Uygurların geleneksel müzik aletleri

    Şarkı ve dansa yatkınlıklarıyla tanınan Uygurlar için müzik aletleri, yaşamlarının vazgeçilmez bir parçasıdır. Hemen hemen bütün Uygur ailelerinde bir iki müzik aleti bulunur.

    Uygurların geleneksel müzik aletlerinin çeşitleri oldukça fazladır, telli, yaylı, üflemeli ve vurmalılar olmak üzere dört ana kategoriden onlarca çeşit vardır.

    Çeşitleri en zengin olan telli çalgılar arasında tambur, revap, dutar ve kanun; yaylı çalgılar arasında ecek, hoştar, satar; üflemeli çalgılar arasında zurna ve ney, vurmalı çalgılar arasında da daf, nahra, taş vs bulunuyor. Uygurların bütün müzik aletleri için birer rivayet vardır.

    Örneğin, tamburun Uygurların uğur tanrısı Hızır tarafından koyun bağırsaklardan yapıldığı söyleniyor. Uygur çalgılarının en uzunu olan taburun boyu bir metreyi geçer. Dut veya gül ağacından yapılan tamburun beş teli vardır. Bir rivayete göre, Damollah Sayip Belih adlı Uygur müzisyen tamburu çalarken, etrafında yüzlerce tarlakuşu uçuşmuş, tamburun güzel sesine bayılan bu kuşların çoğu tambura çarparak ölmüş. Bu rivayet, tamburun çekiciliğini anlatır.

    Revap, Uygurlar arasında en yaygın kullanılan müzik aletidir. Kuzu, at, eşek veya büyük yılan derisiyle kaplı, sapı ve gövdesi hayvan kemiklerinden yapılan ve özgün desenleri bulunan revap, bir çalgı olmanın yanı sıra, aynı zamanda başlı başına bir sanat eseridir.

    Tarihi kayıtlara göre eskiden 37 teli bulunan kanunların günümüzde tel sayısı 20'dir. En çok teli bulunan Uygur çalgısı olma özelliğini taşıyan kanun, 12 Makam'ın seslendirilmesinde vazgeçilmez bir alet durumundadır.

    Eskiden "Harzak" olarak adlandırılan ecek, Uygurların en kısa çalgısıdır. Dört teli bulunan ecek, keman yayıyla çalınır.

    Şekil itibariyle tambura benzeyen satarın bir ana teli ve sayıları 9 ile 13 arasında değişen yardımcı teli vardır. Hoştar ise, ecek ile kemanın birleşimi olarak kabul edilir.

    Genellikle "el davulu" olarak adlandırılan tef, kuzu veya eşek derisi örtülü çerçevesinde çok sayıda küçük demir veya bakır halkası vardır. Vurmalılar arasında yer alan nahra ise, bir zamanlar savaşlarda moral vermek için kullanılmıştır. Deve ya da dana derisiyle örtülü nahra, 6'lı takımlar halinde çalınır ve şaman dansının başlıca unsurudur.

    Uygur müzik aletleri, günümüzde Çin ulusunun müzik hazinesinin parlak incileri olarak kabul edilir.