Reform ve dışa açılmanın kilometre taşları (II)

    Çin'in 30 yıldır sürdürülen reform ve dışa açılma sürecine damga vuran olayları gözden geçirmeye devam ederek 1997-2004 yılları arasında kaydedilen önemli gelişmeleri özetleyeceğiz.

    Sosyalizmin ilk aşamasında ÇKP'nin temel programlarının belirlenmesi (1997)

    ÇKP'nin 18 Eylül 1997'de sona eren 15. Ulusal Kongresi'nde sosyalizmin ilk aşamasında partinin temel programı, sistemli ve kapsamlı bir şekilde ortaya kondu. Buna göre parti, sosyalist piyasa ekonomisini geliştirerek üretici güçlerini durmadan ilerletecek, aynı zamanda sosyalist demokratik siyaseti ileriye taşıyarak dünyaya ve geleceğe yönelik sosyalist kültürde atılım gerçekleştirecek.

    Kamu dışı ekonomi kuruluşlarının, sosyalist piyasa ekonomisinin parçası olarak kabul edilmesi (1999)

    5-15 Mart 1999 günleri arasında düzenlenen 9. Çin Ulusal Halk Meclisi 2. Toplantısı'nda yapılan anayasa değişikliğiyle kamu dışı ekonomi kuruluşları, sosyalist piyasa ekonomisinin önemli bir parçası olarak kabul edildi. Bu anlayışın benimsenmesi, üretici güçlerin gelişmesine daha geniş imkânlar sağladı.

    Batı Kesimini Kalkındırma Stratejisi'nin ortaya konması (1999)

    Çin Devlet Konseyi, 22 Mart 1999'da ülkenin batı kesimindeki kalkınma adımlarını hızlandırmayı amaçlayan 10 maddelik bir öneri paketi açıkladı. Daha sonra Batı Kesimini Kalkındırma Stratejisi olarak adlandırılan bu paket, sosyalist piyasa ekonomisi sisteminin daha sağlıklı hale getirilmesine güç kattığı gibi, farklı bölgelerin eşgüdümlü ekonomik gelişmesini sağladı ve dışa açılma boyutunun daha da genişletilmesine zemin hazırladı.

    Çin'in Dünya Ticaret Örgütü'ne üye olması (2001)

    Dünya Ticaret Örgütü'nün 10 Kasım 2001 tarihinde Katar'da düzenlenen 4. bakanlar toplantısında, Çin'in üyeliği kabul edildi. 15 yıl süren zorlu bir süreçten sonra Dünya Ticaret Örgütü'ne üye olması, Çin'in ticaretin liberalleştirilmesinin meyvelerinden pay alarak uluslararası pazara daha büyük adımlarla girmesini sağladı. Bununla birlikte Çin, DTÖ üyeliği sayesinde, hukuki yönetim alanında daha büyük ilerleme kaydetme, Çin işletmeleri de teknolojik düzeylerini yükselterek ve yapısal değişimleri hızlandırarak işletmecilik düzeyini artırma zorunluluğuyla karşılaştı.

    Orta halli refah toplumu hedefinin saptanması (2002)

    Çin Komünist Partisi'nin 2002 yılında düzenlenen 16. Kongresi'nde, orta halli refah toplumunun kapsamlı biçimde oluşturulması hedefi saptandı. Buna göre Çin, 2020 yılına kadar gelişmiş ekonomiye, sağlıklı demokrasi yapısına, önemli aşamalar kaydeden bilim ve eğitime, canlılık dolu kültüre, uyumlu topluma ve müreffeh yaşama dayalı bir ülke haline gelecek. Ülkenin somut koşullarına göre belirlenen bu hedeflere ulaşılması temelinde Çin'in, 21. yüzyılın ortasına gelindiğinde, modernleşmeyi gerçekleştirerek zengin, güçlü, demokratik ve medeni bir sosyalist çağdaş toplum oluşturması öngörülüyor.

    Kuzeydoğudaki eski sanayi merkezlerinin yeniden canlandırılması kararı (2003)

    Çin Devlet Konseyi'nce 10 Eylül 2003 tarihinde dile getirilen ülkenin kuzeydoğu kesimindeki eski sanayi merkezlerinin yeniden canlandırılması stratejisi, aynı ay düzenlenen ÇKP Merkez Komitesi Siyasi Bürosu Toplantısı'nda onaylandı. Orta halli refah toplumu inşasının önemli bir parçası olarak benimsenen bu strateji, eski sanayi merkezlerini yeni mekanizma ve teknolojik yenilemelerle yeniden canlandırma ve ülke ekonomisinin stratejik yapısal düzenleme çalışmalarına güç katma amacı taşıyor.

    Sermaye piyasasının gelişimine hız verilmesi (2004)

    "Sermaye Piyasasının Reformu, Dışa Açılması ve İstikrarlı Gelişmesine İlişkin Öneriler" adlı belge, 31 Ocak 2004'te Devlet Konseyi'nin onayından geçti. Bu belgede, sermaye piyasasının var güçle geliştirilmesinin, Çin ulusal ekonomisinin büyüklüğünün 2020 yılına kadar dört kat artması hedefinin gerçekleştirilmesi için taşıdığı önem üzerinde duruldu.

    Kamu ticaret bankalarının hissedarlık sistemine göre yeniden yapılandırılması (2004)

    Çin Bankası (Bank of China) Limited A.Ş.'nin 26 Ağustos 2004'te, Çin İmar Bankası Limited A.Ş.'nin ise 21 Eylül 2004'te kurulmasıyla Çin'deki kamu ticaret bankalarının hissedarlık sistemine göre yeniden yapılandırılması alanında önemli bir aşama kaydedildi. Reform, sermayeleri tamamen kamuya ait ticari bankaları hisse çoğunluğu devletin elinde olan anonim şirketlere dönüştürmeyi hedefliyordu.

    Özel mülkiyetin anayasanın güvencesi altına girmesi (2004)

    14 Mart 2004'te düzenlenen 10. Çin Ulusal Halk Meclisi 2. Toplantısı'nda kabul edilen dördüncü anayasa değişikliğiyle, "vatandaşların yasal özel mülkiyetlerine dokunulamaz", "devlet insan haklarını saygıyla korur" ifadeleri Çin Anayasası'na yazıldı. Hukuk devleti yönünde atılan bu önemli adım, vatandaşların hak ve çıkarlarını daha iyi koruyarak halkın yaratıcılığa teşvik edilmesi için büyük önem taşıyor.