Önce iklim sonra ekonomi

    Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) Örgütü'nün 15. Liderler Gayri Resmî Toplantısı, 8-9 Eylül günlerinde Avustralya'nın Sydney kentinde yapılacak. Çin Cumhurbaşkanı Hu Jintao da dahil APEC örgütüne üye 21 ülkenin liderleri ya da temsilcilerinin katılacağı toplantıda iklim değişimi ve temiz gelişme, Doha Turu Görüşmeleri ve bölgesel ekonomik bütünleşmeyi destekleme gibi konular çerçevesinde tartışmalar yapılacak.

    Şu an dünya ve Asya-Pasifik bölgesindeki siyasi durum genel olarak istikrarını koruyor, ekonomi sağlıklı şekilde büyüyor, bölgesel işbirliği derinliğine gelişiyor. Ancak diğer yandan da dünya ve bölge, ekonomik gelişme dengesizliğinin ciddileşmesi, ticari korumacılığın başgöstermesi, enerji kaynaklarından gelen baskının artması ve biyolojik çevrenin kötüleşmesi gibi sorunlarla karşı karşıya. Ana konusu "Büyük ailenin inşasını güçlendirerek sürdürülebilir geleceği yaratalım" olarak belirlenen APEC Liderler Gayri Resmî Toplantısı sırasında, iki aşamalı olarak farklı konular ele alınacak. Toplantının birinci aşamasında özel olarak iklim değişimi, ikinci aşamasında ise Dünya Ticaret Örgütü Doha Turu Görüşmeleri ve bölgesel ekonomik bütünleşme de dahil iklim dışı konular görüşülecek.

    İklim değişimi sorununun, APEC zirvesi tarafından büyük ilgiyle izlenmesinin nedenleri şöyle sıralanabilir:

    Birincisi, Dünya Meteoroloji Örgütü ve Birleşmiş Milletler (BM) Çevre Programı tarafından ortaklaşa kurulan BM Hükümetlerarası İklim Değişimi Paneli (IPCC) tarafından kısa süre önce dördüncü değerlendirme raporu yayımladı. Raporda, iklim değişiminin yüzde 90'ının insan etkisi sonucu olduğu, havada sera gazı yoğunluğunun düşük seviyede tutulmasının mümkün olduğu ve dünya genelinde derhal harekete geçilmesi gerektiği belirtildi. Ayrıca gelişmiş ülkelerin kirlilik boşaltımını azaltması için belirlenen "Kyoto Protokolü", yalnızca 2010 yılına kadar geçerli. Bu nedenle APEC de dahil uluslararası toplumun bu konuyu görüşmesi gerekiyor.

    İkinci olarak, şu an iklim değişimi sorunu, yalnızca bir çevre ya da iklimi sorunu değil; siyaset, ekonomi ve gelişme alanlarını da kapsayan bir sorun. Aslında sorunun özü, gelecekte enerji geliştirme ve ekonomik rekabette üstünlük kazanma yarışı ve dünyanın ortak kaynaklarının kullanımı ve dağılımı sorunudur. İklim değişimi sorununun nasıl çözüleceği konusunda, taraflar ve farklı çıkar grupları arasında fikir ayrılıkları bulunuyor. Bu nedenle bu önemli konu üzerinde anlaşmaya varmak için temas ve görüşmelerin yoğunlaştırılması gerekiyor. Bu zirvede iklim değişimiyle ilgili bir "Sydney Deklarasyonu" yayınlanması bekleniyor.

    Zirvenin bir başka dikkat çekici konusu, Doha Turu Görüşmeleri'nin desteklenmesi olacak. Kasım 2001'de Dünya Ticaret Örgütü'nün 4. bakanlar düzeyindeki toplantısı, Katar'ın başkenti Doha'da düzenlendi. Toplantıda çok taraflı ticaret görüşmeleri başlatıldı. Tarım konusu üzerinde ciddi fikir ayrılıkları bulunmasından dolayı görüşmeler geçen yılın Temmuz ayında durduruldu. Bu yılın Şubat ayında Doha Turu Görüşmeleri, Cenevre'de yeniden başladı. Dünya ticaretinin yarısından fazlasını oluşturan APEC üyelerinin bu zirvede ne gibi ortak görüşlere varacağı, Doha Turu Görüşmeleri için son derece önemlidir.

    Bölgesel ekonomik bütünleşme gibi konular da zirvenin odak noktası olacak. APEC, kurulduğu 1989 yılından bu yana, Asya-Pasifik bölgesel işbirliğinin güçlendirilmesi, ticaret ve yatırımın serbestleşmesi ve kolaylaştırılması ile üyeler arasındaki teknoloji işbirliğinde çok önemli rol oynadı. Örgüt, bu yılın başından beri bölgesel ekonomik bütünleşme, ticaret ve yatırım gibi alanlarda somut işbirliğini sürdürdü. Bu zirvede "Asya-Pasifik Bölgesel Ekonomik Bütünleşme Raporu"nun kabul edilmesi ve bölgesel ekonomik bütünleşmenin hızlandırılmasıyla ilgili politika önerisinin onaylanması bekleniyor.

    Gözlemciler, APEC Liderler Gayri Resmî Toplantısı'nın, üyeler arasındaki temas ve eşgüdümün güçlendirilmesine yardımcı olacağını, işbirliği için daha geniş ufuklar açacağını ve Asya-Pasifik bölgesinin barış ve gelişmesine yararlı olacağını savunuyor.