İran'a yeni yaptırımlar başladı

    AB'nin isminin açıklanmasını istemeyen bir yetkilisi dün (23 Haziran) yaptığı açıklamada, aynı gün Lüksemburg'da düzenlenen AB Bakanlar Toplantısı'nda İran Devlet Bankası'nın sermayesinin dondurulması dahil yeni yaptırım önlemler uygulanacağını belirtti.

    Söz konusu yetkili, İran Devlet Bankası'nın İngiltere'nin Londra, Almanya'nın Hamburg ve Fransa'nın Paris kentlerindeki şubelerindeki işlemlerinin durdurulacağını, İran'ın nükleer planıyla ilgili 20 yetkilisi ve uzmanının AB ülkelerine girmesinin yasaklanacağını ve nükleer planıyla ilgili 15 örgütün AB'deki banka hesaplarının dondurulacağını söyledi. Yaptırım kapsamına dahil edilen şirket ve şahısların isimleri, yaptırımlar bugün yürürlüğe girdiğinde açıklanacak. Yetkili, yeni yaptırım önlemlerinin kısa süre önce Slovenya'da düzenlenen AB-ABD Zirvesi'nde kararlaştırıldığı için, dünkü AB Bakanlar Toplantısı'nda tartışılmadan onaylandığını belirtti. Yetkili ayrıca, görüşme kapısının halen açık olduğunu ifade etti.

    Yeni yaptırım önlemleri aniden çıkarılmadı. AB liderleri ve ABD Başkanı George W. Bush, kısa süre önce gerçekleştirilen AB-ABD Zirvesi'nde, İran'ın denetimi kabul şartıyla uranyum zenginleştirme faaliyetlerini durdurmaması halinde, bu ülkeye daha katı finans yaptırımları uygulanmasını kararlaştırmıştı. Bunun yanı sıra AB, İran nükleer sorununun barışçı şekilde çözülmesi amacıyla, 3 yıl boyunca diplomatik çabaları devam ettirdi ve ettiriyor. AB'nin dış ilişkiler ve güvenlik politikasından sorumlu üst düzey yetkilisi Javier Solana, 14 Haziran günü İran'a, ABD, Rusya, Çin, İngiltere, Fransa ve Almanya tarafından hazırlanan İran nükleer sorunuyla ilgili görüşmeleri yeniden başlatma önergesini iletti. Yeni önergede İran'a yönelik teşvik edici önlemler eklenirken, İran'ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerini durdurması açıkça istendi.

    Kamuoyuna göre, AB'ye üye ülkeler arasında İran'a daha katı yaptırım kararları alınıp alınmaması konusunda ciddi fikir ayrılıkları bulunuyor. Bazı ülkeler ABD yönetiminin eski tavrını değiştirerek, nükleer sorun konusunda İran'la doğrudan görüşme yapmasını istedi. Bush'un Avrupa'ya yaptığı veda ziyaretinde İran nükleer sorunu çok konuşuldu, ancak sadece İngiltere Başbakanı Tony Brown, ABD'nin isteğine göre, İran'ın en büyük bankasının sermayesini donduracağını, İran petrol ve doğal gaz alanına yönelik yaptırımların yeni aşamasını başlatacağımı ilan etti. Ancak diğer Avrupa ülkeleri, sorundan kaçınma tavrı sergiledi.

    Bunun yanı sıra, AB'nin yeni diplomatik çabaları karşısında İran Ulusal Güvenlik Komitesi Genel Sekreteri ve başmüzakereci Said Celili, 21 Haziran günü yaptığı açıklamada, İran'ın ortak kazanç temelinde ilgili ülkelerle görüşme yapmaya hazır olduğunu ilan etti. İran Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Seyyid Muhammed Ali Hüseyni dün Tahran'da düzenlenen basın toplantısında, İran'ın görüşmeye hazır olduğunu ifade ederek, görüşmelerin İran ve 6 ülkeye işbirliği yoluyla sorunu çözme fırsatı sağlayacağını, ancak 6 ülkenin İran tarafından ortaya koyulan öneri paketine de benzer tavrı göstermesini istediklerini söyledi. Bununla birlikte İran, 6 ülkenin görüşmeleri yeniden başlatma önergesine yönelik cevabın ve gelecekteki görüşmelerde uranyum zenginleştirme faaliyetlerinin konuşulmayacağını açıkladı. Gözlemciler, İran'ın bu tavrının, görüşmelerin yeniden başlatılması durumunda bile Batı ülkelerini tatmin edecek sonuca ulaşılamayacağını, İran'ın ise kendi nükleer teknolojisini geliştirmesi için zaman kazanacağını savunuyor.

    Gözlemciler, yeni yaptırım önlemlerinin Batı ülkelerinin İran'la görüşmeleri yeniden yapmak için halen kullandığı bir jeton olduğunu ve İran'ın nükleer faaliyetlerinin finansman kanalını önlemeyi amaçladığını belirtti. Ancak bu yeni önlemlerin sonuç verip vermeyeceğini söyleyebilmek için henüz erken. İran'daki bir haftalık haber dergisinde geçen hafta, yeni tur ekonomik yaptırımlardan endişelenen İran'ın Avrupa bankalarındaki sermayesinin bir bölümünü altın ve hisse senetlerine dönüştürdüğünü ve diğer bölümünü de Asya bankalarına transfer ettiiğini yazılmıştı. Bunun doğru olması durumunda, AB'nin İran sermayelerini dondurma planı başarısızlıkla sonuçlanacak.

    Değişikliklerle dolu İran nükleer sorunu karşısında daha etkili barışçı çözüm yolu kullanılması, ilgili tarafların ortak arzusudur, çünkü İran artık Batıdan gelen yaptırım tehditlerine, hiç korkmadan karşı koyuyor. İran Ekonomi Bakanı Hüseyin Samsami önceki gün yaptığı konuşmada, İran'ın dünyanın 4. büyük ham petrol ihracatçısı olduğunu hatırlatarak, ABD dahil Batı ülkelerinin uyguladığı yaptırım önlemlerinin şimdiye kadar İran ekonomisine "büyük etki" getirmediğini ileri sürmüştü.