Duanwu Bayramı

Çin'in ay takvimine göre, 5. ayının 5. günü Duanwu Bayramı olarak kutlanır. Duanwu, Bahar Bayramı ve Ay Bayramı'yla birlikte "Çin'in üç büyük geleneksel bayramı"ndan biri olarak kabul ediliyor.

Bu bayrama neden "Duanwu" adı verildi? "Duan", "ilk" demektir, "ilk beş" ise "Duanwu" diye söylenir. Çin takvimine göre Mayıs, "Wu Ayı"dır, bunun için 5. ayının 5. günü de "Duanwu" olarak adlandırılır.

Duanwu Bayramı'nın kaynağı hakkında birçok değişik açıklama var. Bazıları, Duanwu Bayramı'nın eski çağlardaki "Xiazhi" (21 veya 22 Haziran, güneş ışıklarının en uzun olduğu gün) hakkındaki gelenekten kaynaklandığını, bazıları ise çok eski zamanlarda Yangtze Nehri boyunca yaşayan insanların ejderha totemine tapınmalarından ortaya çıktığını savunuyor. Ancak halk arasında en yaygın inanış Duanwu Bayramı'nın eski yurtsever şair Qu Yuan'ı anmayı amaçladığı şeklindedir.

M.Ö 3. yüzyılda Chu Devleti'nde yaşamış olan Qu Yuan, vatanın düşmanlar tarafından işgal edilmesine çok üzülmüş ve kendisini 5. ayının 5. günü Miluo nehrine atarak intihar etmiş. Bundan sonra, halk vatanını çok seven Qu Yuan'ı anmak için nehir içine yapışkan pirinç doldurulan bambu parçaları atmaya başlamış. Daha sonra, içinde pirinç olan bambu parçalarına Zongzi denilmeye başladı.

Zongzi yemek, Duanwu Bayramı'nın önemli geleneklerinden biridir. Çok eskiden "Jiaoshu" olarak da adlandırılan Zongzi, içinde yapışkan pirinç bulunan, saz ve bambu yapraklarıyla sarılı ve ince iplikle dörtgen ya da yastık şeklinde bağlanan ve suda pişirilerek servise sunulan bir yemektir. Duanwu Bayramı'nın arife akşamı her aile, Zongzi yapar. Zongzi ayrıca hediye olarak da verilebilir.

Duanwu Bayramı'nda yenebilecekler arasında Zongzi'den başka, Çin'in bazı bölgelerinde özgün yemek ve içecekler de vardır. Örneğin, tuzlanmış ördek yumurtası yemek ve kırmızı zırnık (Xionghuang) içkisi içme gelenekleri, halk arasında kötülükten korunma söylentilerinden kaynaklanmıştır.

Yemeklerden başka, Duanwu Bayramı'nın çok özgün süs gelenekleri de vardır. Bayram günü, her aile kapısının önüne pelin otu (Ai Cao) ve su kamışı (Cao Pu) asar. Pelin otu ve su kamışı, ilaç amaçlı kullanılan iki ottur. Bu otlar, bir yandan kötülükten korunmak, öte yandan da yaz mevsiminin başlarında havanın çok yağışlı ve nemli olması nedeniyle zehirli böceklerin çoğalması üzerine hastalıkları önlemek için asılır. Bunun yanı sıra Duanwu Bayramı sırasında insanlar, "100 yıl yaşasın" diye çocukların bileziklerine beş renkli iplik dolar; kaplan ve kabak şekillerinde, içlerinde parfüm bulunan küçük kokulu çantalar dikerek ipek ipliklerle çocukların elbiselerine bağlarlar. Ayrıca çocuklara kaplan başı şeklinde ayakkabı ve üzerinde kaplan figürlü nakışlar bulunan kumaş önlük giydirirler. Bütün bu gelenekler, çocukların huzurlu, güvenli ve sağlıklı büyümelerini garanti altına alma anlamına gelir.

Çin'in güneyinde bulunan Yangtze Nehri'nin orta ve aşağı kesimlerinde, ejderha kayığı yarışmalarının düzenlenmesi de Duanwu Bayramı'nın önemli faaliyetlerinden biridir. Söylentilere göre, bu gelenek de şair Qu Yuan'la ilgilidir. Söylentilere göre, halk Qu Yuan'ın kendini nehre attığını duyunca onu kurtarmak için hemen kayıklarla olay yerine yetişmeye çalışmış. Daha sonra bu hikâye Duanwu Bayramı'nda ejderha kayığı yarışması düzenleme geleneğine dönüştü. Bayramda bazı yerlerde 50-60 ejderha kayığı birden yarışmaya katılır. Her kayığın başında, değişik şekillerde, tahta üzerine oyulan rengârenk ejderha başı bulunur. Her kayıktan yükselen davul ve gong sesleri ortalığı çınlatır, yarışmacıların haykırışları birbirine karışır, kayıklar birbirlerini kovalarcasına yarışır, kıyıda da renkli bayraklar dalgalanır. İzleyicilerin bağırışları ve alkış sesleriyle birlikte çekişmeli ejderha kayıkları yarışması, Duanwu Bayramı'nın coşkusunu zirveye çıkarır.