Uluslararası petrol fiyatları neden düştü

    Uluslararası petrol fiyatlarında son günlerde düşüşler görüldü, özellikle dün (15 Eylül) ani düşüşler meydana geldi. New York ve Londra borsalarında petrol fiyatları 100 ABD Dolarının altında kapandı. Gözlemciler, piyasalardaki ham petrol ihtiyacının azalması ve ABD Dolarının değer kazanmasının, petrol fiyatlarında düşüşlere yol açtığını belirttiler.

    New York Borsası'nda Ekim teslimli hafif ham petrolün fiyatı 5.47 dolar düşerek, 95.71 dolardan kapandı. Böylece petrol fiyatı 4 Mart gününden bu yana ilk defa 100 doların altında kalmış oldu. Londra Borsası'nda Ekim teslimli Kuzey Denizi Brent ham petrol fiyatı 5.20 dolar düşerek, 92.38 dolardan kapandı.

    Dünkü ani düşüşe esas olarak, ABD'deki finans sektöründe meydana gelen dalgalanmanın bu ülke ekonomisine ilişkin endişelere yol açması ve Ike kasırgasının Meksika Körfezi'ndeki petrol tesislerinde ciddi zarar meydana getirmemesi neden oldu. ABD'nin dördüncü büyük yatırım bankası olan Lehman Brothers iflası ilan ederken, ülkenin üçüncü büyük yatırım bankası olan Merrill Lynch ise Bank of America tarafından satın alındı. Bunun yanı sıra ABD'nin en büyük sigorta şirketi American International Group, nakit sıkıntısı yüzünden acil kredi çağrısı yaptı. Bu haberler, yatırımcıların ABD ekonomisine olan güvenine darbe indirdi ve dünyada ham petrol ihtiyacının azalabileceği endişesine yol açtı. Bu nedenle petrol fiyatlarında ani düşüşler meydana geldi.

    Bu yılın başından beri, uluslararası petrol fiyatı hızla yükseldi. Petrol fiyatı yıl başında ilk defa 100 doların üstüne çıktıktan sonra, 11 Temmuz gününe gelince 147.27 dolarla rekor kırdı. Ancak bundan sonra uluslararası petrol fiyatı düşmeye başladı. İki ayda petrol fiyatı yüzde 35 oranında düştü.

    Gözlemciler, son günlerde petrol fiyatındaki sert düşüşün, küresel ekonomideki büyüme hızının yavaşlaması ve yüksek petrol fiyatının tüketimi engellemesi gibi unsurların etkisi yüzünden ham petrol ihtiyacının azalması ve ABD Dolarının değer kazanması, dolayısıyla uluslararası vadeli petrol piyasasındaki spekülasyon faaliyetlerinin azalmasından kaynaklandığını söylediler.

    Aslında petrol fiyatını etkileyen esas unsur, arz-talep ilişkilerindeki değişiklik oldu. Kredi krizi nedeniyle ABD ekonomisinde geçen yılın son 4 ayında, Japonya ve avro bölgesinde bu yılın Nisan-Haziran aylarında da eksi büyüme meydana geldi. ABD Enerji Bakanlığı tarafından 12 Ağustos günü yayımlanan raporda, bu yılın ilk yarısında ABD'deki günlük ham petrol ihtiyacının geçen yılın aynı dönemine göre 800 bin varil azaldığı ve bunun son 26 yıldaki en büyük düşüş olduğu belirtildi. Avustralya Federal Bankası'ndan analistler, güçlü verilerin, ekonomik büyüme hızının yavaşlaması ve yüksek petrol fiyatının ABD'nin ham petrol ihtiyacını ektilediğini belirttiler. ABD Federal Rezerv Bankası tarafından geçen 3 Eylül günü yayımlanan, ulusal ekonominin büyüme adımlarının yavaşlamasına ilişkin araştırma sonucu, piyasanın küresel ekonomiye ilişkin endişelerini arttırdı ve ham petrol fiyatının düşmeye devam edeceği tahminine neden oldu.

    Ham petrol ihtiyacının engellenmesinin dışında, ABD Dolarının değer kazanması da, uzun vadeli petrol piyasasındaki spekülasyon faaliyetlerini büyük ölçüde azalttı. Temmuz ayının ortalarından beri avronun dolar karşısındaki kuru 1:1.6'dan şu an 1:1.5 olan düzeye indi. Uluslararası piyasada uzun vadeli ham petrol işlemi dolarla hesaplandığı için, doların değer kazanması piyasadaki spekülasyonu önledi, spekülatif yatırımların çekilmesi ise petrol fiyatının düşmesine yardımcı oldu.

    Ayrıca Büyük Okyanus'un kasırga mevsiminde bulunmasına rağmen, kötü hava koşullarının Meksika Körfezi'ndeki petrol tesislerinde meydana getirdiği zararlar beklenenden az olduğu için, uzun zamandır petrol fiyatının yükselmesini destekleyen hava unsuru, bu defa petrol fiyatını düşürdü.

    Petrol fiyatının gidişatı konusunda farklı görüşler söz konusu. Bazı şahsiyetler, küresel ekonominin geleceğinin karanlık olması, enerji ihtiyaç artışının yavaşlaması ve doların değer kazanmasının spekülatif yatırımların vadeli petrol piyasasından çekilmesine yol açmasından dolayı, "çılgın" petrol fiyatının adım adım mantıklı bir düzeye döneceğini savunuyor. Ancak bazı şahsiyetler, uluslararası piyasada ham petrol arz-talep dengesinin çok zayıf olduğu, gergin jeopolitik durum, piyasadaki spekülasyon faaliyetleri ve olumsuz hava koşullarının etkisi altında petrol fiyatının tekrar yükselebileceğini ifade ediyor.