Sudan'a suç duyurusu reddedildi

    Lahey'de bulunan Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin savcısı Luis Moreno Ocampo, 14 Temmuz günü Sudan Devlet Başkanı Ömer el Beşir hakkında Darfur bölgesinde savaş suçu işlediği gerekçesiyle dava açarak, El Beşir'in tutuklanmasını istedi. Sudan hükümeti ise suç duyurusunu reddederek, bunun Sudan'daki barış sürecini bozacağı gibi, Darfur bölgesinde daha kanlı çatışmalara yol açacağını savundu. Gözlemciler, Sudan hükümetinin Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne "hayır" demesinin iki nedeni bulunduğuna işaret ediyor.

    İlk olarak, Sudan hükümeti, Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin Devlet Başkanı El Beşir'e yönelttiği suçları kabul etmeyerek, Darfur sorununun Sudan'ın içişleri olduğunu, Sudan'ın içişlerine karışan Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin suçlamasının "siyasi amaç" taşıdığını belirtmiş oldu. Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin suç duyurusu, Darfur sorununu uluslararası düzleme taşıyacağı için, Sudan hükümeti öteden beri buna karşı çıkıyor.

    Bu itirazla Sudan hükümeti ikinci olarak, Sudan Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin Roma Antlaşması'na taraf olmadığı için, mahkemenin Sudanlı vatandaşlarla ilgili adalet arama hakkı olmadığını ve Sudan hükümetinin mahkemenin hiçbir kararına uymayacağını da ileri sürmüş oldu.

    Uluslararası Ceza Mahkemesi'nde açılan dava üzerine uluslararası toplum hemen tepki gösterdi. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Ban Ki-moon, yaptığı açıklamada, suç duyurusundan "büyük kaygı duyduğunu", bunun Sudan'daki barış koruma hareketine ciddi etkiler getireceğini belirtti. Arap ülkeleri ve bazı Afrika ülkeleri de, Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin suç duyurusunun yol açabileceği sonuçlara ilişkin uyarıda bulundular. Arap Birliği'nin Sudan kriziyle ilgili olarak görüşme masasına oturacağı bildirildi. İslam Konferansı Örgütü ise, suç duyurusunun "ciddi sonuçlar" doğurabileceği uyarısında bulundu. Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Liu Jianchao, yaptığı açıklamada, olayları kaygıyla izlediklerini ve tarafların temkinli davranarak, anlaşmazlıkları istişare yoluyla çözmesini istediklerini söyledi. ABD Başkanı George W. Bush dün yaptığı konuşmada, BM'nin Darfur bölgesindeki çatışmaların çözülmesinde oynadığı önemli role değinerek, BM ve Sudan hükümetine, Darfur'a barış koruma gücü gönderilmesi konusunda işbirliğini güçlendirmeleri çağrısında bulundu.

    BM ve Afrika Birliği'nin oluşturduğu karma barış koruma gücü şu an Darfur bölgesinde barış koruma görevini sürdürüyor. Karma barış koruma hareketi, Darfur'daki ortamın istikrara kavuşması için önemli rol oynuyor. Ancak personel, finansman ve lojistik destek yetersizliği gibi zorluklar da yaşayan barış koruma gücünün güvenliği de tehdit altında. Hatırlanacağı gibi, karma barış koruma gücüne bağlı bir birliğin, 8 Temmuz günü Kuzey Darfur eyaletinde devriye gezerken saldırıya uğraması sonucu 7 kişi ölmüş, 22 kişi de yaralanmıştı.

    BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon, Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin Sudan Devlet Başkanı El Beşir hakkında suç duyurusunda bulunmasından sonra yaptığı açıklamada, Beşir'in temkinli davranmasını isteyerek, BM'nin Sudan Darfur sorunundaki tutumunun değişmediğini, şu anki en önemli görevlerinin Sudan hükümetinin Darfur bölgesinde konuşlanan barış koruma personelinin ve insani yardım sağlayan çalışanların güvenliğinin korunması olduğunu vurguladı.

    Gözlemciler, Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin suç duyurusunun, Darfur krizinin çözülmesine yardımcı olmaktan çok, Darfur'daki durumu daha çetrefil hale getireceğini savunuyor. Darfur bölgesindeki siyasi sürecin yavaş işlemesi, hükümet karşıtı örgütlerin görüşme masasına dönmek istememesinden ve bu örgütler üzerinde etkili olan dış güçlerin çatışmalardan faydalanarak kendi çıkarlarının peşinde koşmasından kaynaklanıyor.

    Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin suç duyurusunu açıklamasından sonra, Darfur'daki hükümet karşıtı silahlı örgütler arasında önde gelen Sudan Kurtuluş Ordusu ile Adalet ve Eşitlik Hareketi, bu girişimi olumlu karşıladıklarını açıkladılar. Gözlemciler, suç duyurusunun Darfur'daki hükümet karşıtı silahlı örgütlerin elini kuvvetlendireceğini savunarak, bu örgütlerin bundan sonra görüşme masasına oturmak istemeyecekleri, böylece Darfur sorunun siyasi yolla çözülmesinin daha da zora gireceği yönündeki endişelerini ifade ettiler.

    Sonuç olarak, Darfur sorununun çözülmesi için, bir taraftan barış koruma hareketi ve siyasi sürecin eş zamanlı olarak ilerletilmesi stratejisi sürdürülmeli; diğer taraftan da Darfur ekonomisinin canlandırılıp geliştirilmesi için çaba harcanmalı... Bu Darfur sorununun çözümünde tek çıkış yoludur.