Uygurların Makam sanatı hakkındaki araştırmalarıyla ismini duyuran Xinjianglı müzik bilimcisi ve bestekar Zhou Ji, geçen 5 Mayıs günü geçirdiği kalp krizi sonucu hayata gözlerini yumdu. 66 yaşında ölen Zhou Ji, ölümünden bir ay önce "Makam sanatıyla tanışıp bütünleşebilme imkanını bulduğum için kendimi şanslı görüyorum. Bu dünyadan ayrıldığım gün, beni bir makamla yolcu edin" demişti. Bu söz, Zhou Ji'nin Makam sanatına olan sevgisinin bir ifadesiydi.
Zhou Ji, Çin Uluslararası Radyosu'na da demeç vermişti. Bu demecinde Zhou Ji, Makam sanatının hayatının en önemli parçası olduğunu belirterek, şunları söylemişti:
"Makam sanatı hakkında araştırma yapmak, yalnızca Uygur müzisyenlerin değil, etnik kökeni ne olursa olsun Xinjiang'daki bütün müzik çalışanlarının ortak görevidir."
Zhou Ji, 1959'da liseden mezun olduktan sonra Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi Sanat Topluluğu'na girerek bestecilik çalışmalarına başladı. Göreve başladıktan kısa süre sonra Zhou Ji, sanat topluluğundaki Uygur arkadaşlarıyla birlikte geleneksel Pekin Operası'nın bir gösterisini Uygur makamına göre bir Uygur opera gösterisine uyarladı. Bu eser, bugün bile makam müziğinin sahne gösterilerindeki kullanımının başarılı örneklerinin başında geliyor. Zhou Ji, Makam sanatı hakkındaki görüşlerini şöyle anlatmıştı:
"Makam, bir iki kişinin eseri değildir, yalnızca Uygurların sanat çalışmalarının bir ürünü de değildir. Makam sanatı, Doğu ve Batı müzikleri arasındaki kaynaşmanın bir sonucudur. Bu sanatta Doğu ve Batı halklarının ortak zekası yansıtılıyor. Bu nedenle, Makam sanatı, bir araştırmacı için tükenmez bir deniz gibidir. Makam sanatını araştırmak, ömrüm boyunca süren bir uğraştır."
Zhou Ji, Makam sanatıyla ilgili veriler toplamak için Gobi Çölü'nden defalarca geçti, Kunlun Dağları'na defalarca çıktı, traktör veya eşek arabasıyla köylere giderek halk sanatçılarından makam eserlerini derledi. Uygurların Makam sanatının "Dünya Sözlü ve Maddi Olmayan Kültürel Mirasların Temsil Eserleri Listesi"ne dahil edilmesi için Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi yönetimince 2003'te başlatılan başvuru hazırlıklarında Zhou Ji, makamların tarama-derleme çalışmalarının yanı sıra başvuru raporunun hazırlanması görevini de üstlendi. Zhou Ji ve ekibinin yoğun çabaları sonucunda 30 bin kelimeden oluşan başvuru raporu hazırlanarak Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü UNESCO'ya sunuldu. Yoğun emek ve büyük özenle hazırlanan bu rapor, Uygurların Makam sanatının Dünya Sözlü ve Maddi Olmayan Kültürel Mirasların Temsil Eserleri Listesi'ne alınmasında önemli rol oynadı.
Xinjiang Filarmoni Orkestrası Müdür Yardımcısı Abdulrahman Eyüp, Zhou Ji'nin Xinjiang'daki etnik müziğine seçkin katkılar yaptığını b
elirterek, şunları söyledi:
"Zhou Ji, Xinjiang'daki etnik grupların geleneksel müzik sanatları hakkında derin bilgi birikimine sahipti. Aynı zamanda başta Makam sanatı olmak üzere farklı etnik grupların müzikleri hakkında yoğun çalışmalar yaparak önemli sonuçlar elde etmişti."
Makam sanatının korunması hakkında birçok proje geliştirmiş olan Zhou Ji, ölümüne kadar "Xinjiang'daki Uygur Şarkı ve Dansları", "Xinjiang'daki Maddi Olmayan Kültürel Mirasların Korunması" ve "Uygur Makam Sanatı Veri Tabanı" olmak üzere devlet tarafından yürütülen projelere katıldı. Tanınmış Xinjianglı müzisyen Zhao Si'en,
Zhou Ji hakkında şöyle konuştu:
"Zhou Ji, kendisini Xinjiang'da yaşayan bütün etnik grupların müzik kültürüyle ilgili araştırmalara adamış bir müzik bilimcisi ve sanatçıydı. Başta Makam sanatı olmak üzere Xinjiang'daki etnik grupların seçkin kültürel miraslarının korunması ve tüm dünyaya tanıtılmasında onun rolü çok büyüktür."
