Suriye-İsrail barışı için Şartlar şimdi daha müsait, ama...

Milliyet

26 Nisan 2008

    Suriye ile İsrail arasında bir anlaşma için şimdi şartlar daha müsait mi? Türkiye'nin arabuluculuğuyla sürdürüldüğü resmen açıklanan yeni diplomatik süreçle ilgili bazı umut verici işaretler var.

    Aslında Suriye ile İsrail arasında "Golan Tepeleri'nin iadesi karşılığında barış" esasına dayalı bir çözüm için, geçmiş yıllarda zaman zaman dolaylı temaslar yapıldı, ama bunlardan hiçbir sonuç çıkmadı.

    Bu kez yeni sürecin nasıl sonuçlanacağını kestirmek için zaman çok erken. Ancak şimdiki şartlar, eskisinden farklı ve biraz daha elverişli görülüyor.

    En azından iki tarafta da, bunu dile getirenler var. Başkan Esad'a yakınlığıyla bilinen, Suriye Stratejik Araştırmalar Merkezi Müdürü Dr. Fezi Şoabi, "El Hayat" gazetesindeki makalesinin bir yerinde şöyle diyor: "Suriye ile İsrail arasında artık bir kanal kurmanın zamanı gelmiştir"... İsrail'in etkin gazetesi "Haaretz" de "Barıştan korkmayalım" başlıklı başyazısında, barışçı bir çözümün Golan'ın stratejik öneminden daha değerli olduğunu belirtiyor.

Esad'ın kazancı

    Gerek Suriye, gerekse İsrail liderlerini halen uzlaşma olanaklarını araştırmaya sevk eden çeşitli nedenler var.

    - Suriye açısından, 1967'de kaybedilen önemli bir toprak parçasının yeniden kazanılması büyük önem taşıyor. Genç Başkan Beşar Esad için, babası zamanında İsrail'e kaptırılan Golan'ın yeniden Suriye'nin egemenliğine girmesi, popülaritesi bakımından büyük bir kazanç olur.

    Suriye son zamanlarda özellikle Lübnan'daki müdahaleleri nedeniyle yoğun dış baskılar altına girmiştir. ABD Şam'ı "teröristlere destek" vermekle suçlamakta, genelde Batılı ülkeler de ona mesafeli davranmaktadır.

    Suriye'nin İsrail ile bir barış sürecine girmesi, Esad rejiminin uluslararası yalnızlığına son verecek ve itibarını yükseltecektir.

    Ancak, Suriye'nin "güçlü adamı"nın eli kolu tamamen serbest değildir. Kendi çevresindeki veya devlet mekanizmasındaki "şahinleri" olduğu kadar, bağlı olduğu Filistin davasını ve Arap dayanışmasını ve hatta İran'la olan "özel ilişkileri"ni dikkate almak zorundadır. Golan'ı geri almak için İsrail'e vereceğe her ödün -hatta İsrail ile direkt müzakere dahi- bu çevrelerin ters tepkilerine yol açacaktır.

    l İsrail açısından, Suriye ile "toprak karşılığında barış"ı sağlamak büyük önem taşıyor. Gerçi Golan'ın İsrail'in güvenliği açısından stratejik değeri büyüktür, ama güvenliğin sağlanması da barışın kurulmasına bağlıdır. Başbakan Olmert, bunun bilinci içinde Golan'ı geri verirken, birtakım güvenceler elde etmeyi umuyor. Bu arada Suriye'nin Hamas ve Hizbullah'a desteğine son vermesini talep ediyor.

Olmert'in beklentisi

    İsrail'i Golan'dan vazgeçmeye sevk eden esas neden de Suriye'nin tavır değiştirmesiyle militanların saldırılarının sona ereceği, hatta Şam'ın daha ılımlı politikalar izleyeceği ve İran'a karşı daha mesafeli davranacağı beklentisidir...

    Ancak İsrail'de de Golan'ın terk edilmesine karşı çıkan güçler var. Mecliste çoğunluk öyle. Hatta Olmert'in partisinde de bir hayli muhalif var...

    Dünkü yazımızda da belirttiğimiz gibi, ilk bakışta İsrail'in Golan'dan çekileceğini bildirmesi önemli bir gelişme olmakla beraber, esas pürüzler iki ülke arasındaki anlaşmazlıkların ayrıntılarındadır. Bunlar üzerinde uzlaşma sağlamak için iki tarafın da güçlü bir irade ve sebat göstermesi gerekiyor. Tabii koşulların müsait olmaya devam etmesi de...