Tibet Budizmi ve Lama Tapınakları

     Tibet Budizmi, Çin'de yaşayan Tibetli ve Moğol vatandaşlar arasında yaygındır. Halk arasında Lama Dini olarak adlandırılan Tibet Budizmi, tarihte Hindistan ve Çin'in iç kesiminden gelen Budizm inancının yöredeki eski dini inançlarla kaynaşmasıyla oluşan ve Tibet'in yöresel özelliğini taşıyan Budizm dininin bir koludur.

    Çin'deki Budizm ile Hindistan'daki Budizm'in çift etkisi altında kalan Tibet Budizm'e ait tapınaklar, genelde Han etnik grubunun saraylarına göre inşa edilmişti. Geniş alanları kapsayan, görkemli görünen ve son derece ince işçilik içeren bu tapınakların başlıca temsilcileri arasında Lasa'daki Potala Sarayı, Drepung Tapınağı ve Qinghai eyaletindeki Kumbum Tapınağı yer alıyor.

    Tibet Budizmi'ne ait tapınaklarda, özellikle bu mezhebin gizemliliği öne çıkıyor. Tapınaklardaki salonlar yüksek ve derin, renkli perdelerle doludur. Salonların içi de genellikle karanlıktır. Tapınakların dış görüntüsü, birbirine zıt renklerden oluşur. Genellikle kırmızıya boyanan tapınakların duvarlarında beyaz ve kahverengi kuşaklar vardır. Beyaz olan salonlar ve pagodalarda siyah pencereler bulunur. Bu renkler arasındaki zıtlık, yapıların gizemliliğini ön plana çıkarır.

    Tibet Özerk Bölgesi'nin merkezi Lasa'nın kuzeybatısındaki dağ tepesi üzerinde kurulan Potala Sarayı, dünyada rakımı en yüksek ve en geniş kaleler topluluğudur. İnşaatına M.S. 7. yüzyılda başlanan Potala Sarayı 13 kattan oluşuyor. 41 hektarlık bir alan üzerinde kurulan Potala Sarayı, granit taşlardan inşa edilmiş olup içinde binlerce odayı barındırıyor. Bunlar arasında Budizm'in Tibet mezhebinin dini liderleri olan birkaç kuşak Dalay Lama'nın cenazelerini barındıran pagodalar, saraylar ve her türlü dini mekan var. Pagodaların her biri altınla kaplı, inci ve yeşim taşlarıyla süslüdür. 5. Dalay Lama'ya ait pagoda, bütün pagodaların en büyüğüdür. Yüksekliği 14.85 metre olan bu pagodanın inşaatı sırasında toplam 3719 kilo altın, 4 binden fazla inci ve sayısız mücevher kullanıldı. Her kuşaktan Dalay Lamalar, Potala Sarayı içinde yaşıyor, çalışıyor ve dini ibadetlerde bulunuyorlardı. Potala Sarayı, 1961 yılında Çin merkezi hükümeti tarafından devlet himayesi altındaki sit alanı olarak belirlendi. Bundan sonra devlet, sarayın bakım ve restorasyonu için her yıl özel bir bütçe ayırdı.

    Lasa şehrinin merkezinde yer alan Jokhang Tapınağı, 647 yılında dönemin Tibet Kralı Sumtsen Gampo tarafından Tang hanedanının prensesi Wencheng'in Tibet'e gelişi için inşa edilmişti. Tapınak içinde Buda Salonu ve İbadethane gibi yapılar var. Tavanı altın kaplamalı bakır kiremitlerle kaplı ve dört katlı olan Buda Salonu, Tang hanedanının yanı sıra Hint ve Nepal'in mimari özelliklerini taşıyor. Salonun ortasında Prenses Wencheng'in başkent Chang'an'dan getirdiği Sakyamuni'nin 12 yaşındaki görünümüne göre yapılan altın kaplamalı bakır heykel bulunuyor. Salonun duvarları ve koridorlarında Prenses Wencheng'in Tibet gelişindeki görkemli karşılama töreni ile değişik efsaneleri canlandıran, toplam uzunluğu 1000 metreye yakın duvar resimleri var.

    Tashihunpo Tapınağı, Tibet Budizmi'nin Tibet bölgesinin kuzey kesimindeki en büyük tapınağıdır. 500 yıllık geçmişe sahip bu tapınak, Tibet Budizm'in diğer dini lideri Panchan Lama'nın dini ve siyasi faaliyetlerini sürdürdüğü bir merkezdir.

    Dağ yamacında inşa edilen Tashihunpo Tapınağı, 50'si ibadethane 200'den fazla oda ve salondan oluşuyor. Bunların en büyüğü olan Mile Salonu, 30 metre yükseklikte ve beş katlıdır. Salonda Mile Buddası'nı oturur şekilde gösteren 26.2 metre yükseklikte bakır heykel bulunuyor. 210 kilo altın ve 115 bin kilo bakırdan yapılan bu heykelin üzerinde 1400'den fazla pırlanta, inci ve diğer değerli taş bulunuyor.

    Tibet Tarihi Eserleri Koruma Kuruluşu tarafından yapılan açıklamaya göre, son 20 yılda Çin merkezi hükümeti Tibet'teki tarihi eserlerin korunması ve onarılması için 1 milyar yuandan fazla harcama yaptı. 2006-2010 yılları arasında Tashilhunpo Tapınağı da dahil olmak üzere, 15 önemli tarihi eserin onarımı için 600 milyon yuan daha harcanacak.

    Zengin tarihi eserleriyle tanınan Tibet'te bu türden eser sayısı 2 bini aşıyor. Potala Sarayı, Norbu Lingka Parkı ve Sagya Tapınağı'nın da dahil olduğu 3 önemli tarihi eserin 330 milyon yuana mâl olan onarım projesi 2002 yılının Haziran ayında başlatıldı. Projenin bu yılın sonuna kadar tamamlanması bekleniyor.