Sarkozy'nin Suriye ziyareti

    Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy'nin iki günlük Suriye ziyareti dün (4 Eylül) tamamlandı. Fransız basınında Sarkozy'nin Suriye'yle ilişkileri düzeltmenin yanı sıra Fransa'nın Orta Doğu bölgesindeki etkisini artırmayı da amaçlayan ziyaretinin üç yıl süren sıkıntılı bir dönemden sonra ikili ilişkilerin yeniden ısındığını gösterdiği görüşü ifade edildi.

    2005 yılında Lübnan eski Başbakanı Refik Hariri'nin öldürülmesinin ardından Fransa, olaya Suriye'nin karıştığı şüphesi üzerine bu ülkeyle ilişkilerini dondurmuştu. Suriye, Fransa'yla ilişkilerdeki soğuklukla birlikte, uluslararası toplumda da tecritle karşılaştı. Sarkozy, Fransa cumhurbaşkanlığına başladıktan hemen sonra Akdeniz Birliği projesini gerçekleştirmek amacıyla Batı'da çok tartışılan Libya ve Suriye'yle yakınlaşma politikası izledi. Bu kapsamda Sarkozy, Fransız kamuoyunundan gelen yoğun baskılara rağmen Suriye Devlet Başkanı Beşar el Esad'ı Akdeniz Birliği Projesi'nin başlatılması için geçtiğimiz Temmuz ayında Paris'te düzenlenen tören ile Fransa milli günündeki askeri geçit törenine davet etti. Sarkozy, Beşar el Esad'ın ziyaretine iadei ziyaret niteliğini taşıyan Suriye gezisiyle son beş yılda bu ülkeyi ziyaret eden ilk Batılı devlet başkanı oldu.

    Suriye Devlet Başkanı Beşar el Esad, önceki akşam Sarkozy'yle Şam'da yaptığı görüşmeden sonra düzenlenen ortak basın toplantısında, görüşmede başta Suriye ile İsrail arasındaki dolaylı görüşmeler olmak üzere Orta Doğu'nun güvenliğini ve istikrarını ilgilendiren konuların ele alındığını söyledi. Beşar el Esad, Fransa ve Avrupa Birliği'nden Orta Doğu barış sürecinde ekili rol oynamasını beklediklerini de kaydetti. Sarkozy ise Suriye ile İsrail arasındaki barış görüşmelerini hızlandırmaya hazır olduklarını ve Türkiye'nin arabuluculuğu altında sürdürülen dolaylı görüşmeleri desteklediklerini kaydetti. Suriye'yle ilişkiler üzerinde duran Sarkozy, karşılıklı güvene dayalı ilişkiler kurmak ve ikili ekonomik ve ticari işbirliğini yeni bir düzeye taşımak için Beşar el Esad'la birlikte çalışmak istediğini de belirtti. Basına yansıyan haberlere göre iki taraf arasında petrol arama, yasama, hava taşımacılığı ve personel eğitimi konularında işbirliği yapılmasıyla ilgili bazı anlaşmalara varıldı. Ayrıca Sarkozy, Suriye'nin ev sahipliğinde dün yapılan Orta Doğu Sorunu Dörtlü Zirvesi'ne de Fransa Cumhurbaşkanı ve Avrupa Birliği dönem başkanı sıfatıyla katıldı. Fransa, Suriye, Katar ve Türkiye'nin katılımıyla yapılan zirvede, Orta Doğu barış sürecinin etkin bir biçimde hızlandırılarak ve bütün çatışmaların diyalog yoluyla çözülerek bölgede güvenlik ve istikrar tesis edilmesi gereğine vurgu yapıldı. Ancak İran nükleer sorunu konusunda gerek Fransa gerekse Suriye, kendi tutumlarında ısrar etmeye devam ediyor. Sarkozy Suriye'den İran'ın nükleer enerjiyi askeri amaçla değerlendirme tutumundan vazgeçmesini sağlamak için rol oynamasını isterken, Beşar el Esad, İran'ın nükleer çalışmalarının sivil amaçlara hizmet ettiği görüşünü savundu.

    Sarkozy'nin Suriye ziyareti, sınırlı somut sonuç getirmesine rağmen bazı siyasi mesajlar verdi.

    Bunların başında, Fransa'nın Orta Doğu'daki varlığını sürdürmeyi amaçlayan bir dış politika izlemeye devam edecek olması geliyor. Hatırlanacağı gibi Sarkozy, ziyaret öncesinde verdiği bir demeçte, Suriye'nin Orta Doğu sorunlarının çözümünde yeri doldurulamaz bir rolü olduğunu savundu. Beşar el Esad'la dün yaptığı görüşmede de bölgedeki bütün sorunların tek çatı altında ele alınmasının akılcı bir seçim olduğunu belirten Sarkozy, buna bütün sorunların birbirleriyle bağlantılı olmasını gerekçe gösterdi. Lübnan Hizbullah Partisi'yle yakın ilişkisi bulunan, İran üzerinde etkiye sahip olan, aynı zamanda İsral'le Golan Tepeleri üzerinde anlaşmazlığı söz konusu olan Suriye'yle ilişkileri onararak karşılıklı güven oluşturmak, Orta Doğu'da sesini artırmak isteyen Fransa için büyük önem taşıyor.

    Bunun yanı sıra Sarkozy, Suriye ziyaretiyle ABD'den ayrı bir politika izleyerek ülkesinin uluslararası arenadaki prestijini artırma arzusunu da bir kez daha göstermiş oldu. Hatırlanacağı gibi ABD'nin Suriye'yi Hizbullah Partisi'nin terör faaliyetlerindeki işbirlikçisi olarak görmesi nedeniyla ABD-Suriye ilişkilerinde bir soğukluk söz konusu. Ancak başkanlık seçimi hazırlıkları nedeniyle ABD, Suriye'yle ilişkilere çok fazla zaman ayırabilecek durumda değil. İşte Sarkozy, bu boşluktan yararlanarak Suriye'yi ziyaret etti.

    Suriye ise Fransa aracılığıyla Avrupa Birliği'yle ilişkileri düzeltmek istiyor. Suriye yetkililerinin Sarkozy'nin ziyareti boyunca Avrupa Birliği'nin Orta Doğu işlerinde daha fazla yer alması talebini defalarca yinelemesi, Suriye'nin ABD'yle anlaşmazlıkları Avrpa Birliği aracılığıyla çözme arzusunu ortaya koydu. Buna karşın Suriye, Orta Doğu'da en büyük etkiye sahip ülkenin ABD olduğunun da bilincinde. Dolayısıyla Beşar el Esad, İsrail'in Türkiye aracılığıyla iletilen altı maddelik barış önerisine olumlu yanıt vermesi ve ABD'de seçilecek yeni yönetimin Orta Doğu barış sürecinin ilerletilmesi konusunda ciddiyet sergilemesi durumunda, İsrail'le doğrudan görüşme yapabileceğinin altını çizdi.