"Guizhou'yu şarkılar eşliğinde gezelim"---Özcan Buze'nin Guizhou gezisi (1)

    Çin Uluslararası Radyosu Türkçe Servisi'nde görevli Özcan Buze, kısa süre önce radyomuzun ekibinin bir üyesi olarak Çin'in güneybatısında yer alan Guizhou eyaletini ziyaret etti. Çin'de Yolculuk programımızda Özcan Bey'den Guizhou'nun güzel manzaraları, farklı etnik grupların kültür ve gelenekleriyle ilgili izlenimlerini alacağız.

    CRİ: Guizhou nasıl bir yer ve niye Guizhou'ya gittiğinizi kısaca anlatar mısınız?

    Buze: Guizhou. Bilindiği gibi Çin'de yaşayan etnik grupların oluşturduğu rengârenk uyumun en canlı tonlarla görülebildiği bölgelerden biri. Çin'in güneybatısında yer alan Guizhou eyaleti 176 bin kilometrekare genişlikte. Nüfusu 39 milyon. Çin ölçülerine göre küçük sayılabilir, ama Avrupa ve dünyadaki orta boy ülkeler kadar yüzölçümü ve nüfusu var. Eyalette yaşayanların yüzde 65'ini Hanlar oluştururken, geri kalan yüzde 35'i çeşitli etnik topluluklar meydana getiriyor.

    Bunlar, Guizhou'nun beşeri bileşimi. Öte yandan eyalet coğrafi özellikleriyle de çok dikkat çekici. Guizhou'nun toplam yüzölçümünün hemen hemen üçte ikisi dağlık araziden oluşuyor. Dağlarıyla, ırmaklarıyla, şelale ve gölleriyle eşşiz manzaralar barındıran bu eyalet, büyük turizm potansiyellerine sahip.

    Nitekim Guizhou eyalet hükümeti de, bu potansiyelleri gerçeğe dönüştürmek için somut projeler oluşturmuş. Bu projeler 2005 yılından beri "Rengârenk Guizhou" adıyla bir etkinlikler dizisi haline getirilmiş. Bunun etkisi de kendini kısa sürede göstermeye başlamış ve son birkaç yıldır sadece Çin'den değil, yurtdışından da bir hayli turist gelmiş. Böyle olunca yerel hükümet tanıtım etkinliklerini daha ileri bir aşamaya taşımak amacıyla "Rengrenk Guizhou" projelerinin içeriğini yeni kampanyalarla zenginleştirmeye karar vermiş. "Rengarenk Guizhou" adıyla bir internet sitesi kurmanın yanısıra "Guizhou'yu Şarkılar Eşliğinde Gezelim" adıyla bir tanıtma kampanyası başlatmış.

    Kampanyaya Çin Uluslararası Radyosu (CRI) da destek vermeye çağrıldı. Radyo da bir heyetle 23 Nisan günü Guizhou'ya giitti. Geziye, radyomuzun Türkçe servisinden ben katıldım.

    CRİ: Geziniz kaç gün sürdü ve yolculuğunuzu anlatar mısınız?

    Buze: Gezi bir hafta sürdü. Gezinin ilk günü CRI heyeti öğleden sonra eyalet hükümeti tarafından başlatılan "Rengarenk Guizhou" internet sitesinin resmi açılış törenine katıldı. Açılış töreninde CRI Başkan Yardımcısı Sayın Wang Min Hua da bir konuşma yaptı. Sayın Wang konuşmasında temsil ettiği yayın kurumunun, bu eyaletteki etnik grupların kültürlerinin dünyaya tanıtılması için çaba harcayacağını söyledi. CRI bünyesindeki çeşitli dil bölümlerini temsilen de İspanyolca bölümü görevlilerinden Josep Oriol Fortuny Carreras bir konuşma yaptı.

Reportaj heyeti Guiyang Havaalanı'nda

    Gezinin ikinci günü Guizhou eyaletinin merkezi Guiyang'dan uçağa bindik ve yaklaşık bir saatlik bir uçak yolculuğundan sonra iki saati aşkın bir otobüs seyhati daha yaptık. Yol boyunca gördüğümüz manzaralar çok güzeldi. Teraslama yöntemiyle bütun dağlar sulu tarım arazisine dönüştürülmüş, İki saati aşkın yolculuğumuzun sonunda Dong hakının toplu olarak yaşadığı bir ilçeye vardık Liping adlı bu ilçenin nüfusu 520 bin. Gezimizin durağı bu ilçeye bağlı Zhaoxing köyü olacaktı. Köye gelişimizde bir maytap gösterisiyle karşılandık. Yerel halk köyün girişine toplanmış bizim gelişimizi seyrediyordu. Heyetimizin üyeleri köy girişine yaklaşınca, Çin usulü özgün süslemeli kapının önünde Dong etnik grubuna özgü giysilerini giymiş kızlar kendi dillerinde şarkı söylemeye başladılar. Şarkının ardından güzel kızlar hepimize kendi elleriyle, pirinçten yapılmış yerel bir içki içirerek boynumuza birer kuşak geçirdi ve böylece bizi karşılamış ve aralarına kabul etmiş oldu.

    Ertesi gün Miao'ları ziyaret ettik. Toplam nüfusları 9 milyon olan Miaoların 4 milyon 300 bini Guızhou eyaletinde yaşıyor. Geri kalanları ise Hunnan ve Yunnan eyaletlerine dağılmış. Guizhou eyaletinde Miaolar için özerk ilçeler ve özerk köyler oluşturulmuş. Buralarda kendi yaşamlarını kendileri yönetiyorlar. Çin Halk Cumhuriyeti kurulmadan önce dilleri yazıya bile geçirilmemiş olan bu halk, aradan geçen süre boyunca önemli kültürel ilerlemeler sağlamakla birlikte kendi geleneksel kültürlerini de korumuş.

"Biz gelince hepsi birden havaya ateş ederek bize "Hoşgeldiniz" demiş oldu."

köydeki her yetişkin silah taşıyor

    26 Nisan Cumartesi günü, otobüsle uzun ve virajlı yollardan geçip dere tepe aşarak Congjiang ilçesine bağlı Biasha köyüne gittik. Burası 2 bin 200 kişinin yaşadığı orman içinde çok sevimli bir köy. Heyetimiz köye yaklaşınca silahlı bir grup tarafından karşılandı. Mensup oldukları etnik gruba özgü giysiler içindeki delikanlılar ellerinde eski çağlara özgü çakmaklı tüfekler tutuyordu. Biz gelince hepsi birden havaya ateş ederek bize "Hoşgeldiniz" demiş oldu. Bize verilen bilgiye göre, köydeki her yetişkin silah taşıyormuş.

    Başka etnik gruplar için de söymenebilecek bir noktayı Miaolar için de vurgulmamak istiyorum. Miaolar bugün kendilerine özerklikle sağlanan haklardan yararlanarak, geçmişlerinde önemli olarak neyi görüyorlarsa onu özgürce koruyorlar. Ne var ki, geleneklerini sadece bir "canlı antroploloji müzesi" olarak değil, günlük yaşamlarında kullanarak yaşıyorlar.

    Ertesi gün Miaoların kralını ziyaret ettik. "Çin Halk Cumhuriyeti'nde kral olur mu?" diye sorulabilir. Ben de bunu merak etmiştim. Eskiden Miaoların bütün işlerine "Kral" bakarmış. Sadece dini işleri değil, siyasetten ekonomiye, toplumsal yaşamın düzenlenmesine kadar bütün işleri o kararlaştırır ve herşey onun belirlediği gibi yürütülürmüş. Yeni yönetim zamanında din ile devlet işleri birbirinden ayrılınca, "Kral"a sadece Miaoların dini bayramlarının tarihini belirleme görevi kalmış. Miaoların çok çeşitli vesilelerle yaptıkları pekçok özel günleri var olduğunu belirtmem gerek. "Kral" bu bayramların gününü Miaoların çok eskiden beri kullandığı özel takvime göre saptıyormuş. Eskiden Miao köyünde halkın hemen bir araya toplanmasını gerektiren çok önemli bir olay olunca bronzdan yapılma dev bir gong çalınırmış. Artık kullanılmayan bu gong, şimdi Miaoların dini sembolü haline gelmiş. Bu önemli gong "Kral"ın evinde saklanıyormuş. Bu muhafaza işi de "Kral"ın görevleri arasında. "Kral"ın sarayına diyemeyeceğim, ama evine gittiğimizde bu gongun bir kopyasını gördük. Çok kutsal sayıldığı için orijinali ziyaretçilere gösterilmiyor. Bu bilgileri "Kral"ın evinde ağırlanıp yemek yediğimizde edindik.

    Bir başka gün de bir Miao okulunu ziyaret ettik. Burası bir ilköğretim okuluydu. Kız ve erkek çocuklar geleneksel elbiselerini giymişti. Okul bahçesinde yine özgün giysileri içinde kızlı erkekli gençler vardı. Daha ileri yaşta başka insanlar da gördük. Burada çocuklara, olağan eğitim programı vermenin yanısıra, kendi özgün kültürleri de öğretiliyor. Bu eyaletteki öteki etnik azınlıklar gibi Miaoların kültürlerinde de en önemli yeri müzik ve dans tuttuğundan, gelenek eğitiminin en ağırlıklı bölümü de bu sanatlara ayrılmış. Çocuklar öğretmenlerinin eşliğinde, ablalarından ve ağabeylerinden şarkı ve dans öğreniyor. Bu öğrenim de öyle rastgele, canları istediğinde şarkı söyleyip oynamak şeklinde değil de, belli bir programa bağlı olarak ciddiyetle yapılıyor.

    Ama çağdaş uygarlığı yakalamak isteyen heryerde çocuklara verilen eğitim de aksamıyor. Böylece çocuklar hem hızlı adımlarla ilerleyen gelişmelere ayak uydurabilecek şekilde yarınlara hazırlanırken, geleneklerini de öğrenip gelecek kuşaklara taşıyacak insanlar oluyor. Yani, ne tarihsel bir kalıntıya dönüşüyor, ne de özlerini kaybedip sililk birer standart insan tipine dönüşüyor. Bunu görmek gerçekten çok etkileyiciydi.

    Daha sonra, eyaletin merkezi Guiyang'da hoş bir gösteriye gittik. Bu defa bir çocuk kulübünü ziyaret ettik. Bu çocuk kulübünde de ağırlık sahne sanatlarına veriliyordu. Ana okulundan başlayıp daha yüksek sınıflara kadar her çağdan çocuğun devam ettiği bu kulüpteki sanat eğitimi, "evrensel ve çağdaş" diyebileceğim sanatlar üzerinde de yoğunlaşıyordu. Burada gördüklerimiz bize, dans sanatının burada ciddiye alındığını kanıtladı.

    Bir haftalık gezimizin sonunda uçakla Guiyang'dan Beijing'e döndük.