Xinjiang'ın güneyindeki Tarım Havzası'nda yer alan Lop Nor, Çin'in ve Asya kıtasının en kurak bölgesi olduğu gibi, Tarım Havzası'nın su ve tuz merkezi, Taklamakan Çölü'nün merkezi ve kum fırtınalarının kaynağı durumundadır. Burası, aynı zamanda eski çağlarda bir medeniyet merkezi konumundaydı. Bütün bu özellikler nedeniyle Lop Nor'a yönelik bilimsel araştırmalar, ayrı bir önem taşıyor. Bazı bilim adamları, Lop Nor'un doğal bir jeoloji laboratuvarı olduğunu, Dördüncü Devir'le ilgili birçok bilimsel sırrın Lop Nor'a yönelik bilimsel araştırmalarla yanıt bulunabileceğini savunuyorlar.
19. Yüzyılın ortalarından bu yana Lop Nor ve civarı, bilimsel keşiflerin bir merkezi olmayı sürdürüyor. Çok sayıda yerli ve yabancı bilim adamı ve kaşifin "Ölü Deniz" olarak adlandırılan Taklamakan Çölü'nün göbeğinde yer alan Lop Nor bölgesinde gerçekleştirdikleri keşif ve araştırmalar, bir asırdan uzun süren akademik tartışmalara yol açarken, bilim adamları için sayısız sır da bıraktı. Bu sırların yanıtlarını bulma çabaları, bugün de sürüyor. Lop Nor bölgesine 26 kez giren tanınmış Çinli çöl bilimi uzmanı Xia Xuncheng'in başkanlığındaki ekip tarafından gerçekleştirilen Lop Nor Bölgesindeki Ekoloji Değişimi ve Bölgenin Gelişmesi adlı proje, bu sırların bazılarına yanıt getirdi. Geçen ay Çin Bilimler Akademisi araştırmacılarından oluşan uzmanlar grubunun onayını alan projede ortaya atılan görüşlerin, Lop Nor'a yönelik bilimsel araştırmaları yeni bir düzeye taşıdığı savunuldu.
20. Yüzyılın başlarında bölgede keşif yapan İsveçli kaşif Swen Hodin, Lop Nor'un "gezen bir göl" olduğu varsayımını ortaya koymuştu. Lop Nor'un 1500 yıl arayla önce kuzeyden güneye, sonra da güneyden kuzeye kaydığını savunan Swen Hodin, bunun nedeninin göl dibinde biriken kumların rüzgarlardan dolayı erozyona uğraması olduğunu ileri sürmüştü. Bu görüş, uzun süre akademik çevre tarafından geniş kabul görmüştü. Ancak Xia Xuncheng başkanlığındaki ekip, gerçekleştirdikleri uzun süreli araştırmalar sırasında Lop Nor'un yerinin belirgin şekilde değiştiğini gösteren herhangi bir bulguya rastlamadı, ekip gölün genişliğinin sürekli değiştiğini, bunun da göle giren su miktarındaki değişimlerden kaynaklandığını tespit etti. Ayrıca Lop Nor'un tabanının tümünün çok sert tuz tabakasıyla kaplandığı, dolayısıyla rüzgarlardan kaynaklanan erozyonun göl yüzeyinin yükseliş ve inişine neden olmasının pek mümkün olmadığı da belirlendi. Bu araştırma sonucu, Lop Nor'un "gezen bir göl" olduğu teorisinin yanlış olduğunu gösterdi.
Antik Loulan Kenti'nin esrarengiz biçimdeki yok oluşu, Lop Nor bölgesinde yanıt bekleyen diğer sırlardan biri. 20. yüzyılın başlarında bulunan antik Loulan Kenti, "Çöl ortasındaki Pompey" olarak adlandırılıyor. Tarihi İpek Yolu'nun önemli bir durağı olan antik Loulan Kenti, bir zamanlar Orta Asya'nın siyaset, ekonomi ve ulaşım merkeziydi. Antik Loulan medeniyetinin neden birden bire yok olduğu, refah düzeyi oldukça yüksek bu antik kentin neden yerle bir olduğu hakkında bilim çevresinde çeşitli varsayımlar ortaya atılmıştır. Antik Loulan Kenti'nin terk edilişinin nedenini açıklarken, bazı bilim adamları kuraklığın yol açtığı insan göçünden, bazıları bölgeden geçen nehirlerin yön değiştirmesinden, bazıları ise insan faaliyetlerinin yörenin ekolojisi üzerinde yarattığı etkilerden kaynaklandığını ileri sürdü. Ancak Çinli bilim adamları tarafından gerçekleştirilen son araştırmaların sonuçları, Antik Loulan'ın yok oluşunun tek bir nedenden kaynaklanmadığını, doğal nedenler ile toplumsal ve ekonomik nedenlerin ortak sonucu olduğunu gösterdi.
Lop Nor'un tarihte son derece geniş olan göl alanının günümüzde yok olacak kadar küçüldüğüne dikkat çeken Çinli bilim adamları, insanlığın bundan ders çıkarması gerektiğinin altını çizdiler.
Yorumunuzu Gönderin
