Çek Cumhuriyeti zor durumda

    Çek Cumhuriyeti ile ABD arasında kısa bir süre önce imzalanan füze savunma radar üssü anlaşmasına, Çeklerin büyük çoğunluğu karşı çıkıyor. Ayrıca, anlaşma parlamentoda onaylanmadığı takdirde, hükümette istikrarsızlık da çıkabilecek. Bununla birlikte, her ne kadar ABD füze savunma üssünün Rusya'yı hedeflemediğini söylese de, anlaşma Rusya'nın şiddetli tepkisine yol açıyor. Öyle görünüyor ki, anlaşma Çek Cumhuriyeti'ni hem yurtiçinde, hem de yurtdışında zor durumda bıracak.

    ABD'nin Çek Cumhuriyeti'nde füze savunma radar üssü kurmasına ilişkin anlaşma Çek Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Karel Schwarzenberg ve ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice tarafından Prag'da 8 Temmuz'da imzalandı. Schwarzenberg, imza töreninin ardından yaptığı konuşmada, anlaşmayla hem ülkesinin hem de Avrupa'nın güvenliğinin korunabileceğini söyledi. Anlaşmanın yürürlüğe girmesi durumunda, Çek Cumhuriyeti'nin başkenti Prag'ın 90 kilometre güneybatısında ABD tarafından bir füze savunma radar üssü kurulması ve 250 ABD askerinin konuşlandırılması öngörülüyor.

    Çek yasalarına göre, anlaşma Çek parlamentosu tarafından onaylanırsa yürürlüğe girecek. Milletvekillerinin yarısından fazlasının ret oy vermesi durumunda anlaşma bir kağıt parçası haline gelecek. Şu anda Çek Cumhuriyeti'nde görevde bulunan 3 partili koalisyon hükümeti parlamentodaki 200 sandalyeden yalnızca 100'üne sahip. Koalisyon ortaklarına mensup bazı milletvekilleri, anlaşmaya ret oyu verebileceklerini açıklamıştı. Çek Başbakanı Mirek Topolanek, anlaşma parlamentoda onaylanmadığı takdirde, bunun hükümetin dağılmasına yol açabileceğine dikkat çekti.

    Bunun yanı sıra, Çek halkı arasında ABD'nin ülkede radar üssü kurmasına karşı çıkan sesler de çok yüksek. Son kamuoyu yoklamasının sonuçları, soruşturmaya katılanların yüzde 70'inin anlaşmanın ülke güvenliğine ve çıkarlarına ciddi şekilde zarar vereceği görüşünde olduğunu ortaya koyuyor. Avrupa'da yapılan kamuoyu yoklaması da, Çek Cumhuriyeti ve Polonya'nın dahil olduğu Avrupa ülkelerindeki halkların çoğunluğunun ABD füze kalkanına karşı çıktığını gösteriyor.

    Yurtdışında ise, anlaşmaya Çek Cumhuriyeti'nin yakın komşusu Rusya şiddetle karşı çıkıyor. ABD, Rusya'nın endişelerini gidermek için üssün İran gibi Ortadoğu ülkelerinden gelebilecek füze tehditlerini savuşturmayı amaçladığını ve Rusya'yı hedeflemediğini defalarca vurguladı. İran'ın 9 Temmuz'da yaptığı füze fırlatma denemesinden sonra ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, İran'ın bu girişiminin ABD'nin füze savunma sistemi geliştirmesinin ne kadar gerekli olduğunu bütün dünyaya kanıtladığını söyledi.

    ABD Savunma Bakanlığı'na bağlı Füze Savunma Ajansı Başkanı Henry Obering 9 Temmuz'da yaptığı konuşmada, İran'ın ABD'yi ve Avrupa'yı vurabilecek uzun menzilli füze fırlatma gücüne 2015 yılına kadar sahip olacağını, ancak Avrupa'nın şu anda orta ve uzun menzilli füzelerden kendisini koruma gücüne sahip olmadığını kaydetti.

    Ne var ki, ABD'nin bu türden açıklamaları Rusya'yı ikna edemiyor. Moskova, söz konusu planın kendisini hedeflediğini ve güvenliğine karşı bir tehdit oluşturduğunu savunuyor. Rusya Devlet Başkanı Dmitri Medvedev, Çek Cumhuriyeti ile ABD arasında imzalanan anlaşmadan dolayı "son derece büyük hayal kırıklığına uğradığı"nı belirterek, Rusya'nın buna karşı önlem alacağını söyledi. Rusya Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada da, ABD'nin füze savunma sistemini Rusya'ya sınır olan bölgelerde konuşlandırmaya başlaması durumunda, buna askeri-teknik önlemlerle karşılık vermek zorunda kalınacağı bildirildi.

    Avrupalı gözlemciler, ABD'nin Çek Cumhuriyeti'nde füze savunma üssü konuşlandırmasının ne Çek Cumhuriyeti'nin ne de Avrupa'nın güvenliğine bir yarar sağlayacağı görüşünü dile getirdi. Gözlemciler, anlaşmanın uygulanması durumunda Rusya eski Devlet Başkanı Vladimir Putin'in de söylediği gibi, bunun Avrupa'da yeni bir silahlanma yarışına neden olabileceğini ve bunun da Avrupa güvenlik sürecinde stratejik bir gerilemeye yol açabileceğini ifade ediyorlar.