Deprem neden olur?

    12 Mayıs'ta Çin'in güneybatı kesiminde yer alan Sichuan Eyaleti'ne bağlı Wenchuan ilçesinde, Richter ölçeğiyle 8.0 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. Deprem, Çin'de 10'dan fazla eyalet ve kentin yanı sıra Taiwan gibi bölgeler ile Vietnam gibi ülkelerde de faklı derecelerde hissedildi. Peki, deprem neden meydana geliyor?Sichuan'daki depremin etki alanı neden bu kadar geniş oldu?Bugünkü programda bu sorulara yanıt arayacağız.

    Fırtına, yağmur ve yıldırım gibi deprem de dünyada sık sık yaşanan doğal olaylardan biridir. Yeraltındaki taşların kırılması sonucunda, yerküre içerisinde fay hattı adıyla bilinen kırık düzlemleri oluşur ve bu düzlemler boyunca biçim değiştirme enerjisi birikir; bu enerjinin aniden boşalması sonucunda bir yer değiştirme hareketi oluşur; bu hareket de şiddetli bir titreşim yaratır; işte deprem, bu titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yeryüzünü sarsması olayıdır. Uzun süreli olarak yapılan incelemeler sonucunda, depremlerin genellikle yeraltında 10 kilometreden daha derinde bulunan katmanlardan kaynaklandığını ortaya koydu

    10 yılı aşkın bir süredir deprem araştırma çalışmalarıyla uğraşan, Çin Deprem Müdürlüğü'ne bağlı Küresel Fizik Araştırma Enstitüsü Başkan Yardımcısı Gao Mengtan, depremin yerkürede sık sık oluşan doğal bir olay olduğunu ve hemen hemen her gün meydana geldiğini, ancak depremlerin sadece çok azının insanların hissedebileceği büyüklük derecesine ulaştığına işaret ederek, şunları söyledi:

    "Deprem bölgesindeyseniz, ayaklarınızın altında deprem yaşanırken, genellikle büyüklük derecesi ancak 3.0'ü geçtiği durumda onu hissedebilirsiniz

     Gao Mengtan, deprem dalgasının yayılmasının dikey atımlı dalga ve yatay atımlı dalga olmak üzere iki türlü olduğunu, yeraltından gelen dikey atımlı dalganın, yeryüzünün aşağıdan yukarıya doğru hareket etmesine, yatay atımlı dalganın ise yeryüzünün ileri geri sallanmasına neden olduğunu anlattı. Deprem afetinin meydana gelmesine doğrudan bu tür yayılma biçiminin yol açtığını belirten Gao, dalganın yayılma hızının da insanların düşündüğünden çok daha fazla olduğuna işaret etti ve sözlerini şöyle sürdürdü:

    "Dikey atımlı dalga ile yatay atımlı dalganın yayılma hızları farklıdır. Ancak yeryüzünde yayılma hızları ortalama olarak saniyede birkaç kilometreyi bulur."

    Bilimadamları yıllarca süren araştırmalar sonucunda, depremin gerçekten de karmaşık bir süreç olduğunu ve en ileri bilimsel cihazların kullanılması durumunda bile, depremin ortaya çıkış koşullarının iyice kavranmasının çok zor olduğunu anladılar.

    Depremle ilgili olarak elde bulunan temel bilgilere göre, Yerküre üzerinde oluşan depremlerin büyüklüğü ve neden oldukları zararlar gözönüne alındığında, iki ana deprem kuşağı öne çıkıyor. Bunlardan biri Pasifik Deprem Kuşağı'dır ve Yeryüzündeki depremlerin yaklaşık %81'i bu kuşakta meydana gelir; diğeri ise, Akdeniz-Himalaya deprem kuşağıdır ve Yeryüzündeki depremlerin yaklaşık %17'si bu kuşakta oluşur. Çin'in batısındaki bazı bölgeler ikinci deprem kuşağında yer alıyor. Dolayısıyla Çin dünyada en fazla deprem meydana gelen ülkelerden biridir.

    8 büyüklüğünde depremin meydana geldiği Wenchuan ilçesi fay hattı üzerinde yer alıyor. Bu fay hattı bölgesinde geçmişte 6.0 büyüklüğünden daha şiddetli 10'dan fazla deprem yaşanmıştı. 12 Mayıs'ta meydana gelen deprem ise, daha önceki depremlerle kıyaslandığında, etkisi ve zararı en büyük deprem oldu.