birinin Rusya'dan ileri teknoloji ürünü silah almak olduğu bildirildi. Libya'nın silah alım listesinde Su-30 savaş uçağı, T-90 tankı ve karadan havaya atılabilen gelişmiş savunma füzeleri yer alıyor. Libya'nın Rusya'dan tutarı 1 milyar doları geçen miktarda silah alması bekleniyor. Rusya için, Libya'yla askeri işbirliği hem Rusya'nın Ortadoğu ve Kuzey Afrika'daki varlığını güçlendirebilme, hem de büyük miktarda silah satış geliri sağlayabilme, yani bir taşla iki kuş vurma olanağı sağlıyor. Bu durumda askeri işbirliği, Rusya-Libya ilişkilerini geliştiren önemli bir etken oluyor.

    Gözlemciler, Kaddafi'nin Rusya ziyaretiyle, geçen Nisan ayında iki ülke arasında imzalanan anlaşmaların hayata geçirilmesinde olumlu sonuçların elde edilerek, ikili ilişkiler ile ekonomik ve askeri işbirliğinin güçlendirildiğini ve beklenen hedeflere ulaşıldığını savunuyor. Rusya-Libya ilişkileri önümüzdeki dönemde daha da güçlenmesi kuvvetle muhtemel.