Lidong sezonu

    8 Kasım günü Çinliler Lidong sezonunu, başka bir deyişle güneş sezonunu geçirdi. Çinlilerin geleneksel ay takviminin 24 sezonundan biri olan Lidong sezonu, genellikle Kasım ayının 7'si veya 8'indedir. Eski Çinliler, Lidong sezonunu, kış mevsiminin başlangıcı olarak kabul ederdi. Bugün sizlere Lidong'u anlatacağım. Önce 24 sezonu kısaca tanıtayım.

    24 sezon, ay takviminin önemli bir parçasıdır. Eski Çinliler, güneşin konumunun bir yıl içindeki değişiklikleri ve yol açtığı iklim değişimine göre, yılın 365 gününü 24 bölüme ayırdı. 4 mevsim ve hava durumunu yansıtan bu 24 bölüme 24 sezon ismi verildi. Lidong, bu 24 sezondan biridir.

    Aslında Çin'in çok geniş olduğu için, kış yaşanmayan güney sahil bölgeleri ve yaz yaşanmayan Qinghai-Tibet yaylasının dışındaki bölgelerde kış mevsimi hep Lidong gününde başlamıyor. Yılı dört mevsime ayıran iklim bilimine göre, yılın ikinci yarısında beş gün boyunca hava sıcaklığı 10 derecenin altında kalırsa, kış başlamış olur. "Kış, Lidong gününde başlar" ifadesi, genellikle Çin'in kuzeyindeki Sarı Nehir ve ortasındaki Huaihe nehirleri arasındaki bölgelere uygundur. Çin'in en kuzeyindeki Mohe nehrinden Daxin'anlin'in kuzeyine kadar olan bölgeler, Eylül ayının başlarında kış mevsimine girer, başkent Beijing'de Ekim ayının son günlerinde de kış manzaraları görülür. Ancak Yantze Nehri havzası ise kışa daha sonra girer.

    Lidong'un anlamını sadece kışın başlangıcı olarak kabul etmemeliyiz. Eski Çinliler "Li" kelimesini, günümüz Çinlileriyle aynı anlamda kullanıyordu, yani "Li" başlangıç demektir. Ancak Dong kelimesinin anlamı ise biraz karmaşık. Çok eski kitaplara göre, Dong, son demektir, dünyadaki varlıkların saklanmasını demektir. Yani sonbahar mevsiminde hububat Lidong gününden önce toplanır, depoya konulur, hayvanlar da kış uykusuna yatmaya hazırlanır. Yani, Lidong sadece kışın gelişini simgelemiyor. Lidong tam olarak kış mevsiminin başlaması, varlıkların saklanmaya ve soğuktan korunmaya başlaması anlamını içeriyor.

    Lidong gününden sonra kuzey yarıkürenin aldığı güneş ısısı giderek azalır, ancak yaz mevsimindeki ısı birikiminin bir bölümünün kalmasından dolayı hava aşırı soğuk değildir. Güneşli ve rüzgarsız günlerde hava güzel olur, tarım ürünlerinin yetiştirilmesine de yararlı olur. Ancak Lidong gününden sonra kuzey Çin'de hava giderek soğur, ara sıra rüzgarlı, soğuk, yağışlı ve nemli hava görülür. Kasım ayında soğuma, özellikle aşırı soğuma ile ani sıcak ve ani soğuk hava durumu, insanların günlük yaşamını, sağlıklarını ve tarım üretimini olumsuz etkiler. Bunun için insanların hava raporunu takip edip, havadan korunmak için önlem almaları gerekir. Özellikle sis etkisini daha fazla hissettirir. Sis, insanların sağlığını ve ulaşımı olumsuz etkiler. Günümüzde teknolojinin ilerlemesinden dolayı önceden uyarı yapılıyor, insanlar da önceden önlem alıyorlar.

    Yine de Çin'in çok geniş olmasından dolayı, kuzey ile güney bölgeleri arasında büyük sıcaklık farkı söz konusudur, bu fark Lidong gününden sonra daha da büyür. Kasım ayında Qinghai-Tibet Yaylası'nın büyük bölümü, İç Moğolistan Özerk Bölgesi ve Heilongjiang eyaletinin kuzey bölgelerinde hava sıcaklığı sıfırın altında 10 dereceye kadar düşer. Çin'in en kuzey ucundaki Mohe nehri ile en güneyindeki Hainan eyaletinin merkezi Haikou arasındaki sıcaklık farkı 30 ila 50 dereceye ulaşır. Kuzey Çin rüzgarlı, kuru ve bozkır olurken, güney Çin ise hala yemyeşildir.

    Geleneksel Çin tıbbı, güneşin insanın sağlığındaki rolüne büyük önem verir ve insanların özellikle kış mevsiminde güneşlenmesini teşvik eder, ayrıca insanın gece yatağa girmeden önce sıcak suyla ayaklarını yıkamasını önerir. Çünkü bu iki yöntem, insan vücudundaki kanalları rahatlatır ve iç organların işlevlerini normalleştirir. Ayrıca insanı grip, kalp hastalığı ve yüksek tansiyon gibi hastalıklardan korur. Çin tıbbı, aynı zamanda insanların Lidong gününden sonra sıcak yemeklerle beslenmeye özen göstermesini ister. Halk arasında "kışın iyi beslenirsen, ertesi yılın bahar mevsimine gelince kaplanı yakalayabilirsin" şeklinde bir söz yaygındır. Bir de, "Lidong günü rüzgarlı olsa, ertesi yıl bereketli olur" diye atasözü vardır. Bu yıl Lidong gününde Beijing'deki hava rüzgarlıydı, demek ki 2008 yıl Çinliler için bereketli bir yıl olacak. Ne güzel...