Depremden etkilenen tarihi eserlere kurtarma ve koruma

    12 Mayıs günü Çin'in güneybatı kesiminde yer alan Sichuan eyaletinin Wenchuan ilçesinde meydana gelen şiddetli depremde ciddi can ve mal kaybı olurken tarihi eserler de zarar gördü. Ancak şu sıralarda Sichuan'da, tarihi eserleri kurtarma ve koruma çalışmaları başlatıldı.

    Sichuan Tarihi Eserler Müdür Yardımcısı Wang Qiong, deprem bölgesinde tarihi eserlerin gördüğü zarar hakkında şu bilgileri verdi. 

    "Deprem, eyaletteki tarihi eserler için büyük bir felaket oldu. Devlet düzeyindeki 128 tarihi eser koruma biriminden 79'u ile eyalet düzeyindeki tarihi eser koruma birimlerinden yüzde 30'unu oluşturan 169 tarihi eser büyük zarar gördü. İlçe düzeyindeki tarihi koruma eser birimlerindeki araştırmalar hala devam ediyor. Ayrıca müzelerde saklanan tarihi esrler de ciddi şekilde tahrip oldu. Örneğin Beichuan tarihi eserler deposu tümüyle enkaz haline geldi. Yani durum ciddidir."

    Sichuan eyaleti, güzel manzaraları ve özgün kültürüyle tanınıyor. Dünyaca ünlü Sichuanlı sanatçılar arasında Çinli şair Li Bai ile edebiyatçı Su Shi de bulunuyor. Wenchuan depreminde zarar gören yerler arasında çok sayıda sit alanı da bulunuyordu. Bunlardan en önemlisi dünya mirası sınıflamasına dahil edilen Dujiangyan Barajıdır. 2 bin yılı aşkın geçimişi olan bu sulama projesi hala sel önleme ve sulama işlevlerini yerine getiriyor. Dujiangyan Barajı'nın depremden çok az miktarda zarar görmesi, çok memnun edici bir olay oldu. Ancak Dujiangyan'la dünya mirası unvanını paylaşan Qincheng Dağı'ndaki eski binalar topluluğu büyük hasar gördü, büyük kısmı çöktü, bir kısmı tamamen yıkıldı.

    İlk verilere göre, Sichuan eyaletinde müze, tarihi esreleri koruma birimi ve tarihi eserler depolarından yüzde 60'ı depremde zarar gördü. Depremden sonra tarihi eserler sistemindeki görevliler 24 saatte tarihi eserleri başka yere nakletmeye çalıştı. Sichuan Tarihi Eserler Müdür Yardımcısı Wang bu konuda şunları aktardı:

    "Örneğin Dujiangyan Tarihi Eserler Müdürlüğü, depremin hemen ardından tarihi eserlerin saklandığı depoya gidip kurtarma çalışması yürüttü. Depremden hemen sonra yağmur yağdı, bizim depoda ise çok değerli tarihi eserler bulunuyordu, eğer yağmur suyuyla ıslansalardı mutlaka tahrip olacaklardı. Ayrıca deponun kendisi de çok tehlikeli bir bina haline geldi. Ancak depremden sonra bizim çalışanlarımız, hemen deponun içine girdi, kurtarmayı başlattı, kağıt üzerine yapılmış 60'tan fazla tarihi eser dışarı çıkarıldı."

     Sichuan'daki tarihi eserleri kurtarma ve koruma çalışması, Çin Devlet Tarihi Eserler Müdürlüğü ile ülke genelindeki tarihi eserleri koruma birimlerinin desteğini aldı. Devlet Tarihi Eserler Müdürlüğü depremden sonra afet bölgesine uzman grubu göndererek, tarihi eserlerin kurtarma, koruma ve nakliyatını yönlendirdi, kayıpları değerlendirdi.

    Son yıllarda yeni inşa edilen bazı müzeler, depremde çok az zarar gördü. Sichuan'daki Eski Çağ medeniyetine ait Jinsha ve Sanxingdui Sit Alan Müzeleri depremde zarar görmedi. Bu müzeler, buralara nakledilen tarihi eserleri kabul edip koruma yapmanın yanı sıra, tarihi eserlerin doğal afetlerden zarar görmesini önleme planını da saptadı. Sanxingdui Sit Alanı Müzesi Başkan Yardımcısı Zhang Yaohui, bu konuda şöyle konuştu:

    "Sanxingdui sit alanını korumayı planlarken, Chengdu Ovası'nın jeolojik durumuna, özellikle depreme ilişkişn araştırmalar yapmıştık. Tarihi kayıtlara göre Chengdu Ovası'nda daha önce bu kadar şiddetli bir deprem olmamıştı, bu nedenle binalar ve tarihi eser sergileme tesislerinde depreme karşı koruma önlemleri alınmadı. Depremde seramik ve porselen eşyaların raflardan düşmesi buna bir örnektir. Bundan sonra bu durumun tekrarlanmasını önleyeceğiz. Depomuz ve bulunduğumuz Guang'an kentindeki Tarihi Eserler Yönetim Müdürlüğü'ndeki tarihi eserleri koruma koşullarını artık yeterli bulmuyoruz, bu nedenle merkezi depo projesini hemen başlattık. "

     Ani afetin getirdiği büyük zararlara nasıl karşı konacağı, artık tarihi eserleri koruma çalışmasındaki yeni bir konu oldu. Sichuan Tarihi Eserler Müdür Yardımcısı Wang, bu konuyu şöyle değerlendirdi. 

    "Depremi yaşadıktan sonra bazı noktalar değerlendirilmeli. Eskiden daha çok müzdeki eşya için sabit nemlilik ve sıcaklık oranına büyük önem verilirken, doğal afetin getirebileceği zararlar ihmal edildi. Ayrıca afet sonrasında yeryüzeyindeki tarihi eserlerin onarımını yapıyoruz, daha önceki ölçme verileri şimdi çok değerlidir. Depremden sonraki yeniden yapılanma çalışmalarında tarihi eserleri koruma birimlerinin nerelerde ve hangi güvenli yerlerde inşa edileceği, titizlikle düşünülmeli."

    Sichuan'daki tarihi eserleri kurtarma ve koruma plan taslağı, Çin Devlet Tarihi Eserler Müdürlüğü'nün başkanlığında saptandı, deprem müzesinin kurulmasıyla ilgili çalışmalar da devam ediyor. Devlet Tarihi Eserler Müdürü Shan Jixiang, deprem bölgesinde zarar gören tüm tarihi eserlerin onarımının 3 ila 5 yılda tamamlanacağını söyledi.