Çin'in geleneksel bayramı Chongyang Günü

     7 Ekim günü, Çin Ay Takvimine göre 9. ayın 9. günü. O gün, Çin'in geleneksel bayramlarından Chongyang Günü'ne rastlıyor. Ayrıca Çin'de Yaşlılar Günü olarak da biliniyor. Diğer bayramlar gibi, Chongyang Günü'nün de kendi kaynağı ile onunla ilgili gelenek ve görenekler bulunuyor.

     Tarihi kayıtlara göre, 2500 yıl önce Çin'de "çifte pozitif" inancı varmış. Eski Çinliler, dünyadaki tüm yaratıkları "pozitif" ve "negatif" olmak üzere 2 bölüme ayırırmış. "Negatif" karanlık ve soğuğu, "pozitif" ise aydınlık ve canlılığı temsil ediyor. Sayılardan tek olanlar "pozitif", çift olanlar ise "negatif" kabul edilirmiş. Buna göre tek sayı 9, "pozitif" bir sayı. 9. ayın 9. günü ise "çifte pozitif" günü oluyor. Ayrıca 9, tek sayıların en büyüğü ve Çince'de "ebedi" anlamına gelen "Jiu" sözcüğüyle aynı telaffuza sahip. Bu nedenle 9. ayın 9. günü "uzun ömür" anlamı da taşıyor.

      Söylentiye göre, Han hanedanı döneminde bir şeytan varmış. Bu şeytan ortaya çıkınca dünyada hemen salgın hastalıklar yayılırmış. Huan Jing adlı bir gencin annesi ve babası da salgın hastalıktan ölmüş. Halkın kurtuluşu için şeytanı yok etmeye karar veren Huan Jing, gerekli beceriyi elde etmek için uzaklara gitmiş, sonunda güçlü bir büyücüden bu becerileri öğrenmiş.

      Bir gün büyücü Huan Jing'e, "Yarın, 9. ayın 9. günü. Şeytan yine çıkacak. Sen artık her beceriyi öğrendin, dönüp şeytanı öldürme zamanın geldi" demiş. Büyücü Huan Jing'i uğurlarken eline, bir çeşit bitki olan Zhuyu'nun yapraklarıyla dolu bir torba tutuşturmuş; bununla birlikte bir kap kasımpatı çiçeği içkisi de vermiş.

      Huan Jing, memleketine döndükten sonra 9. ayın 9. gününde köylülerini, köyün yakınındaki bir dağa götürmüş, herkese birer Zhuyu yaprağı ile biraz Kasımpatı çiçeği içkisi vermiş. Öğle saatlerinde şeytan acaip bir sesle ortaya çıkmış. Dağdaki insanlara yaklaşan şeytan tam onlara zarar verecekken aniden Zhuyu ve içki kokusunu almış ve olduğu yerde çakılıp kalmış. Huan Jing ise elinde kılıcıyla dağdan inmiş ve şeytanı öldürmüş.

      Bu olaydan sonra 9. ayın 9. gününde yüksek tepelere tırmanma ve şeytanlardan koruma geleneği oluşmuş. Bu gelenek bugüne kadar korundu. 7. yüzyılda Tang hanedanı dönemine gelince Chongyang Günü, halk bayramı olarak belirlendi. Chongyang Günü'nde aile üyeleri bir araya gelir, dağa çıkar, Zhuyu yapraklarını kapıya takar ve kasımpatı içkisi içer..

      Diğer geleneksel bayramlar gibi, Chongyang Günü'ne özgü yemek de var. Bu yemek, "Chongyang pastası" anlamına gelen Chongyang Gao. Gao kelimesi ile "yüksek" kelimesi eşseslidir, yani adım adım yükselme ve canlanma anlamına gelir. Zhuyu takılmasını simgelemek için, pastanın üzerine küçücük bir kırmızı bayrak dikilir. Bazı pastalar 9 katlı olur ve ilk parçası mutlaka yaşlı kişilere verilir. Sonbahar mevsimi, kasımpatı çiçeğinin açtığı mevsimdir. Bu mevsimde dağa tırmanma ve kasımpatı içkisinin tadı çıkarılabilir, böylece insanlar vücutlarını ısıtabilir. Son yıllara gelince Chongyang Günü'nde yenen her çeşit pastaya Chongyang Gao denmeye başladı. İçki de artık ilahi kasımpatı içkisi değil; bazı aileler ünlü markaları seçiyor.

     Chongyang Günü, sonbaharın son günlerine rastladığı için, kasımpatı çiçekleri çok görülür; içki içme, dağa tırmanma ve Zhuyu yaprağı takma gibi etkinlikler ise romantik ve derin bir anlam taşır. Bu nedenle eski çağlardan günümüze kadar Chongyang Günü'nü konu alan sayısız şiir yazılmıştır. En ünlü şiir ise, 618-907 yılları arasında hüküm süren Tang hanedenı dönemindeki büyük şair Wang Wei'nin yazdığı "9. Ayın 9. Günü Kardeş Özlemi" başlıklı ünlü eserdir. Şiirde şöyle deniyor: "Ben yaban ellerde yapayalnız kalıyorum/ Her bayramda yakınlarımı daha da özlüyorum/ Kardeşimin tepeye çıktığını tâ uzaktan duydum/ Ama herkese Zhuyu takılırken tek bir kişi eksikti." O zaman çok genç olan Wang Wei başkentte oturuyormuş ve ailesini çok özlüyormuş. Özellikle bayram günlerinde, başka ailelerin neşe içinde bir araya geldiğini görünce kendi yakınlarına duyduğu özlem daha da artıyormuş. Chongyang günü başkentteki her aile Zhuyu takıyormuş, ancak kendi ailesinde Zhuyu takanlar arasında biri eksikmiş ve o kişi de kendisiymiş. Bu şiir, ağızdan ağıza dolaşır.

      Chongyang Günü'nün taşığı özel anlamdan dolayı, Çin hükümeti 1989 yılında Chongyang Günü'nü "Yaşlılar Günü" olarak belirledi. Modern çağda gençler yüksek bir çalışma ve yaşama temposu sürdürmesine rağmen, insanlar yine de mümkün olduğu kadar evdeki yaşlılara eşlik eder, parka gidip veya dağa tırmanıp aile mutluluğunun tadını çıkarır.