Asya'dan Asya'ya mektup (08-31-2007)

Bu aşkın nüshası şarkılarda

aslı bende kalacak.

Bizi hasret saracak

bulutlar çıldıracak.

Ayrılık başımı döndürüyor;

kavuşmayı özlettin.

İntiharlar kuşandım

bu aşkı sen kirlettin.

Geçtim borandan, kardan yitirdim bahçeleri,

ellerini tutmazsam yatamam geceleri…

Bu aşkın nüshası rüzgârlarda

kahrı bende duracak

Sende ihanet gülüm

bende matem olacak..

Bu aşkın efkârı şarkılarda

yüzün bende solacak.

Bizi zaman yenecek

ve anılar kalacak.

Geçtim borandan, kardan yitirdim bahçeleri,

ellerini tutmazsam yakarım geceleri!

Yılmaz Odabaşı

Canım Kızım,

Yaklaşan bahar rüzgarlarıyla merhaba,

Bu mektubumda sana 16 Ağustos'ta Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te düzenlenen Shanghai İşbirliği Örgütü'ne (ŞİÖ) Üye Ülkelerin Devlet Başkanları Konseyi'nin 7. Zirvesi ile ilgili olarak Barış Adıbelli tarafından kaleme alınan makaleden bölümler aktaracağım:

"Toplantıya Çin Cumhurbaşkanı Hu Jintao, Kırgızistan Devlet Başkanı Kurmanbek Bakiyev, Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Tacikistan Devlet Başkanı İmamali Rahmanov ve Özbekistan Devlet Başkanı İslam Kerimov katıldı. Kırgızistan Devlet Başkanı Bakiyev başkanlık ettiği toplantıya. ŞİÖ'nün gözlemci ülkeleri Moğolistan ile İran'ın cumhurbaşkanları, Pakistan Dışişleri Bakanı, Hindistan Petrol ve Doğal Gaz Bakanı ve Kırgızistan'ın konukları olan Afganistan Devlet Başkanı, Türkmenistan Devlet Başkanı ve Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreter Yardımcısı Lynn Pascoe de toplantıda hazır bulundular.

"Zirvede Şanghay İşbirliği Örgütü Üyeleri Arasında Uzun Vadeli İyi Komşuluk, Dostluk ve İşbirliği Anlaşması olmak üzere bir dizi önemli belge imzalandı. Çin devlet başkanı Hu Jintao zirvede yaptığı konuşmada, imzalanan Uzun Vadeli İyi Komşuluk, Dostluk ve İşbirliği Anlaşması'yla örgüt üyelerinin, halklarının dostluğu ve barışı sonsuza kadar sürdürme arzularının hukuki bir belgeyle teyit edildiğine, örgütün gelişmesine büyük güç katıldığına dikkat çekerek, Şanghay İşbirliği Örgütü'nün geleceğine tam güvenle baktıklarını vurguladı.

"Hu Jintao, örgütün bütün üyelerinin iyi komşuluk ve dostluk ruhu altında anlaşmayı ciddiyetle hayata geçirerek, örgütün uzun vadeli gelişmesinin siyasi zeminini sağlamlaştırmaları, ortak gelişme ruhu altında bölgesel ekonomik işbirliğini karşılıklı yarar ve ortak kazanç sağlayacak biçimde ilerleterek, örgütün ekonomik zeminini pekiştirmeleri yönündeki arzusunu ifade etti. Hu Jintao, farklı medeniyetler arasında eşit diyalogun hızlandırılarak dostluk temellerinin sağlamlaştırılmasını, dışa açılma ruhu altında örgüt dışı ülkeler ve diğer uluslararası örgütlerle işbirliğinin derinleştirilerek örgütün gelişmesine olumlu dış ortam yaratılmasını da önerdi. Hu Jintao, örgüt üyeleriyle iyi komşuluk, dostluk ve işbirliği ilişkilerini geliştirmenin Çin'in diplomatik çalışmalarının önceliği olduğuna da vurgu yaptı.

"Toplantının sonunda üye devletler ortak bir bildiriyi kabul ettiler. Devlet başkanları ortak bildiride, geçen yıl düzenlenen Şanghay Zirvesi'nde ortaya konulan örgüte üye ülkeler arasındaki çok kademeli işbirliğini kapsamlı ve derinliğine geliştirme ve genişletme görevinin esas olarak tamamlandığını belirterek, terörizmin finansmanıyla mücadele çalışmalarının güçlendirilmesi gerektiğini vurguladı. Ortak bildiride altı ülkenin devlet başkanlarının toplantı sırasında "Şanghay İşbirliği Örgütü'ne Üye Ülkelerin Uzun Vadeli İyi Komşuluk, Dostluk ve İşbirliği Anlaşması" ve "Bişkek Bildirgesi" dahil bazı önemli belgeleri imzaladığı belirtildi. "Bişkek Bildirgesi"nde tüm uluslararası toplumun ortak çabalarıyla önceden saptanan ilkeler ve çok taraflı mekanizma sayesinde, bölgesel güvenliğe yönelik tehditlerin etkili şekilde önlenebileceği ifade edildi. Böylece ŞİÖ kendisinin bir ekonomik ve kültürel örgüt olma ötesinde güvenlik bazlı bir örgüt olduğunun da altını çizdi.

"Çin Devlet Başkanı Hu Jintao, ŞİÖ zirvesi öncesi Orta Asya devletlerinin başkanlarıyla bir araya gelerek önemli konuşlarda bilgi alış verişinde de bulundu. Bu bağlamda, Çin Cumhurbaşkanı Hu Jintao, 14 Ağustos günü Bişkek'te Kırgızistan Devlet Başkanı Kurmanbek Bakiyev'le görüştü. İki taraf görüşmede, somut işbirliğini geliştirme, bölgesel barış ve istikrarı koruma, ŞİÖ ile her alanda dayanışmayı ilerletme konularında fikir birliğine vardı.

"Hu Jintao görüşmede, Çin hükümetinin Kırgızistan'la iyi komşuluk ve dostluk işbirliği ilişkilerine önem verdiğini, birlikte çaba harcayarak iki ülke arasında her alandaki işbirliğini derinleştirmeye hazır olduğunu belirtti. Hu Jintao iki tarafın işbirliğinin genişletilmesi için üç öneri ortaya koydu. Üç öneri, gerçekçi işbirliğini ilerleterek, büyük çaplı ekonomik ve teknolojik işbirliği projesinde ilerleme kaydedilmesini sağlamak; terörle mücadele işbirliğini güçlendirmek ve ŞİÖ'ye üye ülkeler arasında siyasi alanındaki karşılıklı güven ve işbirliğini pekiştirmek olarak belirlendi.

"Bakiyev ise, Kırgızistan'ın Çin'le birlikte "Kırgızistan-Çin İyi Komşuluk ve Dostluk İşbirliği Anlaşması" ve "Kırgızistan-Çin 10 Yıllık İşbirliği Anlaşması"nı yerine getirmeye hazır olduğunu belirtti. Hu Jintao ve Bakiyev görüşmede iki ülkenin iyi komşuluk ve dostluk işbirliği ilişkilerinin ilerletilmesiyle ilgili olarak bir de ortak bildiri imzaladılar. Bildiride Çin-Kırgızistan ilişkilerinin sürekli güçlendirilmesinin iki ülkenin dış politikasının öncelikli alanı olduğu, bunun iki halkın temel çıkarlarına ve bölge barışı ile istikrarının korunmasına yararlı olduğu belirtildi. Bildiride, iki tarafın güvenlik alanında yakın işbirliğini güçlendireceği ve "Doğu Türkistan" dahil tüm terör güçlerine ortak darbe indirileceği yinelendi.

"ŞİÖ zirvesi sırasında ise Çin Devlet Başkanı, ŞİÖ Zirvesi'ne katılmak üzere Bişkek'te bulunan Tacikistan Devlet Başkanı İmamali Rahmanov ile görüştü. İki lider, iki ülke arasındaki her alanı kapsayan işbirliğini yoğunlaştırmak için çaba harcayacaklarını ifade etti. Çin ve Tacikistan arasındaki işbirliğinin geniş bir ufka sahip olduğuna dikkat çeken Hu Jintao, Tacikistan'la birlikte yatırımların teşvik edilmesi ve korunmasına ilişkin anlaşmaları hayata geçirerek, her alanda ve her düzeydeki dostça işbirliğine elverişli ortam yaratmaya hazır olduklarını belirtti.

"Hu Jintao, ŞİÖ'nün sağlıklı gelişme eğilimini sürdürerek Avrupa-Asya kıtasındaki önemli bir jeopolitik güç haline geldiğine, bölgenin güvenliği ve gelişmesi ile örgüt üyelerinin ortak çıkarlarını koruma alanlarında önemli rol oynadığına işaret ederek, Tacikistan'la ikili düzeyde ve ŞİÖ çerçevesinde sürdürülen terörle mücadele ve güvenlik işbirliğini yoğunlaştırmaya hazır olduklarını kaydetti. Tacikistan Devlet Başkanı İmamali Rahmanov ise iki ülke arasındaki işbirliğinde altyapı inşasına ağırlık verilmesini önererek, Çin ve ŞİÖ'ye üye diğer ülkelerle işbirliğini yoğunlaştırarak, bölgedeki güvenlik ortamının bozulmasını önlemeye ve bütün ülkelerin güvenlik çıkarlarını korumaya hazır olduklarını vurguladı.

"ŞİÖ zirvesinin ardından Çin Devlet Başkanı Hu Jintao, Kazakistan'ın başkenti Astana'ya geçerek burada Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev ile görüştü. Görüşmede her alandaki işbirliğinin ortak çabalarla ve sağlam adımlarla ilerletilmesi ve Çin-Kazakistan stratejik ortaklık ilişkilerinin seviyesinin yükseltilerek ortak refahın pekiştirilmesi konusunda fikir birliği sağlandı.

"Çin ve Kazakistan'ın çok yönlü işbirliğini güçlendirmeleri gerektiğini vurgulayan Hu Jintao, karşılıklı üst düzey temasların artırılarak, ikili istişare ve diyalogun yoğunlaştırmasını, ekonomi, ticaret, ulaşım ve enerji alanlarında karşılıklı yarara dayalı işbirliğinin genişletilmesini, güvenlik işbirliğinin güçlendirilerek bölgenin karşı karşıya bulunduğu yeni tehditlerin ve sorunların üstesinden ortaklaşa gelinmesini önerdi. Birleşmiş Milletler, Shanghai İşbirliği Örgütü, Asya İşbirliği ve Güven Artırıcı Önlemler Forumu dahil çok taraflı mekanizmalardaki işbirliğinin artırılması gerektiğine işaret eden Hu Jintao, ikili kültürel işbirliğinin hızlandırılmasını da istedi. Nazarbayev ise, Çin'le iyi komşuluk, dostluk ve işbirliği ilişkilerine büyük önem verdiklerini yineleyerek, her alandaki işbirliğini derinliğine sürdürmeye hazır olduklarını vurguladı. Görüşmenin ardından Çin-Kazakistan Ortak Bildirisi'ni imzalayan iki lider, ekonomi, ticaret ve enerji alanlarını ilgilendiren 9 işbirliği anlaşmasının imza törenine de katıldı.

"Zirve sürecine esas damgasını vuran olay Hu ile Putin'in 16 Ağustos'ta Bişkek'te bir araya gelmeleri oldu. Görüşmede Çin-Rusya ilişkilerinden övgüyle söz eden iki lider, ikili ilişkilerin hızla geliştiğini ve siyasi alanda karşılıklı güvenin sürekli derinleştirildiğini belirtti. İki lider, stratejik işbirliği ve ortaklık ilişkilerini yeni bir seviyeye taşımak için çaba göstereceklerini kaydetti.

"Hu Jintao görüşmede, iki tarafın bu yılın ikinci yarısında beş alanda çaba göstermesi önerisinde bulundu. Hu'nun önerileri şöyle sıralanıyor:

** İkili ilişkiler ve ortak çıkarları ilgilendiren bölgesel ve uluslararası sorunlar üzerinde alışverişte bulunulması;

** Devlet Yılı faaliyetlerinin değerlendirilmesi;

** Ham petrol boru hattı inşası ve doğal gaz projesiyle ilgili görüşme sürecinin hızlandırılması;

** Çin ve Rusya arasında işbirliği konulu orta ve uzun vadeli planların hazırlanması;

** Sınır ötesi su kaynaklarının korunması ve adil şekilde değerlendirilmesi, bu konuda bir an önce anlaşmaya varılması.

"Hu Jintao'nun söz konusu önerisine katıldığına işaret eden Putin, iki ülkenin ilgili birimlerinin Rusya-Çin İyi Komşuluk, Dostluk ve İşbirliği Anlaşması'nı uygulayarak, Rusya'nın uzak doğu bölgeleri ile Çin'in kuzeydoğu bölgesi arasındaki temas ve işbirliğinin güçlendirilmesi, enerji ve elektrik gibi alanlardaki işbirliğinin ilerletilmesi gerektiğini ifade etti.

"Bu arada iki lider 17 Ağustos'ta düzenlenen ŞİÖ Barış Misyonu-2007 terörle mücadele ortak tatbikatını da birlikte izlediler. Tatbikattan sonra Putin'le bir araya gelen Hu, başarıyla tamamlanan tatbikatın örgüt üyelerinin terörle ortaklaşa mücadele etme yetkinliğini artırdığı gibi terörle mücadele yönündeki kararlılıklarını da ortaya koyduğunun altını çizerek, tatbikatın ŞİÖ'nün bölgenin barış ve güvenliğinin korunması alanında daha büyük rol oynamasını sağlayacağına inandığını belirtti. Terörizmin tüm dünyada barışa ve gelişmeye ciddi zarar verdiğine dikkat çeken Hu Jintao, terörle mücadelenin ŞİÖ'nün olduğu gibi, Çin ve Rusya'nın da önemli misyonu olduğunun altını çizdi. Putin de, Rusya ve Çin arasındaki stratejik işbirliği ve ortaklık ilişkilerinin yüksek düzeyini gösteren tatbikatın, bölgenin barışı ve istikrarının korunması için büyük önem taşıdığını ve ŞİÖ kapsamındaki güvenlik işbirliğinin yeni bir düzeye ulaştığını gösterdiğini kaydetti.

"2007 yılının başından beri Rusya ile bir türlü yıldızı barışmayan ABD, son günlerde Avrasya coğrafyasında yaşanmakta olan ŞİÖ sürecini de yakından izliyor. Daha düne kadar elinde Rusya kartı olan ABD, bu kartı artık daha fazla Çin'e karşı kullanamayacağının farkına varmış durumda. Daha önceleri Rusya ile Çin arasında yaşanan soğuk rüzgârlar nedeniyle ŞİÖ'nün içerisinde bir çatlak olma ihtimalin değerlendirmesi ve bu yönde strateji geliştirmesi, kısmi olsa da bir süre başarılı olmuştur. Ancak Rusya'nın son zamanlarda daha eleştirel bir dış politika gütmesi ABD'yi Rusya'dan uzaklaştırmış, Çin'i tekrar Rusya'nın yanına itmiştir. Gelinen noktada Çin ve Rusya, Afganistan'ı ŞİÖ şemsiyesi içine çekmek istiyor. Türkmenistan Devlet Başkanının da ŞİÖ zirvesinde yer alması bağımsızlığından bu tarafa her zaman tarafsız durmuş Türkmenistan'ın da ŞİÖ'ye yaklaştığının bir göstergesidir. Eğer Türkmenistan ŞİÖ'ye üye olursa dünya enerji piyasaları çok güçlü bir blokun eline geçmiş olur. Şimdilik bu blokun dışında kalan tek Avrasya devleti Azerbaycan'dır. Öte yanda, tüm tartışmalar yaşanırken Çin, yeni Orta Asya stratejisini uygulamaya koymuştur. Bunu en güzel Çin Dışişleri Bakanı Yang Jiechi değerlendirerek, Hu Jintao'nun ziyaretinin iyi komşuluk ve işbirliğini derinleştiren, ortak gelişmeyi pekiştiren başarılı bir diplomatik atak olduğunun altını çizmektedir.

"2005 yılında ŞİÖ'ye gözlemci üye olarak kabul edilen bu iki ülke, ŞİÖ'nün özellikle nükleer güç alanında oldukça güçlendirmişti. Ancak her iki ülkenin kendi aralarında olan sorunlar ve ABD ile ilişkileri ŞİÖ'nün en önemli sıkıntılarının başında geliyor. Hindistan'ın giderek ABD eksenine kayması ve ABD'nin ve Batı'nın yoğun baskısı sonucu giderek daha fazla Çin'e yanaşan Pakistan, ŞİÖ'deki hassas dengeyi de biraz sarsmaya başladı. Hâlihazırda İran ile zaten sarsılmış olan denge bu yükü kaldırır mı gelecek gösterecek. Fakat hemen şunun altını çizmek gerekir ki Hindistan'ın ŞİÖ dışına çıkması ve ABD ile bölgesel yeni bir sürece girmesi ŞİÖ'nün oldukça başını ağrıtacaktır. Son günlerde Washington'un Avrasya'da yeni bir yapılanma arayışında olduğu biliniyor. ŞİÖ'nin karşısına alternatif bir bölgesel oluşum çıkarmak isteyen ABD, bu konuda Nazarbayev'ı yokluyor.

"Bişkek zirvesinden çıkan en önemli sonuç ŞİÖ'nün kimlik tanımlaması üzerine olanıydı. 2005 yılından beri tartışmalara konu olan ŞİÖ'nün ne tür bir örgüt olduğu sorunu Bişkek bildirisinde açıkça bölgesel güvenlik örgütü olduğu ibaresiyle tescil edilmiş oldu. Hatırlanacağı üzere, Rusya uzun bir süre ŞİÖ'nün bir güvenlik örgütü olmadığını ısrar ederek kendi başını çektiği bir takım bölgesel girişimleri kabul ettirmeye çalışmıştı. Ancak şu an için gelinen noktada Rusya'nın ısrarlarının bir işe yaramadığı görülmektedir. Artık Rusya kendisi de bunun farkındadır. Özellikle ABD ile girdiği sürtüşmede arkasında ŞİÖ gibi güçlü bir bölgesel örgüte ihtiyacı bulunmaktadır. ABD'nin tıpkı NATO'yu kullandığı gibi Rusya da ŞİÖ'yi tıpkı bir Varşova Paktı gibi kullanmak istiyor. Bütün bu durumlar ise, büyümekte olan yeni süper güç Çin'in elini güçlendiriyor."

Haftaya devam etmek üzere seni özlem ve sevgiyle kucaklıyorum.

Öptüm.

Baban Cemil Kaptan

31 Ağustos 2007

"Dönemeç

Bir gündü, hava ılık

Ve cadde kalabalık

Bir kadın sapıverdi önümden dönemece;

Yalnız bir endam gördüm, arkasından, ipince.

Ve görmeden sevdiğim, işte bu kadın dedim,

Çarpıldım sendeledim.

Bir gündü mevsim bayat

Ve esnemekte hayat.....

Dönemeçten bir tabut çıktı ve üç beş adam;

Yalnız bir ahenk sezdim, çerçevede bir endam.

Ve tabutta, incecik, o kadın var, anladım;

Bir köşede ağladım.....

Necip Fazıl Kısakürek"