Gıda Güvenliği Yasa Tasarısı tekrar inceleniyor

  Bir ay önce meydana gelen bebek süttozu olayının ardından Çin, gıda güvenliği sorununu çözmek için ciddi önlemler aldı. Olay dolayısıyla açığa çıkan sorunlar ve eksiklikler nedeniyle, hazırlanmakta olan Gıda Güvenliği Yasa'sında bazı değişiklikler yapıldı. Böylece, gıdaların toplatılmasına, zorunlu kontrollere ve gıdalara eklenen katkı maddeleriyle ilgili denetimlere ilişkin olarak, yasa tasarısına hukuki bakımdan bağlayıcı olan belirli düzenlemeler ve kurallar eklendi. Süt tozu olayından çıkarılan derslerin değerlendirilmesiyle yapılan değişikliklerin ardından, yasa tasarısı dün (23 Ekim) Çin'in yasama organı olan Çin Ulusal Halk Meclisi (ÇUHM) Daimi Komitesi'nin incelemesine sunuldu. Çin, gıda güvenliğini yasal olarak nasıl güvence altına alacak? Gıda güvenliğiyle ilgili kazaları nasıl önleyecek?

  Geçen Eylül ayında Sanlu da dahil olmak üzere bazı ünlü Çin markası süttozlarında zararlı melamin tespit edildi, bu olay Çin'deki gıda denetimi ve sistem inşası alanlarındaki sorunları ortaya koydu. Olaydan sonra Çin Başbakanı Wen Jiabao, bu örnekten ders alınarak sistem inşasının güçlendirilmesi gerektiğini defalarca vurguladı.

"Daha önemlisi, bu olaydan ders almalıyız, sistem inşasını güçlendirip üretimden sonraki her halkada denetime önem vermeliyiz."

  ÇUHM'nin incelemesine sunulan Gıda Güvenliği Yasa Tasarısı'nda hükümetin gıda güvenliğini sağlamak için sürecin tamamı üzerinde denetim ve yönetim çalışması yapması kuralı getirildi. Gıda üretimi, nakliyatı ve lokantacılık, gıdalara eklenen katkı maddelerinin üretimi, kullanımı ve yönetimi de hukuki denetim kapsamına alındı. Bu denetimler, "tarladan atöyleye, kaynaktan yemek masasına" kadar bütün üretim ve tüketim sürecini kapsayan hukuki bir koruma düzeni olarak görülüyor. Yasa tasarısı ayrıca, gıda güvenliğiyle ilgili risk gözetimi ve değerlendirmesini de güçlendirerek, bununla ilgili ön uyarı sistemini daha standart hale getirdi.

  Süttozu olayında ortaya çıkan başlıca sorun, gıdalara eklenen katkı maddeleri üzerindeki denetim eksikliği oldu. Bu denetim eksikliğini gidermek için yasa tasarısına kesin kurallara bağlanmış 6 madde eklendi. Bu 6 madde arasında katkı maddesi lisans sistemi, kıstaslar, kategoriler, işletmelerin gıdalara eklenen katkı maddelerini nasıl kullanacağı ve katkıların etiketlenme yöntemi gibi maddeler yer alıyor. ÇUHM'ne bağlı Hukuk Komisyonu Başkan Yardımcısı Liu Xirong, en önemli maddelerden birini şöyle tanıttı.

  "Gıdalara standarda uygun olmayan katkı maddeleri eklenmesi, hatta katkı maddelerinin kötüye kullanılması, gıda güvenliğini tehdit eden önemli nedenlerden biri oldu. Yasa tasarısında bununla ilgili kesin kurallar yer alıyor: Devlet Konseyi'ne bağlı sağlık yönetim birimleri, gıda güvenlik riskleri değerlendirme sonucuna göre gıdalara eklenen katkı maddelerinin çeşitleri, kullanım şekli ve kullanım miktarıyla ilgili standartlarda değişiklik yapmalı. Katkı maddeleri ancak risk değerlendirmesinde güvenli bulunur ve teknik açıdan gerekli oldukları tespit edilirse, ancak o zaman kullanılabilecek katkı maddeleri listesine alınabilecek."

  Bu kural, liste dışında kalan katkı maddelerinin, zararlı olmasa bile kullanılamayacağı anlamına geliyor.

  Çin'de gıda toplatma sisteminin daha sağlıklı hale getirilmesi ve gıda denetiminin daha da güçlendirilmesi amacıyla, Gıda Güvenliği Yasa Tasarısı'nda ayrıca, işletmelerin "sorunlu gıdaları" gönüllü olarak toplatmaması halinde hükümetin bu işletmelere toplatma emri vermesi gerektiği kuralı getirildi. Gıda sektöründe bir süredir uygulanan kontrolden muafiyet sistemi kısa süre önce kaldırıldı; yasa tasarısına "kontrolden muafiyet sisteminin uygulanmaması gerektiği" de eklendi; ayrıca, gıdalara belli aralıklarla ve zamanı önceden açıklanmayan denetimler de yapılacak.

  Gıda Güvenliği Yasa Tasarısı, gıda güvenliği kazalarını raporlama ve acil müdahale önlemleri alma bakımlarından, olaylara müdahale sisteminin daha sağlıklı hale getirilmesi ve tüketicilerin haklarını koruyan kolay bir kanalın oluşturulması için çaba gösterilmesini öngörüyor. Yasa tasarısında, ilçe ve daha üst düzeydeki hükümet birimlerinin, gıda kazalarına ilişkin rapor aldıktan sonra uygulamaları gereken müdahale önlemlerini de belirtiyor. Meclis yetkilisi Liu Xirong, bu önlemleri şöyle aktardı.

  "Acil yardım çalışmaları bir ön önce başlatılmalı, gıda güvenliği kazasından dolayı zarar gören vatandaşlar hemen tedavi altına alınmalı; gıda güvenliği kazasına yol açabilecek gıda ve ham maddeler hemen mühürlenerek denetim ve test yapılmalı; zararlı olduğu tespit edilen gıda ve ham maddeler, üreticiler ve satıcı işletmeler tarafından toplatılmalı, satıştan kaldırılmalı ve imha edilmeli; gıda güvenliği kazası ve çözümüyle ilgili gelişmeler hakkında halk bilgilendirilmeli, meydana gelebilecek zararlar hakkında açıklama yapılmalı."

  Yasa tasarısına "belli başlı sorumlular istifa etmeli" şeklinde bir madde de eklendi. Çin'de 5 yıldır, yetkililere yönelik sorumluluk sistemi uygulanıyor, ancak bu uygulama ilk defa bu kadar açık bir ifadeyle bir yasada yazılı olarak yer aldı.

  Çin'in yaptığı gıda ihracatı yurt dışında yoğun ilgi çekiyor. Yasa tasarısında bu konuyla ilgili olarak yer alan maddede, Çin'in ihraç ettiği gıdaların ithalatçı ülke veya bölgenin bağlayıcı kurallarına uygun olması, ayrıca kontrol ve karantina birimlerinin kontrolünden geçmesi koşulu da getirildi.

  Süttozu olayı nedeniyle, Gıda Güvenliği Yasa Tasarısı'na büyük değişiklikler yapıldı. Aslında Çin'in gıda güvenliği sorununu yasama yoluyla çözme uygulaması süt tozu olayıyla başlamadı. Çin'in bu konuya verdiği büyük önem, son yıllarda yürürlüğe giren bir dizi yasa ve yönetmeliğe de yansıdı. Gıda Güvenliği Yasa Tasarısı geçen yılın sonunda yasama sürecine girdiğinde Devlet Konseyi'ne bağlı Hukuk Ofisi Başkanı Cao Kangtai, yasanın gıda güvenliği denetimindeki zayıf halkalara yönelik olduğunu açıkça ifade etmişti.

  "Mevcut gıda sağlığı, güvenliği ve denetim sistemi mükemmel değildir; güvensiz gıda üreten ve bunların işletmeciliğini yapanlara uygulanan ceza önlemleri yeterli değil; gıda denetim kuruluşları standart değil; gıda güvenliğine ilişkin bilgilerinin açıklanması da yeterince standart değil; bazı denetim birimlerinin denetimi ise hiç yeterli değil. Sistem bakımından bu sorunları çözmek, gıda güvenliğini korumak ve mevcut gıda sağlık sistemine ekler yaparak daha standart hale getirmek amacıyla, Gıda Güvenliği Yasası'nı çıkarmalıyız."