Özlem Nudralı: "Devasa bir coğrafya karşısındasınız. Her köşesi farklı renklere sahip, her köşesi çok vaat kar."

    Sevgili dinleyiciler, Sayın Özlem Nudralı'yla sohbetimizin ikinci bölümünden merhaba.

    CRI- Peki, küresel ekonomide yaşanan sıkıntıların Çin'e, doğrudan yabancı sermaye akışını, ne şekilde etkileyeceğini konuşalım. Siz, bu konuda neler düşünüyorsunuz?

    Ö.N.- Burada vurgulamamız gereken bir şey var. Geçen yıl ki kongrede de açıklandığı gibi Çin, hızlı büyümeden, Türkçede nasıl ifade edebilirim çokta bilmiyorum ama, "sound" daha dengeli, daha istikrarlı bir büyüme arayışına girdi. Zaten bu noktada da, kademeli açılan, bir ekonomide olduğu için, stratejinin vesaire hani, ne olursa olsun, gelsin yabancı sermaye, arayışından, katma değeri yüksek, yabancı sermayeye yöneldi. Zaten, takip ettiğimiz Çin yayınlarından da, hissediliyor. Şimdi, bu noktada zaten kuşkusuz ekonomide, aşırı ısınma en çok korkulan şeylerden biri. Artı, şu anda, on senelik yüksek büyüme performansının ardından Çin, enflasyonla tanışmaya başladı. Dolayısıyla da geçtiğimiz yılın sonundan beri sıkı para politikası, hükümetin en öncelikli hedefi. Enflasyonla mücadele ve sıkı para politikası, en öncelikli hedefleri arasında yer alıyor. Dolayısıyla, yabancı yatırım az, çok v.s. özellikle ülkeye sıcak para konusunda Çin'in, ciddi bir rahatsızlığı var. Merkez Bankası, sürekli olarak bankaların tutması gereken rezerv miktarını yükseltiyor, buna mukabil işte, piyasadaki likitideyi emmek en önemli önceliklerden, bir tanesi. Zira, enflasyonla mücadele, en önemli önceliklerden bir tanesi. Buna karşın, Merkez Bankasının elindeki faiz yükseltme aracı, çok da başvurulabilir bir şey olmaktan çıktı, zira FED artık faiz indiriyor ki Çin'ine, sıcak para girişini çok hızlandırabilir. Bu noktada, şu anda yabancı sermayeye giderek sektör açıyor, Dünya Ticaret Örgütü üyeliği kapsamındaki taahhütlerini kademeli olarak yerine getiriyor ama, öyle hani, ucuz emek cenneti olma konumu üzerinden, yabancı sermaye çekmeye çokta teşne değil artık. Ya da en azından, ülkenin şu anda gelişmiş doğu kısmı için, böyle bir talebi yok. Nitekim de, Çin'deki, kimi regülasyonlar, örneğin iste, şubat ayında yürürlüğe giren, geçen yıl çıkan bir yasa, iş güvenliği yasası, iş yasası, iş gücüne ilişkin, muhtelif tasarruflar getiriyor. On yılı aşkın süreyle istihdam edilen işçiler için, sınırsız iş güvencesi benzeri bir takım hükümler içeriyor ve işverenler düzeyinde de, özellikle ihracatçılar düzeyinde de yarattığı maliyet unsurları sebebiyle, tartışılan bir şey. Sözgelimi, "Pearl River" deltadan, kimi sektörlerin, Vietnam'a gittikleri yönünde haberler var, hepimizin gördüğü. Şimdi bu noktada Çin'in önceliği şu anda, o ekonomideki, dönüşümü sağlamak. Yani artık birinci hedef, hızlı büyüme değil, dengeli büyüme. Bu dengeli büyümenin altında da, kimi paradigmaları öne çıkarmak, örneğin işte, bu on yıllık hızlı büyümenin maliyetlerinden bir tanesi, çevre konusunda oldu ve şu anda Çin, çevre konusunda standart yükseltiyor. Özellikle yasa çıkartmanın yanı sıra, yasanın uygulanabilirliğini, arttırma konusunda tasarrufunu artırıyor. Söz gelimi, Çevre ajansı diyelim, bakanlığa dönüştü. Bakanlığa dönüşmesi hani, yerel otoriteler düzeyinde, yerel yönetimler düzeyindeki etkinliğini arttırmak. Bunların hepsi sonuçta, maliyet arttırıcı unsurlar. Çevre konusundaki tasarruflar ya da iş gücü, düzenlemeleri konusundaki tasarruflar, bu da artık Çin'in yabancı sermaye stratejisinin dönüştüğü yolunda ip uçları içeriyor. Ucuz iş emek üzerinden tanımlanmış bir cazibe merkezi olmak istemiyor artık Çin.

    CRI- Olimpiyat oyunları Beijing ekonomisine nasıl katkıda bulunacak sizce?

    Ö.N.- Gerek Beijing yerel yönetiminin, gerekse merkezi yönetimin, artık ben, bizi de Beijingli addediyorum. Hepimizin beklentileri, kent için çok iyi olacağı yönünde. Şimdi burada da, konuşmamızda faydalı olan bir nokta var. Bu tür, büyük organizasyonlardan sonra, kent ekonomisinde bir çöküş korkusu vardır. Çin basınında falan çok tartışılan şeylerden bir tanesi. EXPO örneğininden gidelim. İzmir yakınlarda tartıştığımız için. Sözgelimi denir işte, EXPO, Barselona açısından, kentin kendisini yeniden tanımlaması, ekonomisine gelen bir ivme ile çok, çok faydalı. Buna mukabil bir de Sevilla örneği var ki, Sevilla ekonomisi açısından, EXPO geldi, gitti bir de üstüne ekonomide dinamizm yaratmak ne kelime, belki de kaynakların gereksiz yere israfıyla neticelendi gibi. Şimdi, Beijing ölçeğindeki kentler için, çok böyle bir tehlike yok. Çünkü bir; Çin'in büyüme stratejisinde, iç tüketime ağırlık verme yönünde bir kararlılığı var. İkincisi de; ölçek. Çok büyük kent, on dokuz milyonluk bir kent. Dönüşüm, vesaire için, çok uygun. Sonuçta, olimpik alt yapıda, neticede Beijing'in ya da Çin'in, iç tüketimi içerisinde, bir şekilde iktisaden, faydalı bir alt yapı olarak kalacak.

    CRI- 12 Mayıs'ta meydana gelen deprem felaketinin ekonomik etkileri nelerdir sizce? Türk hükümetinin mali, ekonomik bir yardımı oldu mu? Ayrıca Çin, hükümeti yaraların sarılması için, ne gibi tedbirler açıkladı?

    Ö.N.- Konu açılmışken ben, depremden ve deprem mağdurlarının, yaşadıkları acılar sebebiyle, duyduğum üzüntüyü ifade etmek isterim. Yani ne denebilir işte Allah, yakınlarına sabır versin. Kuşkusuz deprem, ekonomik etkileri itibariyle de çok, çok ağır oldu. Bu çok konuşulan bir şey. Rakamlar kesin değil. Can kaybının yanında bunun karşılığı yok diye düşünüyorsunuz ama, sonuçta işte hayatta kalan insanlar da var ve yaşam devam ediyor. Neticede söylenen şey, dört buçuk milyona yakın insanın örneğin, evsiz kaldığı. İnanılmaz! Bir bölge, ciddi olarak tahrip oldu. Alt yapısı itibariyle de tahrip oldu. Depremin Çin'in, büyümesi üzerinde etkisinin çok, çok fazla olmayacağını düşünüyorlar Çin'in, büyüme performansı üstünde etkisini, Çinli uzmanlar. Altında yatanda şu; Sichuan Bölgesi, Çin ekonomisi içerisindeki payı, yurtiçi, Gayri Safi Milli Hasılası içindeki payı, çok yüksek olmayan bir bölge. Dolayısıyla, gerek sınai üretimindeki yüzdesi, Çin ekonomisini baştan sona sarsacak gibi değil. İlk başlarda, çok korkuldu. Malum biliyorsunuz, Ocak sonundaki kış felaketi dolayısıyla da zaten, Çin ekonomisinin karşı karşıya kaldığı bir yük oldu. Çin'de yaşanan enflasyon,- ona geri dönelim- şu açıdan tehlikeli enflasyon. Gıda fiyatları üzerinde çok, çok ağır yaşanıyor. Tüketici fiyat endeksi içerisindeki artışın altında yatan en önemli sebep, gıda fiyatlarındaki artış. Şimdi bu bir taraftan, global bir tarafı olan bir unsur. Nasıl bir şey bu, çünkü dünya ham madde fiyatları, dünya gıda fiyatları da artıyor bir taraftan yani hani, ulusal ölçekte yapabileceğiniz çokta bir şey yok bir taraftan. Tam böyle bir noktada, özellikle Çin, ölçeğindeki bir ülke, yoksullukla mücadele, konusunda başarıları, hakikaten Dünya Bankası ve Birleşmiş Milletler literatürüne girmiş, bir ülke açısından gıda güvenliği, en önemli unsurlardan, birini teşkil ediyor. Şimdi, tam böyle bir noktada, ülkenin tahıl ambarlarından biri olan bir bölgede, böyle bir felaketin meydana gelmesi, kuşkusuz bir rahatsızlık yarattı ama, şöyle deniyor, depremin olduğu bölgeler sulanabilir arazinin çok fazla olduğu bölgeler değil. Özellikle, Wuchuan vesaire. Dağlık, tarımsal performans da çok yüksek olmayan bölgeler. Dolayısıyla da o konuda da iyi- kötü bir nefes aldı diyelim, Çinli ekonomi yöneticileri. Varsayımlar şu yönde, inanılmaz bir yeniden imar faaliyetine girilecek. Dolayısıyla, inanılmaz bir yatırım anlamına geliyor, deprem mağduriyetlerinin ortadan kaldırılması süreci. Bu yatırım süreci, yapılacak olan büyük yatırımlar, dünya piyasalarındaki yavaşlamanın, dolayısıyla da Çin, ürünlerine yönelik talepteki, başta Amerika kaynaklı azalmanın, ihracatın Çin'in büyümesi içerisindeki payında yol açacak düşüşü, kompanse edebileceği yönünde. Türk hükümetinin yardımı oldu kuşkusuz, karınca kararınca. Türk Kızılay'ı, burada gerek maddi yardımda bulundu. Gerek teknik yardım da bulunuyor bildiğimce bölgede. Yanı sıra, sizinde bildiğiniz gibi, Çin'de yaşayan Türkler olarak da elimizden geleni yapmaya çalıştık.

     Sevgili dinleyiciler, Sayın Özlem Nudralı'yla sohbetimizin üçüncü bölümünü, önümüzdeki hafta, aynı gün dinleyebilirsiniz.