Dünya Ticaret Örgütü'nün (DTÖ) belli başlı 35 üyesinden bakanların katılımıyla dün (21 Temmuz) Cenevre'de başlayan bir haftalık toplantıda, yedi yıl süren Doha Turu Görüşmeleri'nin "mutlu son"la bitmesi için çalışılıyor. Böylece Doha Turu Görüşmeleri, bir kez daha önemli bir dönemecin eşiğinde bulunuyor.
DTÖ'nün yasal mekanizması olmayıp çok taraflı görüşmelerin genel bir uygulaması olan dar kapsamlı bakanlar toplantıları, örgütün bir üyesinin çağrısı üzerine ve temsil gücü yüksek üyelerin bakanlarının katılımıyla yapılan siyasi görüşmelerdir. Dün Cenevre'de başlayan dar kapsamlı bakanlar toplantısına ise, DTÖ Genel Sekreteri Pascal Lamy'nin çağrısı üzerine karar verildi. Böyle bir toplantı düzenlenmesi için gerekli koşulların var olduğunu savunan Lamy, toplantıda fikir birliği sağlanması olasılığının "yüzde 50'nin üzerinde" olduğu tahmininde bile bulundu.
Lamy'nin tahmininin doğru çıkıp çıkmayacağını söylemek için henüz erken... Ancak Doha Turu Görüşmeleri'nin başarıya ulaşması için yararlı gelişmelerin var olduğu da bir gerçek...
Her şeyden önce bütün taraflar, görüşmeleri sonuçlandırma yönünde güçlü siyasi irade ortaya koymuş bulunuyor. Dar kapsamlı bakanlar toplantısına karar verilmesinden toplantının başlamasına kadar geçen bir aydan kısa süreye rağmen, örgütün 35 üyesi toplantıya önemli isimler gönderdi. Tarafların toplantıya verdiği önem, elbette uluslararası ekonomideki gelişmelerin bir sonucu... Bilindiği gibi dünya ekonomisinde, geçen yılın ikinci yarısından bu yana, finans piyasalarındaki çalkantılar ile artan enflasyon ve tahıl fiyatları gibi bir dizi ciddi sorun yaşandı. Küresel bir ekonomik krizin kapıda olduğu yönünde endişelerin dile getirildiği bir ortamda, Doha Turu Görüşmeleri'nde başarıya ulaşılması, uluslararası ticaretin toplam hacmini yılda 50-100 milyar dolar genişleterek dünya ekonomisini rahatlatacak, bu da mevcut sıkıntıların aşılması için "etkili bir ilaç" olacak. Buna karşın, Doha Turu Görüşmeleri'nden bu yılın sonuna kadar sonuç alınamaması durumunda, ABD'deki başkanlık seçimi nedeniyle görüşmelerin uzun süre rafa kaldırılma tehlikesi doğacak. Görüşmelerin başarısızlığa uğraması durumunda ise, ticari korumacılık eğilimi yaygınlaşacak, küresel ticaret hacmi küçülecek, dünya ekonomisi inişe geçecek, DTÖ'nün az gelişmiş üyelerinin yoksulluktan kurtulma ümitleri sönecek, dolayısıyla ekonomik küreselleşmeye yönelik tepkiler ciddi boyutlara ulaşacak...
Kuşkusuz kimse böyle bir manzara görmek istemez. Doha Turu Görüşmeleri'nin başarısızlığının sorumluluğunu da hiç kimse üstlenmek istemediğine göre, bir anlamda herkes etkin tavır sergilemek zorunda...
Bunun yanı sıra, tarafların tutumlarının birbirlerine yaklaşması, görüşmelerin başarısını mümkün kılıyor. Doha Turu Görüşmeleri'nin geçen yıl yeniden başlatılmasıyla birlikte, tarım ve tarım dışı ürünlerin piyasaya giriş izninden sorumlu iki görüşme ekibi birer uzlaşmacı çözüm taslağı hazırladı. Bütün tarafların çıkarları gözetilerek hazırlanıp üzerlerinde defalarca değişiklik yapılan bu taslaklar, son dar kapsamlı bakanlar toplantısına sunuldu. Bu konudaki pazarlıkların sürmekte olmasına karşın, tarafların gerekli esneklik, siyasi zekâ ve cesaret göstermesi durumunda, bakanlar toplantısında fikir birliği sağlanması mümkün olabilir.
Doha Turu Görüşmeleri'nin sonuçları, DTÖ'nün bütün üyelerinin temel çıkarlarını doğrudan ilgilendirdiği için, bu süreçte kolay kolay taviz verilmeyecek. Bilindiği gibi Doha Turu Görüşmeleri, çarpıtılmış ve adaletsiz uluslararası ticareti düzelterek, DTÖ'nün gelişmekte olan üyelerine ticarette daha fazla imkân tanımayı amaçlıyor. Dünya ticaretindeki çarpıklık, esas olarak ABD ve Avrupa Birliği'nin tarıma uyguladıkları sübvansiyonlar ve tarımsal ürünlerin ithalatına yönelik yüksek gümrük tarifelerinden kaynaklanıyor. Ancak ABD ve Avrupa Birliği, tarım sübvansiyonları ve yüksek gümrük tarifelerini kaldırmak yerine, bunları örgütün gelişmekte olan üyelerini, sanayi ürünleri ile hizmet ticareti piyasalarını açmaya zorlamak için koz olarak kullanıyor. Bu nedenle gelişmekte olan 33 ülkeyi temsil eden Endonezyalı temsilci, dün yaptığı açıklamada, ABD ve Avrupa Birliği'nin samimiyet ve esneklik göstererek harekete geçmesi için zamanın geldiğini söyledi.
Dar kapsamlı bakanlar toplantısı, ilk gününden itibaren şiddetli pazarlıklara da sahne oldu. Bir hafta sürecek toplantı sonunda Doha Turu Görüşmeleri için nasıl bir kader belirleneceği, merakla bekleniyor.
Yorumunuzu Gönderin
Dünya Ticaret Örgütü'nün (DTÖ) belli başlı 35 üyesinden bakanların katılımıyla dün (21 Temmuz) Cenevre'de başlayan bir haftalık toplantıda, yedi yıl süren Doha Turu Görüşmeleri'nin "mutlu son"la bitmesi için çalışılıyor. Böylece Doha Turu Görüşmeleri, bir kez daha önemli bir dönemecin eşiğinde bulunuyor.
