Avrupa Birliği tarafından 23 Haziran günü yapılan bir açıklamayla ABD, Rusya, Çin, Fransa, İngiltere ve Almanya'nın İran nükleer sorunuyla ilgili görüşmeleri yeniden başlatma taslağını kabul etmesini sağlamak amacıyla baskı yapmak için Birliğin İran'a yeni yaptırımlar uygulayacağı ilan edildi. Bunun ardından İran tarafından hemen yapılan açıklamayla AB'nin yaptırım kararı sert bir dille protesto edildi. İran, AB'nin kışkırtma eylemlerini derhal durdurması gerektiği uyarısında bulundu. Gözlemler, AB'nin yeni yaptırımlarına İran'ın uysalca boyun eğmeyeceğini belirtiyor.
İlk olarak, yeni yaptırım önlemleri, İran devletini ve halkın yaşamını doğrudan ilgilendiren çekirdek alan olarak nitelenen enerji alanını ilgilendirmiyor. Yeni yaptırım önlemleri planına göre AB, 24 Haziran gününden itibaren İran'ın en büyük bankası olan İran Devlet Bankası'nın İngiltere'nin Londra, Fransa'nın Paris ve Almanya'nın Hamburg kentlerindeki şubelerini kapattı ve 15 İran şirketi veya kuruluşunun Avrupa'daki sermayelerini dondurdu. Bunun yanı sıra, İran nükleer planıyla ilgili 20 İranlının AB'ye girmesi yasaklandı, AB'ye üye ülkelerdeki İran sermayeleri de donduruldu. Bu yaptırım önlemleri ciddi olmasına rağmen sadece İran'ın finans alanını ilgilendiriyor ve petrol ile doğal gaz gibi enerji alanlarına dokunulmuyor. Gözlemciler bunun nedenini analiz ederken, AB ile İran arasında sıkı enerji ilişkisi bulunduğunu hatırlatarak AB ülkelerinin sadece büyük ölçüde İran petrolü ve doğal gazı tüketmekle kalmayıp, aynı zamanda dünyanın diğer ülkelerine ve bölgelerine satılan İran ham petrolü için de bir koridor olduğuna işaret ediyor ve AB olsun ABD olsun hiç kimsenin halihazırda zaten yüksek düzeyde seyreden uluslararası petrol fiyatlarının bir de İran enerji sektörüne yaptırımlar uygulanması nedeniyle yükselmeye devam ettiğini görmek istemediğini vurguluyor.
İkinci olarak, İran'ın finans ve enerji işbirliği adım adım Doğu'ya, Asya'ya kaydırıldı. AB'nin yeni yaptırım önlemlerinin açıklanmasından sonra İran Dışişleri Bakan yardımcısı Mehdi Seferi, İran'ın sermayesini AB ülkelerinden çekip diğer bölgelere yönlendireceği uyarısında bulundu. Bundan önce İran basınında geçen hafta yayımlanan bir makalede, olası yaptırımlara karşı koymak amacıyla İran'ın Avrupa'dan 75 milyar ABD Doları tutarında sermayeyi geri çektiği, Avrupa kıtasındaki bankalarda bulunan sermayesinin bir bölümünü altın ve hisse senetlerine dönüştürürken bir bölümünü de Asya bankalarına transfer ettiği bildirilmişti. Seferi, İran ile Asya ülkeleri arasındaki ticari temaslarının giderek güçlendirildiğine işaret ederek, geçen 3 yıl içinde gerçekleştirilen ticaret tutarının 85 milyar doları bularak, Batı ülkeleriyle olan ticaretin toplamını aştığını vurguladı.
Üçüncü olarak, yaptırımlar İran için yeni bir şey değil. İran'ın düşmanı olan ABD, 25 yıldır İran'a ekonomik yaptırımlar uyguluyor. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Aralık 2006'dan bu yana İran'a 3 tur yaptırım uyguladı. Ancak İran, bu yaptırımlardan dolayı nükleer sorundaki tutumunu değiştirmedi. AB'nin dışişleri ve güvenlik politikasından sorumlu yüksek temsilcisi Javier Solana, İran nükleer sorunuyla ilgili olarak 6 ülke tarafından hazırlanan ve İran'ın uranyum zenginleştirmeyi durdurmasını talep eden önergeyi 14 Haziran günü Tahran yönetimine iletti. İran buna hemen cevap vererek, önergenin tartışılabileceğini, ancak nükleer faaliyetlerinden vazgeçmesinin mümkün olmadığını duyurdu. İran'ın öteden beri izlediği katı tutum göz önünde bulundurulduğunda, yaptırım tehdidinden dolayı uranyum zenginleştirme faaliyetlerini askıya alması pek mümkün görülmüyor.
Son olarak, yüksek düzeyde seyreden petrol fiyatları, İran'ın pazarlık yapması için koz sağladı. İran Devlet Bankası, İran'a yapılan ihracatlarda garanti sağlayan banka olarak işlev görüyor. Bu bankaya yaptırım uygulanması halinde İran'ın yaptığı ithalatların masrafları daha yüksek olacak. Bu da enflasyon oranı yüzde 25'i aşan İran'ın yarasına tuz ekmek anlamına geliyor. Böyle olunca, İran hükümetinin ülke içinde karşı karşıya bulunduğu baskılar daha da artacak. Ancak yaptırımlar İran ekonomisinin can damarına dokunmadığı için ülke ekonomisine ve halkının yaşamına öldürücü bir darbe vurmaktan uzak kalacak. Bugün uluslararası petrol fiyatları yüksek düzeyde seyretmeye devam ederken, İran petrol gelirlerinden yararlanarak ekonomisine destek sağlayabilecek. Uluslararası petrol fiyatları Mayıs ayında ilk defa 120 doları aşarken, uzmanlar, İran'ın bu yılki petrol gelirinin 120 milyar doları geçebileceğini tahmin ediyor. Bu rakamın, geçen yılki 70 milyar dolara göre çok arttığı ortada.
İran'ın AB önergesini reddetmesi halinde Birlik, İran'a daha sıkı yaptırımlar uygulayabilecek ve yaptırımlar enerji alanını da kapsayabilecek. Gözlemciler, yoğun baskıyla karşılaşan İran'ın ham petrol üretimini azaltma veya ihracatına sınırlama koyma tehdidinde bulunması durumunda, Batı ülkelerinin "anti-yaptırımlar"la karşı karşıya kalabileceğine dikkat çekiyor. Yani İran'ın enerji alanına yönelik olarak uygulayacağı yaptırımlar, uluslararası petrol fiyatınlarına kesinlikle yeni bir baskı getirecek.
Yorumunuzu Gönderin
Avrupa Birliği tarafından 23 Haziran günü yapılan bir açıklamayla ABD, Rusya, Çin, Fransa, İngiltere ve Almanya'nın İran nükleer sorunuyla ilgili görüşmeleri yeniden başlatma taslağını kabul etmesini sağlamak amacıyla baskı yapmak için Birliğin İran'a yeni yaptırımlar uygulayacağı ilan edildi. Bunun ardından İran tarafından hemen yapılan açıklamayla AB'nin yaptırım kararı sert bir dille protesto edildi. İran, AB'nin kışkırtma eylemlerini derhal durdurması gerektiği uyarısında bulundu. Gözlemler, AB'nin yeni yaptırımlarına İran'ın uysalca boyun eğmeyeceğini belirtiyor.
